Þjóðólfur - 10.08.1894, Qupperneq 2

150
Skagafirði 24. júlí: „Þjóðólfur minn!. Það
er liðinn æðilangur tími, síðan þú síðast fékkst
fréttapistil frá mér. Eg verð því að reyna að sýna
rögg af mér og hefja „þessa leit“ af nýju.
Það eru hreinustu vandræði, að eiga að segja
fréttir úr Bveitinni, þar sem aldrei ber nýrra til
tiðinda. Það geta varla heitið tíðindi, sem í blöð
séu tínandi, þótt menn fæðist og deyi, því að slíkt
er þessi gamla margendurtekna saga, sem gengið
hefur frá því þessi „forgengilega tilvera hófst hér
á jarðríki"; þó hefur dauðinn gert óvenjulega mik-
ið vart við sig á þessu sumri og vori, eins hér í
Skagafirði sem annarsstaðar og olli því inflúenzan;
en allt mun Þjóðólfur hafa spurt það, þar sem svo
langt er um liðið. Af mönnum, sem dáið hafa, og
eg hefi ekki séð nefnda í blöðunum, en eru þess
verðir að þeirra sé minnst, skal eg þó geta um
hjónin Jón bónda Qíslason á Þorleifsstöðum í Blöndu-
hlíð og konu hans Jlólmfríði Qisladóttur; dóu
þau bæði úr infiúenzu, hann 19. maí,,. húu 23. s. m.
Þau hjón voru bæði hnigin á efra aldur, og voru
hin mestu sómabjón, virt og elskuð af öllum, sem
þau þekktu fyrir dugnað og framtakssemi í búnaði
og greiðvikni og hjálpsemi.
Af pólitík vil eg sem fæst segja, eg veit ekki
nema að eg særi frelsistilfinningar og framfarahug
„Þjóðólfs gamla“, ef eg færi nokkuð að ympra á
almenningsálitinu í þá átt, ef eg skil það rétt, en
eg vil helzt' eigi styggja neinn nú í þetta sinn.
Það muudi máske vera réttast að segja, að menn
hugsuðu lítið um slíkt. Samt get eg ekki að mér
gert, að minnast dálítið á háskólamálið. Þjóðóifur
veit það, að eg er því sinnandi í orði; en eptir
því mér er kunnast, eru það víst sárfáir, eg vil
ekki segja engir, sem eru því hlynntir hér í þessu
kjördæmi. Að minnsta kosti eru það engir, sem
eg hefi talað við, sem vilja háskóla. Mönnum finnst
það allt of mikið í ráðizt að stofna háskóla fyrir
okkur veslingana, sem berjumst áfram í skulda-
basli og sífeldum kröggum. Sumir segja, að há-
skóli hjá okkur verði aldrei nema nafnið tómt,
þjóðin sé allt of fámenn og fátæk til þess, að slík
stofuun geti farið í nokkru lagi hjá henui. Al-
menningur sér þar útgjöld, sem ómögulega geti
borgað sig, því að bókvitið verði þó „aldrei látið
í askana“. Hann lítur á þetta, eins og tildur, eins
og gullstáss á gamalli sýslumannsfrú, sem ekki er
til neins nema að horfa á það. En eg fyrir mitt
leyti lít svo á þetta mál, að séum við ekki færir
um, með tímanum, að koma upp hjá okkur háskóla,
þá getum við ekki verið sérstök þjóð, með sérstök-
um þjóðarréttindum, og sérstökum þjóðareinkennurn.
Við þurfum alls eigi að búast við því, að hjá oss
skapist innlent þjóðlegt menntalíf, meðan við sækj-
um beinlínis alla okkar æðri menntun til Dana.
