Þjóðólfur - 27.07.1894, Blaðsíða 2

138
það sem er sérstaklegt fyrir íslendinga
sem þjóð, hlýtur jafnan að vekja eptirtekt
annara þjóða á oss, sé því á lopt haldið.
Það er þess vegna afaráríðandi, að vér
látum dálítið meira bera á oss hér eptir
en hingað til, komum fram sem sjálfstæð-
ur þjóðflokkur með sjálfstæðum kröfum og
sjálfstæðum vilja, sem enn er ekki alger-
lega bugaður og brotinn á bak aptur,
þrátt fyrir margra alda áþján.
Oss þykir mjög leitt, að jafn merkur
og mikilhæfur maður, sem prófessor Maurer,
skuli snúast gegn oss í þessu máli, en það
er að sumu leyti eðlilegt, því að fyrst og
fremst er maðurinn tekinn fast að eldast
og á því erfiðara með að fella sig við
nýbreytingar eða framsóknarkröfur nútím-
ans, og svo ber þess að gæta, að margt
hefur breytzt hér á landi, síðan hann var
hér á ferð fyrir 36 árum, og er eðlilegt
að honum sé ókunnugt um það sumt, þótt
hann hafi að mörgu leyti fylgzt betur með
tímanum, en flestir aðrir útlendingar, að
því er land vort og þjóð snertir. Þekk-
ing sú, er menn geta aflað sér af bókum
eða af bréfaviðskiptum við einstaka lærða
menn hér á landi, er engan veginn einhlít
eða fullnægjandi til að geta kveðið upp
endilegan dóm um það, að stofnun háskóla
hér sé allsendis óþörf og óframkvæman-
leg.
„Meðferð túnanna“.
Með þessari yfirskript, er grein í Þjóð-
ólfi tölubl. 26.—27. Eptir að höf. hefur
bent á, hve illa sje með túnin farið, kemst
hann þannig að orði: „Mig satt að segja
furðar á því, að enginn búfræðingur — svo
eg muni —, hafi minnst á þessa meðferð
á túnunum, en þeir hafa máske ekki veitt
henni eptirtekt". Jú, þeirhafa óefað séð
og sjá, hve túnin mæta illri meðferð, og
hefur áður verið um það ritað í Þjóðólfi
1892,^5. tölubl.: „ Um vörn á túnum“ og
víðar hefur þess verið getið. Það er satt,
því verður ekki mótmælt, hve almennt er
farið illa með túnin, bæði að því er suert-
ir meðferð áburðarins, og því hve illa þau
eru varin fyrir ágangi af skepnum. Fyrst
og fremst ríður á að friða túnin, það er
að girða þau svo í Iagi sé, og verja þau
fyrir fénaðinum. Einkum eru það hest-
arnir —, ekki fremur reiðhestar en aðrir
hestar , sem spilla þeim, sé þeirn liðið
að vera á þeim og naga þau. Fyrir því
ríður mjög á, að túnin séu varin fyrir
hestum um alla tíma árs. Hið sama ætti
L
einnig að gilda um aðrar skepnur, að svo
miklu leyti, sem því verður viðkomið.
Að öðru leyti skal eg eigi fara frekara
út í þetta atriði hér, en vísa til áður-
nefndrar greinar í Þjóðólfi 1892 5. tölubl.
— En hvað snertir tillögu höf., að lög-
skylda menn til að hafa öll hesthús utan-
garðs eða utan túns, þá hygg eg það naum-
as gerlegt. Lagaboð um það efni mundi
reynast harla óvinsælt, og allmiklum erf-
iðloikum bundið, að eg ekki segi hitt lítt
mögulegt að framfylgja því, og afleiðing-
in yrði þá auðvitað sú, að lögiri væru
brotin, og farið í kring um þau. En að
semja lög, sem sjáanlegt væri, að fáir eða
engir skeyttu um hið minnsta, þykir aldr-
ei hyggilegt, því það hefur ill áhrif á rétt-
armeðvitund þjóðarinnar. Annars mundi
að líkindum fara líkt um lagaboð í þessu
efni, og fór um túngarða og túnasléttu-
„forordninguna", er landsmönnum var
gefin af konungi á síðustu öld. Hún komst
aldrei inn í meðvitund þjóðarinnar, og lifði
og dó, án þess að bera sýnilega ávexti.
Það mundi allmiklum erfiðleikum und-
irorpið, eins og hagar til á Suðurlandi og
enda víða, að hafa öll hesthús utantúus,
þar sem þyrfti að bera úr heygarðinum,
svo að segja hverja tuggu í hesthúsin.
