Þjóðólfur - 21.06.1895, Side 2

118
kvæði, sem höf. hefði vel getað forðazt, ef
hann hefði hirt að vanda sig enn meir.
Óðinn ríður vetrarbrautina endilanga. Norð-
urljósin eru jóreykurinn. Vígabrandar
VÍgja veginn eldi. Stjörnur hrapa und-
an hófum Sieipnis. Aðrir máttarviðir
kvæðisins eru að mestu teknir óbreyttir
úr goðafræðinni, en þeir eru mjög haglega
tengdir saman. Eigin hugsanir höf. í þessu
kvæði eru ekki meiri eða fleiri en svo, að
hver skemmtilegur, menntaður maður léti
jafngóðar fljóta tugum saman i samræðu
á einu kveldi. Formið er allt í þessu
kvæði. Eyðurnar eru víðast smekkvíslega
fylltar, en þær eru óþarflega margar.
„Yeginn þann sem fara þeir“, er of vatns-
blandað. „Mjallahvítir mása kettir, mala
sízt en blása hart“. Kettir mala ekki á
hlaupum. Kettir mása ávallt, ef þeir blása
hart“. Síðari hendingin hefur yíir höfuð
enga „ástæðu til að vera til“. Síðasta
erindið er illa tengt við heildina og á hvergi
heima. Auk þess er þar allt of mikið
borið i hversdagslega hugsun. „Þó að
fornu björgin brotni, bili himiu, þorni upp
mar, allar sortni sólirnar, aldrei deyr þó
allt um þrotni, endurminning þess sem var“.
Vér skiljum ekki betur eptir þessa vísu
en áður, að endurminningin deyi ekki með
því, sem endurminninguna á að bera.
Alstaðar sjást djúp merki þess, að höf.
er ekki frumhugsandi skáld. Sé vikið frá
þræðinum í söguljóðinu eða einhverju bætt
við aí eigin brjósti, verður það hjáleitt.
Hin fáu kvæði í nýja safninu (c. 10 af
c. 60), sem geta kallazt ort út af eigin
efnum, eru yfir höfuð langt fyrir neðan
meðallag, eins og t. a. m. „Vonin“, „Tveir
fnglar“ o. s. frv. Hið síðastnefnda kvæði
er gáta, sem engin leysing er á. „Svark-
urinn“ er illa skemmt í endanum, eins og
mörg önnur kvæði höf. — fyrir þá sök, að
orðaskrauti og hnittnum hendingum er ekki
beint í eina átt. Höf. á víðast illt með
að sleppa frá lesaranum. Vér korfum á
eptir skáldinu og fáum ekki svar upp á
hina síðustu spurning, sem vér beinum að
honum. Stundum endar slagurinu með
ósamhreima eða magnlausu gripi, eins og
í „Glámi“ eða „Blómin og brauðin“; stund-
um er hnýtt aptan í endurtekningum, sem
ekki réttlæta sig sjáifar, eins og „ÓIag“,
eða allt of léttvægar „botnanir“ eins og í
„Kvæða-Kela“.
Mér þykir „Jarlsníð“ bezt ort af öllum
kvæðum þessa safus, og eg man ekki eptir
að hafa séð betur farið með „episkt“ efni.
„Hvassar áttu tenn“. Enginn hefði sælzt
til þess að hafa orðið „tenn“ á þessum stað
— eins og þurfti — nema Gr. Th. Það
eru fjöldamörg afbragðskvæði í þessu
safni, eptir því sem hér gerist nú; en
heldur kysi eg þó, að hann hefði steypt
saman í eitt safn bæði hinu gamla og nýja
og haft það nokkru minna en hið nýja
safn. — Þýðingarnar eru, að því eg bezt
fæ séð, allvel gerðar víðast, og finnst mér
ekki saka neitt, þótt breytt sé háttum
kvæða, sem svo langt eru flutt að.
Eg býst við, að ýmsum mislíki, að eg
dæmi svo djarft um skáldaöldung vorn, en
eldist ekki og mönnum vex vit með aldr-
inum, en það er ekki viturra manna að
gleðjast yfir tómu lofi, sem þeir ekki eiga.
Eg hef nú þegar eytt of miklu rúmi fyrir
„Þjóðólfi“ — en ætti eg að telja það, sem
mér þykir fagurt og haglega gert af Gr.
