Þjóðólfur - 24.05.1895, Page 2

98
ljósi aðra skoðun, þótt hinn heiðraði höf.
hafi ef til vill aldrei fyllt þann flokk.
Ef höf. fengi vilja sínum framgengt með
það, að bændasynir hættu að læra, þá
mundi, eins og hann sjálfur drepur á,
myndast nokkurs konar embættismanna-
aðall í landinu, og þess eru dæmin degin-
um ljósari, að þar sem slíkt hefur átt sér
stað, þar hafa komið upp flokkadrættir og
ójöfnuður, og þótt þeir tímar séu nú liðn-
ir hér hjá oss, þegar vopnin eða hnefarn-
ir voru látnir skera úr málurn, þá hafa
fundizt þess dæmi, að yfirvöldin hafa gert
sér mannamun, þótt ófagurt sé, en síð-
ur er hætt við, að alþýðan þurfi að óttast
það, ef embættismennirnir eru jafnt af
hennar flokki; ættu því sem flestir bænda-
synir að ganga menntaveginn, sem hafa
góða hæfilegieika til þess, ef þeir að eins
geta það með nokkrum leyfilegum ráðum,
en ekki láta fjötra sig með öðru eins
apturhaldsbandi, sem rekja má í gegnum
alla grein höf. Það litur annars út fyrir,
að hann hafi farið aldavillt; hann hefur
máske minnt, að hann lifðí á 18. öldinni,
en það var ekki; alþýðan hefur vaknað
síðan, og höf. má trúa mér til þess, að
honum tekst aldrei að binda svo fyrir hin
andiegu augu hennar, að hún fari eptir
öðrum eins Loka-ráðum, sem grein hans
hefur inni að halda.
Multitudo.
Nýtt kúafóður.
Það er eigi undarlegt, þótt vér íslend-
ingar vitum lítið um búnaðarframfarir í
útlöndum, þegar menn hér í næstu sýsl-
um við Dalasýslu vita ekkert um hið nýja
fóður, sem við Dalamenn erum farnir að
brúka. Ég hef talað við menn úr Mýra-
sýslu, er ekkert vita um þetta mál. Þetta
kemur af því, að oss vantar búnaðardag-
blað, er kæmi út að minnsta kosti einu
sinni á hverjum mánuði, því Búnaðarritið,
er út kemur einu sinni á ári er oss all-
sendis ónógt. Ég ímynda mér, aðjafngott
væri, þótt hinum aimennu dagblöðum fækk-
aði um tvö, en aptur kæmi út tvö dag-
blöð fyrir atvinnuvegina, annað fyrir sjáv-
arútveginn, en hitt fyrir landbúnaðinij.
Ritstjórar þeirra gætu þá kynnt sér allt
hið helzta, er útlend fiskiveiða- og land-
búnaðardagblöð hafa nýtt að færa, og
frætt oss um það. Sjávarútvegur vor
stendur þá betur að vígi með framfarir,
því hann er í meira sambaudi við útlönd,
heldur en landbúnaðurinn. Þessi atvinnu-
vegur vor stendur alveg einangraður án
frjóvgandi framfaraáhrifa frá útlandinu,
og þess vegna eru útleDdar þjóðir í þeirri
grein orðnar oss þeir keppinautar, er ná-
lega ætla að gera út af við oss í barátt-
unni fyrir tilverunni. Hversu framfarirn-
ar eru litlar, sést þegar á því, hve áburð-
urinn er, rétt á hverjúm bæ, illa notaður,
og eigi hafður húskofi yfir hann, né safn-
að áburði undan mönnum. Það er heldur
varla von, að menn hafi hús yfir áburðiun,
sem þó væri nauðsynlegt, meðan að eins
fáir menn eiga hús yfir hey sín, heldur
rista árlega upp jörðina til að þekja þau.
Jafnóðum og túnin eða ræktaða landið
batnar, þarf það líka að stækka og afurð-
in að vera ugglaus fyrir öllum þeim
skemmdum, sem hægt er við að gjöra.
En þetta allt er nú nokkuð fyrir utan
efnið, er eg ætla að tala hér um. Fóður
það, sem nefnt er í fyrirsögninni er hval-
mjöl, sem tilbúið er úr þversti hvalsius.
