Þjóðólfur - 23.04.1897, Blaðsíða 2

78
á mörgum vörutegundum til mikils hagn-
aðar fyrir þá, sem verzluðu á Borðeyri.
Árið 1878 Jeið félagið undir lok; eignaðist
Clausen hús þess og byrjaði fasta verzlun,
og um sama leyti byggði kaupm. Yald.
Bryde verzlunarhús á Borðeyri; hafði hann
um mörg ár verzlað þar sem lausakaup-
maður, en hafði síðan fasta verzlun til
1892. Árið 1890 eignaðist kaupm. R. P.
Riis Clausens verzlun, og 1892 keypti hann
Brydes verzlun; hefur hann síðan einn
haft verzlun á Borðeyri. Var ekki laust
við, að þær raddir létu til sín heyra, að
all-óvæníega liti út með verzlun á Borð-
eyri, þegar Riis væri orðinn þar einsamall,
en það fór á annan veg, því verzlunin
breyttist að mörgu leyti til batnaðar, og
má segja Riis það til hróss, að hann hef-
ur alltaf haft miklar birgðir af nauðsynja-
vörum, en áður vildi það opt verða mis-
brestasamt. Að öðru leyti mun óhætt að
segja það um Borðeyrar verzlun yfir höfuð,
að hún hafi opt verið betri en í sumum
öðrum smáverzlunarstöðum landsins.
í sambandi hér við má geta þess, að
verzlunarfélag Dalasýslu hefur haft aðal-
stöð sína á Borðeyri síðan 1891 að því
leyti, að fjárflutningaskipin hafa tekið þar
allt útflutningsfé af félagssvæðinu, og hús
hefur það látið byggja þar til að leggja
vörur upp í. Er kaupskapur í félaginu
til mikils hagnaðar fyrir bændur, bæði
beinlínis og óbeinlínis.
Nokkrar byggingar eru á Borðeyri auk
verzlunarhúsanna, en allar lítilfjörlegar.
Veitingastaður hefur verið þar í nokkur
ár. Nú eru íbúar verzlunarstaðarins því
nær 40.
Eins og sést af því, sem hér er sagt,
hefur Borðeyri átt erfitt uppdráttar, og
hún á ekkert skylt við borgirnar í Ameríku,
sem hafa aukizt og margfaldazt á ciuum
áratug. Er það að vonum, því hana vant-
ar hin nauðsynlegu skilyrði til að geta
vaxið, svo sem gott land til ræktunar, en
þó einkum sjávarafla, og auk þess er hún
innilokuð af ís fram eptir öllu sumri í
hörðum árum.
Þar sem Borðeyri stendur, skammt út
frá Hrútafjarðarbotni, er innsigling þang-
að mjög löng, og Húnaflóa hefur alltaf
verið barið við, þegar ræða hefur verið um
samgöngubætur fyrir Borðeyri og Stranda-
sýslu yfir höfuð, enda hætti gufuskipa-
félagið ekki skipum sínum hér inn, fyr en
uppmælingin var búin, allt fyrir það, þótt
ensk gufuskip kæmu hér áður árlega. Nú
er ekki hægt að berja uppmælingunni
lengur við; er því meiri von til samgöngu-
bótanna, og gæti Borðeyri notið góðs af
þvi, ef þær yrðu hentugar.
Eg get ekki Ieitt hjá mér að minnast
þess, að hingað til höfum við Strandamenn
notið lítils góðs af strandferðunum, því það
eru að eins 3 ár síðan strandferðaskipin
byrjuðu að koma við á Borðeyri, og hafa
þær ferðir verið bæði bnógar og öhentugar.