Fyrir mér er það þannig, að háskóli í Beykjavík
eigi að vera sá milliliður, sem leiðir menningar-
8trauminn úr menntaða heiminum hingað til okk-
ar, klæðir hann í islenzkan búning og gerir hann
þjóðlegan. Menn, sem vit hafa á, segja að háskóli
í Kvík sé svo fjarlægur menntalönduuum, að vér
drögumst enn meira aptur úr, ef vér hættum að
sækja menntun vora til Hafnarháskóla. En hér
við virðist mér það athugandi, að ef háskóli kæm-
ist á í Rvík er hann engan veginn bundinn við
það, að sækja sína andlegu fjársjóði, sem hann
miðlar okkur, til Danmerkur; — Danmörk er hvort
sein er ekki neitt höfuð-menntaland, — hann sætti
þeim annarsstaðar frá t. d. Englandi. og mér skilst
það svo, að vér séum ekki ver farnir, að fá „mennta-
stranmana11 frá Englandi á fyrstu hönd heldur en
í gegnum bræður okkar Dani, þvi að litla gæfu
höfum vér sótt í greipar Dana, eða svo hefur það
verið allt fram á síðustu tíma. Með söfnin er eg
í meiri vandræðum, þvi að þeirra þarf háskólinn,
ef hann á að vera í nokkru lagi. — En hvað er
eg annars að taia um þetta svoua í fréttapistils-
ómynd? Það situr „dæilega“ á mér, sem aldrei
hef komið út fyrir landssteinana, mér væri víst nær
að þegja og beygja mig í auðmýkt og lítillæti
undir álit „bræðranna11 sem sitja við Mímisbrunn-
inn hinu megin hafsins; það má ætla að þar séu
menn, sem vita, hvað þeir syngja i þessu máli“.
„Svo að eg vaði nú úr einu og í aunað“ eins
og menn segja, þá fer eg nú að tala um líðar-
farið o. fl. Það hefur verið hið inndælasta í vor
og sumar. Grasvöxtur er með bezta móti bæði á
túni og engjum, og nýting til þessa góð, en mjög
óvíða eru menn enn búnir að hirða tún sín. Túna-
sléttun varð talsverð i vor vegna hinna góðu tíð-
ar, sem byrjaði svo snemma, þó kippti veikin mikið
úr. Það má annars sjá talsverðar framfarir nú á
fám árum, hvað túnasléttun snertir og vatnsveit-
ingar á engi, og má þakka það landssjóðsstyrkn-
um og búnaðarskólum.
Yerzlun er fremur dauf, lágt verð á nll; hvít
vorull á 60 aur. pund. haustull hvít 50 aur. hvort-
tveggja þvegin, en getur einnig lágt verð á út-
lendri nauðsynjavöru sérstaklega á rúg 7 a. pund.
Skuldir í kaupstað eru víst miklar, menn taka ó-
hlífið út, og vinnufólks-hald er orðið bændum ærið
dýrkeypt, þegar verðið á bús-afurðunum er svo
lágt. Tóskaparvinna á vetrum er mjög að minnka,
og þess vegua sækja menn það, sem til fatnaðar
þarf í búðirnar. Heyrt hef eg, að Sigurður bóndi
Ólafsson á Hellulandi sé hættur við að útvega tó-
vinnuvélarnar, og er illt, ef það nauðsynjamál og
framfaramál skyldi stranda við það.
Fiskiafli hefur verið ágætur hér við fjörðinn
síðan seint í júnímán. Fiskur er hér allur iagður
blautur inn í verzlanirnar og er harðfiskur því
næstum ótáanleg vara. Sveitaverzlun er annars
yfir höfuð að leggjast niður, menn sækja allt til
kaupmanna. Er ekki víst, að það horfi til hagu-
aðar fyrir bændur og sjómenn. En hitt einnig al-
veg óvíst, hvort batnandi samgöngur kipptu því
aptur í liðinn, þvi að til þess liggja aðrar orsakir
en samgönguleysi.