Th., yrði það langt mál. Einu vil eg ein-
ungis lýsa yfir með góðum íslendingum,
að eg álít ekkert lifandi skáld hafa verið
höf. þarfara fyrir framfarir þjóðarinnar í
skáldmennt, og fyrir efling og endurlífgun
þjóðernisástarinnar á íslandi. Gísli gamii
Brynjólfsson var að sönnu rammíslenzkt
stórskáld og listamaður, en hann mun ekki
verða metinn til fulls af íslendingum fyrst
um sinn. Um séra Matthías hygg eg það
eitt nóg að segja, að það er allur munur,
hvort maðurinn sjálfur veit, hvað hann
segir eða ekki. Séra Matthías hefur aldrei
getað gert grein á gildi þess, sem hann
hefur sjálfur kveðið, hvort heldur það er
leirburður eða „sólarljóð“, en það veit Gr.
Th. jafnan, hver sem í hlut á, svo enginn
veit það betur.
Hið nýja safn er ódýrt og vel úr garði
gert. Fylgir góð mynd af höf. og stuttur
formáli hans um þýðingarnar. Vonandi er,
menn taki vel móti þessari bók, því hún
á það að öllu samtöldu betur skilið en
önnur kvæðasöfn, er sést hafa um langan
tíma.
Einar Benediktsson.
Laugaaksturinn.
Eg verð að hefjast máls á laugaakstr-
inum, ef eun kynni að verða bót á því ráð-
in, að þetta mannúðlega og þarflega fyrir-
tæki kvennfélagsins veslist ekki upp og
verði að engu sakir frábærilegs áhugaleysis
kvennþjóðarinnar. En ekki er nýstofnuðu,
blásnauðu félagi láandi, þótt það fremur
kysi að hætta við fyrirtæki þetta, heldur
en að bíða talsvert fjártjón, sem það alls
ekki má við svona í byrjun.
Eina ráðið til þess að akstrinum verði
L.
haldið áfram er, að talsvert fleiri noti hann
hér eptir en hingað til hefur átt sér stað.
Það gengur býsnum næst, að meir en^helm-
ingur þeirra húsmæðra, er skrifuðu sig fyr-
ir honum, skuli alls ekki nota hann, því
þótt verðið væri hækkað um 5 aura af
hálfum poka og 10 aura af hoilum, sem að
eins var gert af því, að ekki fengust nógu
margir áskrifendur, þá er laugaaksturinn
samt sem áður svo ódýr, að allar konur,
sem nokkuð geta, ættu að bindast samtök-
um að nota hann. Þetta fyrirtæki er ekki
stofnað í gróðaskyni, heldur almeuningi til
gagns og heilla, enda er verðið mjög lágt.
Það er venja, að borga karlmanninum
krónu fyrir burð á heilum poka inn í laug-
ar og til bæjarins aptur, en kvennfélagið
tekur að eins 40 aura fyrir að aka heilum
poka báðar leiðir, en 20 aura fyrir hálfan
poka. Og þegar nú þess er gætt, að verð-
ið yrði enn lægra, ef konur almennt
létu aka þvotti sínum, þá getur engum
dulizt, lxversu bráðnauðsynleg samtök eru
í þessu efni. Hér er ekki átt við fátæk-
linga, er ekkert hafa til að borga og verða
að þræla baki brotnu, heldur við konur
þær, sem svo eru efnum búnar, að þær eiga
hægt með að sjá af fáeinum krónum árlega
til þess að hlífa vinnukonum sínum við
hinum erfiða og heilsuspillandi laugaburði,
er hneykslar bæði útlendinga og sveitafóik.
Að vísu er nú samhliða laugaburðiuum
farið að tíðkast að beita þvottakonum, eins
oghestum,fyrir laugavagninn; slá þánokkr-
ar sér samau og draga vaguiun, en þegar
vond er færð, er erfitt að draga haiin,
einkanlega með voturn þvotti, eins og opt
vill til, þegar ekki er hægt að þurka í
laugunum. Hjólsleða er og ógerniugur að
draga í vondri færð, og eru opt mestu
vandræði íyrir viuuukouurnar að koma
þvottinum heim að vetriuum til. Margar
húsmæður hafa líka verið sáróáuægðar með
þetta fyrirkomulag, enda þótt þær hafi
neyðzt til að hafa það svona. Eu nú býðst
tækifæri til að breyta þessu, bæði húsmæðr-
um og vinuukonum i hag, og væri því ráð
fyrir góðar konur að sinna laugaakstriuum
meir en þær hingað til hafa gert, því ef
svo illa fer, sem helzt lítur út fyrir, að
kvennfélagið ueyðist innau skamms til að
hætta við hann, þá verður þess ugglaust
leugi að bíða, að tilraun verði aptur gerð
til þess enn á ný að koma á fót þessu
þarfa fyrirtæki, og væri því mjög óheppi-
legt, ef húsfreyjur bæjarins létu það
nú deyja í fæðingunni. En það er von-
andi, að þær athugi þetta betur.