Þjóðólfur - 27.03.1896, Qupperneq 1

Arg. (60 arkir) koator 4 kr.
Krlendia 5 kr.- Borgiit
fyrir 15. jftli.
Cppsögn, bnndln viö Aramöt,
ógild nem» komitilútgefand*
iyrir 1. október.
ÞJÓÐÓLFUE.
XLYIII. árg.
Erindreki páfakirkjunnar
hefar sent mánaðarritinu „Yerði ljós!“
kveðju sína og það jafnvel í tveimur blöð-
um vorum sama daginn, ‘Þjóðólfl’ (nr. 13)
og ‘Fjallkonunni’ (nr. 12). Það má þá ekki
minna vera en að einhver af oss, sem við
útgáfu mánaðarritsins erum riðnir, þakki
fyrir kveðjuna og þann heiður, sem blaði
voru hefur verið sýndur með þessu, því að
öðruvísi verður það ekki skoðað, þar sem
sá, er kveðjuna sendi, er hvorki meira né
minna en sendiboði hins „heilaga föður“
í Rómaborg, hins volduga eptirmanns post-
ulans Péturs. Hr. Frederiksen í Landa-
koti hefur þótt ástæða til að „bregða ljósi
yfir upplýsingar þær“, sem stóðu í síðasta
tölubiaði mánaðarritsins um páfakirkjuna
á Norðurlöndum og evangelisku kirkjuna á
Suðurlöndum. Slíkt er aldrei nema góðra
gjalda vert, sé ljós það, sem upp er brugðið,
ekki villuljós. En sannast að segja virð-
ist oss svo vera hér. Eg fæ ekki betur
séð, en að upplýsingar þær, er stóðu í
blaði voru, haíi þolað ljós hr. Frederiksens,
því að ýmist staðfestir hann það með grein
sinni, sem í blaðinu stóð, eða blaðið hefur
aldrei sagt það, sem hr. Frederiksen ber
því á brýn. Hið síðara skal hr. Frederik-
sen til vorkunnar virt, því annaðhvort
hefur hann ekki skilið íslenzkuna til fulls,
eða sá, sem útlagði greinarnar fyrir hann,
ekki haft næga dönskukunnáttu til að út-
leggja þær rétt.
Eg vil þá taka hr. Fr. mér til fyrir-
myndar og byrja aptan á efninu, og þá
fyrst snúa mér að því, sem hann hefur
raisskilið í blaðinu eða álítur að standi
þar, þótt það standi þar alls ekki. Hr. Fr.
endar grein sína með þeirri rúsínu, að „Yerði
ljós!“ kalli kaþólsku trúna heiðindöm.
Slíkt hefur „Yerði ljós!“ ekki gert. Þegar
«agt er í blaðinu, að Lúther hafi flæmt burtu
„myrkur hins rómverska beiðindóms“, þá
ætti hverjum manni að geta skilizt það, að
með því er ekki meint, kaþólska trúin,
heldur liin heiðinglega villa, sem blandazt
hafði saman við hina kaþólsku trú, og
sem huldi sannleiksatriði trúarinnar fyrir
mikium þorra manna og gerði myrkt í
sálum þeirra, svo að þeir sáu ekki hið
sanna Ijós fagnaðarboðskaparins. Þetta er
Ileykjsvík, föstudaginn 37. rnarz 1896.
sögulega sannað, svo að „Yerði ljös!“ finn-
ur enga hvöt hjá sér til að taka það apt-
ur. Það var heiðindómur í kirkjunni, þeg-
ar páfarnir sendu erindreka sína út um
löndin og seldu mönnum syndafyrirgefn-
ingu fyrir peninga út í hönd, — og það
grúfði myrkur yfir sálum manna, er menn
létu féfletta sig þannig, köstuðu eignum
sínum út fyrir slíkan hégóma, að eins til
þess að auðga ýmsar af þeim ófreskjum í
páfaskrúði, er á 15. öldinni sátu á „stóli
Péturs“, ófreskjum eins og Jóhannesi 23.,
Innócens 8. og Alexander 6. — svo eg
lengi ekki listann yfir þessa heilögu feður.
Það var heiðindómur í kirkjunni, þegar
því var haldið fram, að ekki að eins Krist-
ur, heldur fjöldi helgra manna, hefðu gert
miklu fleiri góðverk, en skyldan heimtaði, og
að kirkjan því hefðiheilan „sjóð góðverka“,
sem hún svo gæti — auðvitað fyrir ríflega
þóknun — miðlað þeim úr, sem engin eða
of fá góðverk hefðu, til þess að þeir gætu
óskelfdir lifað og dáið, — og það grúfði
myrlcur yfir sálum manna, er þeir létu
bjóða sér slíkan heilaspuna, sem var í
beinustu mótsögn við guðs orð (sbr. Lúk.
