Þjóðólfur - 05.01.1894, Side 6

6
ustu ár og átti Thoroddsen góðan þátt í
því, en nú er öllu umhverft; úlfúð, tor-
tryggni, flokkadrættir og enda opinber
flandskapur manna á milli aukast dag
frá degi, síðan róstur þessar hófust. Eng-
inn er öruggur fyrir því, að vera þá
minnst varir dreginn fyrir lög og dóm,
eða stefnt til vitnisburðar um eitt eður
annað ómerkilegt orð eður atvik, er hann
kann að hafa heyrt eður sagt fyrir löngu
siðan. Pegar í slíkt óefni er komið er
auðvitað ekki hægt að gefa rteinum ein-
stökum manni alla sök á slíkum ófögnuði,
því að þá sannast það optastnær, að sjaldan
veldur einn þegar tveir deila, auk heldur
þegar fleiri eru, en vissulega bera þeir
menn allþunga ábyrgð á hinu núverandi
ástandi í ísafjarðarsýslu, sem árum sam-
an hafa legið í eyrum landsstjórnarinnar
með rógi og illmælum um Skúla Thor-
oddsen, unz þeir fengu vilja sínum fram-
gengt; getur það sannazt á landsstjórn-
armönnum, sem öðrum mönnum, að sjaldan
er svo leiður að ljúga, að ekki verði ljúf-
ur til að trúa. En varla er landsstjórn-
inni það ætlandi, að henni þyki skemmti-
legt að vita af slíku ólagi í nokkru hér-
aði landsins, eins og nú er hér í sýsl-
unni, en þá ætti hún líka að neyta þess
eina ráðs, sem hér dugir, að kveðja Lárus
þennan burtu aptur.
Hvernig sem öllum þessum málum lýk-
ur, þá verða þau alleinkennilegur þáttur
í landsstjórnarsögu íslands á síðasta tug
19. aldar, en eptir er að vita, hvort sá
þáttur verður æztu valdamönnum íslands
til heiðurs eða vansæmdar; úr því skera
eptirkomendur þeirra manna, er þessa at-
burði lifðu.
Útlendir ferðamenn o. fl.
(Bréf úr Biskupstung'um 10. des. f. á.).
Heyskapur í sumar varð hér í betra
meðallagi og uppskera úr matjurtagörðum
sömuleiðis. Haustveðurátta hefur mátt
heita góð; þó komu frost svo snemma, að
mjög lítið varð úr jarðabótastörfum. Lítið
hefur borið á bráðapest í sauðfje, þar á
móti gengur hundafár og drepur hunda
unnvörpum. Yfir höfuð að tala mundi
hagur manna standa allvel, ef verzlunin
væri í betra horfi, en kaupstaðarskuldir
og peningaskortur kreppa mjög að al-
menningi, og drepa niður dáð og fram-
kvæmd. „Kaupfélag Árnesinga" hvarfað
mestu leyti í sumar, þó voru nokkrar
vörur pantaðar hjá Zöllner móti sauðum
og peningum; voru helzt í því Grímsnes-
ingar og svo Tungnamenn og Þingvalla-
sveitar; verður eigi um sagt, hvernig þau
viðskipti hafa gefizt. Stokkseyrarfélagið
hefur lifað góðu lífi og eykst ár frá ári;
fáir menn eru í því héðan úr uppsveitun-
um, en því fleiri úr neðri hluta sýslunn-
ar. í sumar var tilraun gerð til að kaupa
vörur erlendis fyrir peninga og selja þar
aptur ull fyrir peninga; voru í því mest
Hreppamenn og Tungnamenn, en Björn
kaupmaður Kristjánsson annaðist um kaup
og sölu; fengu félagsmenn rúg á 12,80
kr. hver 200 pund og bankabygg á 17—18
kr með öllum kostnaði; aðrar vörur voru
eigi pantaðar. Verð á ullinni mun verða
55 aur. að kostnaði frádregnum. Nokkur
hross seldi Björn fyrir félagsmenn, og fengu
þeir miklu hærra verð fyrir þau, en vér
höfum átt að venjast að undanförnu. Par
á móti berast nú illar sögur af sauðasölu
hans fyrir vora hönd. Vafalaust verður
kaupfélagsskap haldið áfram næsta ár
með einhverju móti.