Það að hafa hesthúsin utan túns virðist
einnig að sumu leyti stríða á móti sam-
byggingar-hugmyndinni, það er að byggja
fleiri en eitt hús saman eða í einu lagi,
sem einlægt fær þó fleiri og fleiri áhang-
endur. — En hesthúsin ættu ekki að vera
hingað og þangað um túnið, eius og sum
staðar er, heldur sem flest á einum stað,
og ættu traðir að liggja út frá þeim og
út fyrir túnið. Hjá Þorv. hreppstjóra í
Litlu-Sandvík eru öll hesthúsin á einum
stað nálægt bænum eða bæjarhúsunum,
og liggja traðir út frá þeim, og koma
hestar hans mjög sjaldan á túnið, enda er
tún hans eitt hið bezta í allri sýslunni.
Aptur veit eg nokkur dæmi þess, þar sem
flest hesthús eru utan garðs, en hestarn-
ir tíðir gestir þar á túnunum. Eg hef
getið þessa hér, til að sýna, að það er ekki
einhlítt til þess að verja túnin fyrir hest-
um, að hafa hesthúsin utan garðs, þeir
geta komið á þau fyrir það, ef hirðusemi
vantar að verja þau.— Það, sem mest á
ríður, er það, að túnin séu girt gripheld-
um garði, og að hestunum sé fylgt frá
húsi og að, þegar þeir eru þyrstir, en látn-
ir út á daginn, ekki liðið, er þeir eru
komnir að húsum, að dreifa sér um túnið
heldur láta þá strax inn, en það vantar hjá
mörgum að gæta þess. Þegar það er orð-
ið rótgróið í meðvitund manna, — og það
verður smátt og smátt — að túnræktin
sé undirstaða undir búsæld og vellíðan
þeirra, þá munu þeir kappkosta að varð-
veita þau sem bezt fyrir öllum ágangi
á hvern þann hátt, er bezt á við og kring-
umstæður eru til. En til þess að inu-
ræta þetta þarf stöðugt að benda mönn-
um með hógværum áminningum og eptir-
dæmum.
Sigurður Sigurðsson,
Ávarp
til irnesingsins í „ísafold“.
Einhver skuggasveinn undir nafninu „Árnesingur11
hefur í 43. tbl. ísafoldar fundið hvöt hjá sér til
að rita grein um kjörfnndinn i Hranngerði, sem á
að vera að því er hann segir leiðréttingar og við-
aukar við bréf í Fjallkonunni 19. júní, og hefur
hann í nefndri grein álitið skyldu sína að geta
þess innan um annað gððgæti, að eg hafi
borið upp fyrirspurn, sem eg ekki muni hafa skilið
sjálfur, en hafi eptir tilgátur og leiðbeiningar frá
þingmannaefnunum látið mér lynda, að hún ætti
við tollgreiðslufrumvarpið frá síðasta þingi. Það
væri auðvitað réttast að ganga fram hjá þessu án
þess að virða það svars; en af því að greinin ber
vott um það, að eitthvað annað en sannleiksást
hafi stjórnað penna þessa höfðingja, þegar hann
skrifaði hana, þá verð eg að benda honum á, að
að næst þegar hann skrifar undir yfirskini sann-
leikans, þá ætti hann að reyna að vera ögn nær
takmarkinu, sem hann þykist stefna að. Eg setla
mér ekki að fara að deila við hann, hvorki u®
fyrirspurn mína né mál það, sem hún átti við.
Hann verður að virða það, eins og honum er Lgið,
þó eg léti mér lynda það að meining mín yar rétt
skilin, þó liann máske fylgi annari regln j um mál-
efnið sjálft er honurn velkomið fyrir mér að bera
fyrir sig annara skoðun úr því hann sjálfur virðist
enga hafa. Hvað gat aunars þessnm herra gcngið
til þess að reyna að gera mig að tútfirringi frainmi
fyrir lesendum ísafoldar? Eg get ekki seð, uð það
hafi verið annað en það, sem meiri bluti greinar-
innar ber vott um, tuddaleg árás á mig, eins og
fleiri, sem greiddum atkvæði með sömu þingmanna-
efnum, og að skjólstæðiugur hans hafi orðíð ver
úti á fundinum en hanu vildi; ef bvo væri, þá
sýnir það, hvað maðurinn er vandur að virðingu
sinni, að sigla þannig undir annarlegu flaggi, eða
með öðrum orðum látast hafa verið í þeim flokki,
sem hann ekki var.
Eg skal svo ekki fara fleiri orðum um þetta,
þvi ávalt hefur það verið ðþægilegt verk að eiga
mikið við þá anda, sein í myrkrinu sveima; en eg
vona, að þð eg hafi verið svo ðheppinn, að þessi
vitringur ekki skildi fyrirspurn mína, þá hafi mér
nú tekizt að láta hann skilja, að eg álít grein hans
vera þannig úr garði gerða, að hver óvandaður
ðþokki gæti verið hreykinn af henni, en aðrir ekki.
Gerðiskoti i júlí 1894.
Sigurðwr Þorsteinsson.