17,io). — Það var heiðindómur í kirkjunni,
þegar mönnum var kennt að ákalla og
dýrka ekki að eins Maríu móður frelsaraus,
heldur og fjölda annara dauðra manna, og
slíkt talið nauðsyniegt til sáluhjálpar, —
og það grúfði myrkur yfir sálum manna,
er slík hjátrú var tekin trúanleg, þar sem
þó guðs orð segir skýlaust: „Einn er
meðalgangari milli guðs og manna, maður-
inn Jesús Kristur (sbr. 1. Tím. 2,s). — Það
mætti einnig lengja þennan lista, ef rúmið
í blaðinu leyfði, en þetta, sem tilfært hef-
ur verið, nægir vonandi til að sýna mönn-
um, að „Yerði ljós!“ fer ekki með öfgar,
þótt það tali um „myrkur hins rómverska
heiðindóms“. Og það skal ekki að eins
staðhæft, að svo hafi verið, heldur skal
einpig staðhæft, að svo sé enn í dag í
páfakirkjunni, og að myrkur grúfi enn yfir
fjölda þeirra sálna, er standa undir föður-
legri vernd páfans í Róm. — „Yerði Ijós!“
hefur aldrei sagt, að fagnaðarboðskapur-
inn ekki hljómi í páfakirkjunni, eins og
hr. Fr. eignar því. Því fyrst og fremst
stendur í blaðinu, að erindrekar páfans
Nr. 15.
varist í löndum prótestanta að „láta bera
á því, sem hættast er við að hneyksli
prótestanta .. . . en reyni að fara sem næst
hinni evang. kenningu“ — og virðist hr. Fr.
þetta vera sama sem að segja, að fagnaðar-
boð skapurinn hljómi ekki hjá þeim ? Og því
næst hvað kenningu þeirra viðvíkur heima
fyrir, þá neitar „Yerði ljós!“ þvíhvergi, að
einnig þar heyrist fagnaðarboðskapurinn,en
NB. áýmsan hátt blandaður hégiljum og
mannasetningum, helgimannasögum, sem
enginn fótur er fyrir o. fl. þess háttar. En
að fagnaðarboðskapurinn sé höfuðstyrkleiki
páfakirkjunnar heima fyrir, því neitum vér,
því það vita allir þoir, sem eitthvað hafa
lesið um hið andlega ástand almúgans í
kaþólskum löndum, að það er ekki Jesús
Kristur, sem guðsdýrkun hennar snýst um,
heldur mun hitt almennast, að numið sé
staðar við dýrkun helgra manna, Maríu,
Jósefs o. s. frv., sem heldur ekki er furða,
þegar öðru eins hneyksli er haldið fram í
kirkjunni, og því „að erfitt séaðverða hólp-
inn fyrir fulltingi Krists, en léttfyrirfulltingi
Maríu“; og að „dýrkunin“ verði hér að
„tilbeiðslu“ er engum efa undirorpið, því
þótt guðfræðilega menntaðir páfatrúar-
menn kunni að gera greinarmun á þess-
um hugmyndum, er sízt við því að búast,
að alþýðamanna þar suður frá geti það, með
þeirri „uppfræðingu", sem henni er veitt.
En ífprótestantisku löndunum er farið gæti-
lega í þær sakir, að halda þessu góðgæti
um of fram, heldur er, eins og stendur i
blaðinu, „reynt að komast sem næst evan-
geliskri kenningu“. Eg þarf því ekki að
fara upp í Landakot til að sannfærast ura
þetta, því eg efa það ekki, að þar hafi til
þessa verið gætt „vanalegra hygginda". —
Loks er það rangt hermt af hr. Fr., er
hann segir, að „Verði ljós!“ kvarti yfir
því, að pápistar kalli hina evang.-lútersku
trú „villutrú". Slík kvörtun stendur hvergi
í blaðinu. Miklu fremur finnum vér það
næsta hugsunarrétt frá páfalegu sjónar-
miði, að þeir kalli okkar trúarskoðun
„villutrú11, þar sem páfakirkjan heldur því
fram, að enginn okkar evangelisk-lúterskra
manna geti sáluhólpinn orðið, heldur eig-
um ullir eina og sömu vistarveru fyrir
höndum þegar þessu lífi lýkur.