Barnapróf voru haldin í vor, eins og að uud-
anförnu; námsgreinar: lestur, kver, biblíusögur,
skript, réttritun og reikningur. Eg stend í þeirri
meiningu, að uppfræðing ungmenna sé, að minnsta
kosti á Norðurlandi, mjög ábótavant og þyrfti al-
varlega að takast til íhugunar. Það dugar ekki
framar að láta foreldrana bera alla ábyrgð og
kostnað fyrir því; þjóðfélagið verður í heild sinni
að leggja sinn ríflega skerf til þess og eptirlitið
þyrfti að vera miklu nákvæmara og betra, hvernig
almenna styrknura er varið. Eptirlitsskylda sú,
sem hvílir á prestum og sveitarnefndum er af ýms-
um ástæðum, sem eg hér kæri mig ekki um að
nefna, ekki nærri því fullnægjandi. Eg klifa á
þessu allt af eins og Cato gamli forðum á eyðingu
Karthagoborgar, því að mér finnst það vera alvar-
legt nauðsynjamál". —
Húnavatnssýslu 30. júlí: Reyskapurinn
gengur fremur vel, en það eru engin tíðindi, þótt
hann gangi slysalaust yfirleitt. Þurkar af skorn-
um skammti. Afli hefur verið ágætur í flóanum
síðan hann kom snemma í júní, en þar á móti lax-
afli mjög lítill, sem hefur talsverða þýðingu fyrir
þetta hérað. Ullarverð hjá kaupmönnum 60 aur.
hvít og 40—45 aur. fyrir misl. Allmargir hafa
látið ull í pöntun, sem naumast getur álitizt heppi-
legt, með því öll líkindi eru til, að eigi fáist jafn-
hátt fyrir hana í því, sem hjá kaupmönnum. —
Hrossasala allmikil til Yídalíns og Knudsens á
Sauðárkrók, sem hefur gefið allvel fyrir og gert sér
far um að fá góð liross.
Frá útlöndum bárust engin stórtíð-
indi nú með „Thyra“, en af enskum blöðum,
er komu með „Stamford“ og ná til 2. þ. m.,
má sjá, að ekki hafa sættir komist á milli
Japansbúa og Kínverja. Hafa hinir fyr-
nefndu gengið á land í Kóreu og tekið
konunginn þar höndum, en hann hefur
skotið máli sínu til Evrópustórveldanna.
Auk þess hafa Japansmenn sökkt nokkrum
herskipum Kínverja, án þess menn viti
þó með vissu, hvort reglulegur ófriður er
hafinn millum ríkjanna, því að stjórnin í
Kína hafði harðlega bannað að senda
nokkur hraðskeyti þaðan úr landi, og þykir
mörgum það grunsamt. Margar þúsundir
Kínverja, er búsettir voru í Japan, hafa
flúið þaðan heim tii ættjarðar sinnar.
Gufuskipið „Stamford" kom hingað
frá Newcastle 7. þ. m. með salt og kol
til pöntuuarfélaga og kaupmanna. Með
því kom eigandinn sjálfur, hr. L. Zöllner.
Fer hann aptur með skípinu 13. þ. m.
ásamt hr. Jóni Vídaiin og frú lians, er
hafa dvalið hér 2 mánuði.
Háinn er á Hjaltastað í Norðurmúla-
sýslu Björn Oddsson, faðir prestsins þar,
séra Magnúsar Bjarnarsouar. Hann dó
úr influenza 30. júní þ. á. nál. 83 ára
gamali. Harm var tvíkvæutur; átti ekki
börn með fyrri konunni, en með hinni
síðari, Rannveigu Sigurðardóttur, sem enn
lifir, átti liann 6 börn, en eigi lifa nema
2 af þeim, séra Magnús og Oddur prentari
í Kaupmannahöfn. Björn bjó á Leysingja-
stöðum í Þingi °S Hofi í Vatnsdal og bjó
jafnan fremur vel, enda var hann dug-
mikill starfsniuður og myndarmaður. Hann
var hinn vaudaðasti maður i orði og verki,
guðrækinn og tállaus og vildi hvervetna
koma fram til góðs. Hann ól upp að
mestu eða öllu leyti 6 börn vandalaus,
og reyudist jafnan hjálpsamur, er á þurfti
að halda.
Hann var skynsamur maður og fróður
um margt, trygglyndur og áreiðanlegur,
og var jafnan virtur og vel metinn. E. J.
Heil beinagrind af hinu risavaxna
fornaldardýri „Mastodon“ hefur nýlega