Hvalveiðararnir á Vestfjörðum hafa verk-
vélar til að þurka það og mala, svo að
það verður sailasmátt og geymist ágæt-
lega. í Noregi er sagt það hafi all-
lengi verið haft til fóðurs, og 1 pund af
því jafngildir 5 pundum af töðu að gæð-
unj, svo ef kúnni er af því gefið 1 pund
á dag, má gefa henni náiega helming út-
hey án þess hún geldist, en því betra ef
tóm taða er gefin með því. Hvaímjölið er
hrært út í vatni þanuig, að það verður
líkt og deig mold, og svo er það látið
uppí kýrnar meðan verið er að kenna
þeim að eta það, sem optast gengur vel,
því það er ekkertvont á bragðið, að eins
íbeiskt, en dálítill lýsislyktarkeimur er af
því. Þegar kýrnar hafa lært að eta það,
sleikja þær það sjálfar úr íiátiuu og eru
ólmar í það, en sagt er að eigi sé vert
að gefa þeim meira hverri en 1 pd. á dag,
því fitan í því er svo mikil, að þá getur
lýsiskeimur orðið á mjólkinni. 8á sem
fyrstur kom með þetta fóður hingað í hér-
að, var hinn mikli framfaramaður og nýrra
tilrauna frömuður, sýslumaður vor Björn
Bjarnarson á Sauðafelli. Hann brúkaði
hvalmjöl í fyrra vetur, og hafði þannig
fengið sér það rúmu ári eptir að byrjað
var að framleiða það hér í landinu. Hval-
mjölið hjá honum sýndi þegar ágæti sitt
til fóðurs og er næsta ódýrt, sekkurinn
(200 pd.) að eins 10 kr. í Stykkishólmi,
því Berg hvalfangari á Dýrafirði sendir
það kaupendunum að kostnaðarlausu með
strandferðaskipinu. í sumar er leið gat
svo sýslumaðurinn fengið 6 menn hér um
sveitir til að panta ásamt sér hvalmjöl,
og hafa þeir allir brúkað það í vetur og
gefa því bezta vitnisburð. Eg sjálfur hef
einnig haft það í vetur handa kúm, og
get því af eigin reynd borið um gæði þess.
Kýrnar hjá mér geltustmiklu seinna, þeg-
ar þær fóru að fornbærast, sem kallað er,
heldur en vanalegt er, og þakka eg það
hvalmjölinu og það því heldur, sem allt
hey hér um slóðir er venjufremur létt í
ár. Nú hafa þegar 20 menn hér í sýsl-
unni pantað hvalmjöl hjá herra Birni til
brúkunar næsta vetur, og sýnir það ljós-
an vott þess, að Dalamenn eru töluverðir
framfaravinir og fúsir að breyta til og
taka upp nýjar aðferðir, þegar þeim gefst
færi á að vita um þær. Eg og rnargir
fleiri vorum í fyrra vantrúaðir á gæði hval-
mjölsins, en nú er sú vantrú horfin, enda
sýnir þessi reynsla, er vér höfum fengið
í þessu efni, að opt er gott að sleppa
gömlum venjum og gera tilraunir með
nýjungarnar. Eg hygg, að margir ís-
lendingar séu nú líkir oss Dalamönnum
í því, að vilja taka upp ýmislegt nýtt,
ef menn vissu gerla um það. Hefði
Björn sýslumaður eigi verið hér, vissum
vér líklega enn þá ekkert um þessa hval-
mjölsgerð né gæði þess, en hann kaupir
norskt landbúnaðardagblað (Landmands-
bladet) er fræddi hann um þetta, sem ekk-
ert íslenzkt blað gat sagt honum. Þetta
sýnir, hversu gott og nauðsynlegt er að
hafa eitthvert málgagn fyrir þennan höf-
uðatvinnuveg vorn, en það sýnir lika, hversu
herfilega vér erum staddir, og & eptir
tímanum í öllu verklegu. Þ»ó ætti að
vera hvöt til þess að slíkt væri eigi leng-
ur þannig. Að endingu vil eg hvetja alla
landsmenn, er kýr eiga, til að reyna hval-
mjöl og einhvern færan búfræðing til að
gefa út landbúnaðarblað.
Kvennabrekku, í marz 1895.
jóhannes L. L. Jóhannsson.
Aukaguðsþjónustan í dómkirkjunni.
Eg vil mælast til þess við yður, herra
ritstjóri, að þér vilduð leiðrétta það, sem
er ekki nákvæmlega rétt í blaði yðar 14.
þ. m. um skipun docents séra Jóns Helga-
8onar, þar sem þér segið svo: — „en án
beinnar skuldbindingar til að gera prests-
leg aukaverk frekar en honum sjálfum
þóknast“. Af því að þetta gæti valdið
misskilningi, skal eg setja hér orðréttau
kafla úr skipunarbréfinu:
w— þá er mér sönn ánægja með þessu
bréfi mínu að skipa yður, eptir að þér