Þjóðólfur - 24.08.1895, Page 2

166
sagður til að reka málið gegn Sk. Thor-
oddsen, eða gegna embætti hans, því að
hann er ekki nefndur í bréfinu. En Iands-
höfðingi hefur talið hann sjálfsagðan til
þess, og setur hann með bréfi 29. ágúst
til að gegna sýslumanns- og bæjarfógeta-
embættinu og halda rannsókninni áfram.
Pinnst nefndinni, að landsh. hafi ekki haft
fulia heimiid til þess samkvæmt ráðgjafa-
bréfinu, og því síður til að gefa L. B. svo
víðtækt umboð, sem gert er, og eru orð
nefndarinnar um það á þessa leið:
„En þar Bem landshöfðinginn felur hinum setta
sýslumanni ’auk þess að rannsaka allt það, er hon-
um kann tortryggilegt að þykja viðvíkjandi em-
bættisfærslu Skhla Thoroddsen og framkomu hans
sem dðmara einnig í öðrum málum’, þá fáum vér
eigi séð, að hann hafi haft heimild til þess frá
ráðgjafanum, en teljum djarft til tekið af honum
að bæta slíkri skipun við frá sjálfum sér í svona
löguðu máli“.
Nefndin hefur ekki grennslazt eptir að-
gerðum stjórnarinnar, að því er sjálfan
málareksturinn snertir, með því að hún
taldi það ekki hlutverk sitt. Eu það hefði
verið nógu fróðlegt að sjá eitthvað af því,
sem farið hefur milli landshöfðingja og
ráðgjafa á tímabilinu frá því í sept. 1892,
unz hæstaréttardómur féll í febrúar þ. á.
Sú rannsókn hefði auðvitað orðið allerfið
og umfangsmikil og í sjálfu sér ekki leitt
til annars, en þegar er framkomið við
þessa rannsókn. — Nefndin hefur svo apt-
ur tekið til athugunar gang málsins, eptir
að hæstaréttardómur var felldur í febrúar,
og verður þá fyrst fyrir bréf ráðgjafans
(o: frá A. Dybdal í umboði hans) 28. febr.
þ. á. út af hæstaréttardóminum, þar sem
hann „beiðist umsagnar landshöfðingjans
um það, hvað réttast kynni að vera að
gera, eptir því sem fram hafi farið, að því
er snertir stöðu bæjarfógeta Thoroddsen".
Þessu bréfi svarar landshöfðingi aptur 30.
marz þ. á., og af því að það bréf er í
sjálfu sér allþýðingarmikið og sýnir greini-
lega afstöðu landshöfðingja í málinu yfir
höfuð, þykir réttast að taka það hór orð-
rétt, forvitnum Iesanda til ilits og athug-
unar. Það er svo látandi:
„í þóknanlegu hréfi dags. 28. þ. m. hefur hið
háa ráðaneyti sent hingað eptirrit af dómi hæsta-
réttar uppkveðnum 16. f. m.. þar sem súspenderað-
ur bæjarfógeti Skúli Thoroddsen er sýknaður af
kæru sækjanda í dómsmáli því, er höfðað hafði
verið gegn honum fyrir ýmisleg embættisafglöp,
þó þannig, að honum er gjört að greiða ’/s máls-
kostnaðar, jafnframt og ráðaneytið getur þess, að
verjandi Thoroddsens fyrir hæstarétti hafi sótt hans
vegna/ um það, að hann yrði settur aptur inn í
embætti sitt sem bæjarfógeti í ísafjarðarkaupstað
og sýslumaður í ísafjarðarsýslu, og hefur svo hið
háa ráðaneyti óskað álits míns um það, hvað mundi,
samkvæmt því, er fram hefur farið, vera réttast að
gera með tilliti til stöðn Thoroddsens, sem nú er
súspenderaður, en hefur veitingu fyrir greindu em-
hætti.
Út af þessu skal eg leyfa mér undirgefnast að
taka fram það, sem nú skal greina.