Gestkvæmt var hér í sumar í meira
lagi af útlendingum, og þykir það hagn-
aður einkum í þessu peningaleysi; mikill
getur hann þó varla talizt fyrir þessa
sveit, því að það er aðgætandi, að ferð-
irnar eru mestar um sláttinn, og þá eru
allar frátafir dýrar og stundum svo, að
seint er að meta til peninga. Það er ó-
hætt að segja, að menn gera sér allt far
um að taka vel við þessum gestum, þó að
opt séu eigi föng á að gera það svo vel
sem skyldi. Flestir útlendingar kynna sig
líka vel, eru kurteisir og prúðir í viðmóti,
og þiggja vel þann beina, sem veittur er;
þó gera menn hér þeirra mikinn mun í
því tilliti, og fer það nokkuð eptir þjóð-
erni. Flestir útlendingar gefa sig lítið að
mönnum, og láta fylgdarmenn sína ganga
í milli með allt; viðkynningin við sveita-
búa verður engin önnur en kaup og sala,
og af íslenzkri gestrisni hafa þeir svo
sem ekkert að segja; er þetta eðlilegt, þar
sem hvorugir skilja aðra. Þannig eru ná-
lega allir Englendingar. Aptur eru sum-
ir ferðamenn, sem gera sér allt far um,
að komast í kyuni við menn, þar sem
þeir koma og gista, semja sig sem mest
eptir siðum alþýðu og sýna í öllu mestu
virðingn og velvild íslenzkum háttum og
þjóðerni; slíkum gestum er tekið með
mesta fögnuði; þeim væri víst sýnd öll hin
sama gestrisni og beini, þó að engin borg-
un væri í aðra hönd; opt er þeirra lengi
minnzt á eptir með hlýjum hug og lofsorði.
Ef Norðmenn ber að garði, sem því miður
er svo sjaldan, þá finnst mönnum sem
kominn sé frændi eða fornvinur, og þykir
það þá mest mein að geta ekki mælt við
þá eins og í skapi býr. Annars eru Þjóð-
verjar hjer um slóðir allra útlendinga vin-
sælastir ; einkum þykjast menn aldrei nóg-
samlega geta iofað „þýzka prinsinn“ (er
nefndi sig barón v. Gadendorph) og föru-
nauta hans, sem ferðuðust hér fyrir skömmu,
fyrir örlæti þeirra og ljúfmennsku. Þykja
engir slíkir öðiingar hafa komið, síðan þeir
W. Fiske voru á ferðinni. Það er mjög
sjaldan, en kemur þó fyrir, að útlendingar
sýna sveitamönnum ruddaskap, og láta það
á sjá, að þeir skoða þá sem skrælingja,
er engri kurteisi sé kostandi upp á, vaða
t. d. inn um bæi leyfislaust og rífa jafn-
vel til í rúmum og hirzlum til að skoða.
Enga útlendinga hef eg nýlega heyrt fá
eins slæman orðstír og danska ferðamanna-
hópinn í sumar undir forustu N. Thomsens,
og skilzt mér, að þeir hafl mest goldið
hans að því; hann þótti smámunalega
nízkur í viðskiptum og óviðfeldinn; eg hef
heyrt honum fundið það til, að hann t. d.
hafi dregið úr reikningi upp á 40— 50 kr.
eina krónu, og eigi borgað hana, og á
öðrum bæ nokkra aura úr margra króna
reikningi, og að á einum bæ, þar sem
hann hafði fengið leyfi til að á í kring
um túnið 100 hestum, svo að tímum skipti,
hafi hann neitað að borga nema 1 kr., en 2
kr. voru settar upp, og fleira er honum
fundið til ámæiis, svo sem narrið með borð-
búnaðinn frá Austurhlíð og áning þar í
engjum í leyfisleysi. Það þótti líka skrít-
ið að sjá útbúninginn á kvenfólkinu sumu;
það er svo óvanalegt að sjá stássmeyjar
í duggarapeisu, kjól og islenzkum skinn-
sokkum með öfugan sjóhatt á höfðinu; þó
var það auðvitað betra en að hafa engin
reiðföt né verjur til að taka á móti rign-
ingu og vosbúð, eins og sumar þeirra.
Það leit óneitanlega svo út, sem ferðin
væri af vanefnum ger af hendi Dana
sjálfra, og því þykir mönnum síður hafa
setið á þeim að taka hart á þvi, þó að
sumu væri áfátt hjá ísiendingum. Ekki
þykir þeim heldur farast að lá mjög ís-
lendingum óstundvísi, því að morguninn,
sem þeir ætluðu af Stað frá Geysi var svo
fyrirlagt, að þeim væru færðir hestarnir
um miðjan morgun, en þegar þeir svo
komu í ákveðinn tíma, voru þeir sjálfir
hvergi nærri tiibúnir, og urðu svo þeir,
sem komu með hestana að bíða þar með
þá fram yfir dagmál, og fengu enga borg-