Af ástæðum þeim, er fylgja áðurnefndum dómi
hæstaréttar kemur í ljós, að sýslumaður og bæjar-
fógeti Thoroddsen er sýknaður af kæru sækjanda
í dómsmáli því, er gegn honum var höfðað, með
því að við rannsóknir þær, er baldnar voru, ekki
þótti næg sönnun, er dómfelling yrði byggð á,
fengin fyrir því, að hann hefði gert sig sekan í
embættisbrotum þeim, er hann var sakaður um, en
með því er engan veginn sannað, að framkoma
hans sem embættismanns hafi verið svo fullnægj-
andi, að hann geti álitizt hæfur til að halda á-
fram að gegna embætti því, er hann hefur verið
leystur frá að þjóna um stundarsakir; þvert á móti
eru fyrir hendi, að minni ætlan, nægar sannanir
fyrir því, að hann hefur í embættisfærslu sinni
sýnt mjög mikinn skort á þeirri reglusemi, sam-
vizkusemi og óhlutdrægni, sem heimta verður af
hverjum embættismanni. Þessir gallar á embætt-
isfærslu hans stafa ekki af því, að hann skorti
gáfur þær og þekkingu, sem nauðsynleg er til að
geta gegnt sýslumanns embætti á fullnægjandi
hátt, heldur af tilhneigingu hans til að gefa sig
við málum, sem eru óviðkomandi embættisstöðu
hans, og verja mestum tíma sínum til þeirra;
þannig hefur hann, nálega frá því hann tók við
embætti, sumpart leynilega, sumpart opinberlega
verið ritstjóri blaðs, sem komið hefur út á ísafirði,
svo og aðalforstjóri verzlunarfélags (eins konar
kaupfélags) i ísafjarðarsýslu, en sér í lagi hefur
hann jafnt og þétt haldið fram harðsnúnum pólitisk-
um æsingum í fjandsamlega stefnu gagnvart stjórn-
inni, sem auk þess að vera ósamrýmanlegar við
embættisstöðu hans, hafa og leitt huga hans frá
embættisstörfunum og haft áhrif á embættisþjón-
ustu hans. Væri nú Thoroddsen settur aptur inn
í embætti sitt, Bem bæjarfógeti á ísafirði og sýsiu-
maður í ísafjarðarsýslu, er enginn efi á þvi, að
hann mundi, ef ekki opinberlega, þá samt leyni-
lega, halda áfram starfi sínu, sem ritstjóri, verzl-
unarstjóri og pólitÍBkur æsingamaður, og sakir
þessarar þrefóldu starfsemi, vanrækja embættis-
skyldur sínar, en eins og jeg þegar af þessarí á-
stæðu ekki get ráðið til að hann verði settur inn
í emhætti sitt, svo verð jeg og að leggja sérlega
áherzlu á, að veiti stjórnin fulla uppreisn manni
eins og Thoroddsen, sem hefur sett sér það fyrir
mark og mið, að vekja óánægju hjá þjóðinni með
athafnir stjórnarinnar og beinlínis gert sér far um
að sýna yfirboðurnm sínum lítilsvirðingu, mundi
það brjóta niður alla hlýðni og virðingu hjá und-
irgefnum embættismönnum gagnvart yfirboðurum
þeirra.
Jafnvel þótt það þannig, eptir minni ætlan,
mundi hafa óheppilegar afleiðingar, ef Thoroddsen
væri settur aptur inn í stöðu sína, svo sem ekkert
heiði í skorizt, álít eg hann eigi, út af fyrir sig,
óhæfan að gegna sýslumannsembætti, svo framar-
lega sem hann notaði tima sinn og hæfileika til
gæzlu embættis sins, en ekki til annara óviðkom-
andi starfa, og þó ekki verði búizt við slíku, með-
an hann dvelur á þeim stað, er hann hingað til
hefur rekið sín margháttuðu störf, virðist mega
vænta þess, að hann, ef hann yrði fluttur í annað
embætti, sérstaklega sýslu upp í landi, svo sem
Rangárvallasýslu, mundi þá láta reynsluna kenna
sér að hætta við hina fyrri starfsemi sína, er ekki
snertir embættið, og helga starfsþrek sitt gæzlu
embættisins, svo við megi hlíta.
Með skírskotun tíl þess, sem eg þannig hef
tekið fram, leyfi eg mjer undirgefnast að leggja
til, að áðurgreindur Skúli Thoroddsen verði ekki
settur aptur inn í embætti sitt, sem bæjarfógeti á
ísafirði og sýslumaður í ísafjarðarsýslu, heldur að
hið háa ráðaneyti, með tilkynningu til hans em-
bættisveginn, gefi honum kost á, að verða skipað-
ur í annað sýslumannsembætti, svo sem Rangár-
vallasýsla, sem nú er laus, ef hann sækti um hana
og að hann, svo framarlega, sem hann þiggur ekki
slíkan flutning, verði leystur frá embætti, með ept-
irlaunum samkvæmt eptirlaunalögunum“.
Nefndin hefur í áliti sínu tekið ítar-
lega fram hin einstöku atriði í þessu eptir-
tektaverða landshöfðingjabréfi, og krufið
þau til mergjar, og kemst hún að þeirri
niðurstöðu, að ekki hafi verið nein ástæða
til að svipta Skúla Thoroddsen embætti
þvert ofan í sýknudóm hæstaréttar. Þá
virðist henni og tilboðið um Rangárvalla-
sýsln smánarboð, og hyggur, að þar sé að
ræða um brot á 4. gr. stjórnarskrárinnar,
án þess hún þykist geta ráðið til, að reynt
sé að koma fram ábyrgð á hendur ráð-
gjafanum fyrir það, sakir þess, hve ábyrgð
hans sé illa tryggð með lögum, og sama
sé að segja um ábyrgð á hendur lands
höfðingja fyrir misbeiting á valdi síuu,
þótt nefndinni þyki hann eigi hafa beitt
því réttilega (Nefndarál. bls. 11—12). Rúms-
ins vegna verða hér ekki tekin nema ör-
fá atriði úr áliti nefndarinnar, er standa í
sambandi við landshöfðingjabréfið 30. marz.
En meðal annars kemst hún svo að orði:
. . . „Obs þykir landshöfðingi og gera of Utið úr
dómi hæstaréttar, að þvi er það snertir að meta
sakaratriði þau, er um er að ræða og getum eng-
an veginn fallizt á, að fram hafi komið nægar
sannanir fyrir þeim undir rekstri málsins, þar sem
dómur hæstaréttar segir beinlinis hið gagnstæða,
og álítum, að vafalaust beri að meta dóm hæsta-
réttar meira en álit landshöfðingja í þessu efni og
að því hafi alls ekki verið fyrir hendi svo miklar
sakir, að valdið gætu fullkominni afsetning frá em-
bætti, einkum þar sem ætla má, að ekkert muni
hafa verið vanrækt af rannsóknardómaranum í máli
Skúla Thoroddsens, til að fá þær sakir sannaðar,
er á hann voru bornar.
Þess vegna verðum vér að álíta, að engin næg
ástæða hafi verið til að víkja Skúla Thoroddsen
frá embætti fyrir fullt og allt, fyrir þau brot á
hegningarlögunum, er - hann var sakaður um, og
að rannsóknin gegn honum frá uppbafi með þar
af leiðandi málshöfðun og afsetning um stundar-
sakir hafi verið óþörf, með því að yfirsjónir nefnds
embættismanns hafi eigi verið meiri en svo, að að-
ferð bú, er amtmaður hafði gegn honum, hafi ver-
ið hæfileg.
Vér viðurkennum það auðvitað, að þegar um
einhverjar ávirðingar er að ræða hjá embættismanni,
þá geti það verið álitamál, hvernig með þær skuli
fara og jafnvel geti þær verið á því stigi, að það