Þegar það er nú búið að sýna sig, hversu
óhentugt og kostnaðarsamt það er, að láta
slíkt skip sem landsskipið krækja inn á
hvern fjörð, mætti búast við, að menn
sannfærðust um, að gufubátaferðir á flóum
og fjörðum landsins séu hinar heillavæn-
legustu samgöngubætur fyrir oss. Fyrir
okkur Strandamenn mundu þannig lagað-
ar ferðir reynast hagkvæmar. Eru hér
úr sýslunni töluverð viðskipti við Vestfirði,
einkum ísafjörð; ættu allir flutningar héð-
an og þangað, og sömuleiðis innan héraðs,
að vera á sjónum. Og þar sem eins stend-
ur á og hér, að vegir eptir endilangri
sýslunni eru víðast mjög torsóttir og sum-
staðar afar-illir yfirferðar, tel eg það mik-
inn kost, að sjóleiðin liggur hér að kalla
má heim að hverjum bæ, því það verður
seint — mér liggur við að segja aldrei —
að hér verði lagðir góðir vegir.
Það raskaði töluvert gamla lifnaðar-
mátanum í sveitinni, að verzlun hófst á
Borðeyri. Áður höfðu menn verzlun sína
í Stykkishólmi eða Skagaströnd, sem eru
2—3 lestaáfangar aðra leiðina, enda stund-
um á Reykjarfirði, sem er enn lengra;
hvað aðflutningana snerti, hafði það því
mikla kosti í för með sér, en allt má mis-
brúka og svo fór einnig hér; var það eðli-
legt á þeim tímum, þar sem það vill brenna
við enn í dag, þrátt fyrir langtum meiri
menntun og fullkomnari þekkingu manna
á því sem illt er og hinu, sem betur má
fara, að menn kunna ekki að færa sér
réttilega í nyt hluunindi þau, sem fást við
það, að nýir verzlunarstaðir rísa upp. Menn
fóru hér brátt að kaupa meira til þæginda
lífsins en áður, og er það ekki lastandi;
menn fóru einnig að fara fleiri kaupstað-
arferðir en nauðsyn bar til, en einkum
var það þó brennivínskaup og drykkju-
skaparóregla, sem allmjög fór í vöxt;
menu riðu á stað á laugardögunum og
komu síðau ekki heim fyr en á sunnudags-
kvöld eða mánudagsmorgna og höfðu þá
óspart dýrkað Bakkus. Á þeim árum var
sá talinn hjáræna og vesalmenni, sem ekki
fékk sér duglega í staupinu, og þeir full-
orðnu sögðu, að drengirnir ættu að fá
sér bragð og læra að vera með. Gekk
það líkt þessu lengi frameptir, eptir að
byrjað var að verzla á Borðeyri, og ekki
fór drykkjuskapurinn verulega að breytast
til batnaðar fyr en um 1878; þá var hér
stofnað bindindisfélag, og þó það ætti sér
ekki laugan aldur, miunkaði drykkju-
skapurinn stórum, og nú eru þeir fáir
hér, er drykkjumenn megi lieita.
Á sama tíma eða síðan um 1880 hefur
upplýsing manna aukizt mikið, og menn
munu yfir höfuð betur menntaðir hér en
víða annarstaðar. Bóka- og blaðakaup
eru hér mikil og margir lesa ósköpin öll,
en það þarf sannarlega dugnaðarmenn til
að lesa alla dagbiaðasúpuua og þar að auki
mikið af eldri og yngri bókum, með nógu
mikilli eptirtekt, án þess að eyða allt of
miklum tíma til þess; eru því miður miklir
örðugleikar á því að vinsa úr það, sem nýti-
legt er eu hlaupa yfir hitt, sem væri þó
bezt.
í pólitískum málum hafa menn hér
frjálslyndar skoðauir og þeir, sem lengst
hugsa, hafa allt af verið fýigjaudi stjórn-
arskrármáliuu og hinum endurskoðuðu
stjórnarskrárfrumvörpum, en miðlunar- og
tillöguleiðin á sér hér fáa talsmeuu.
Framfarir í jarðabótum eru hér al-
mennt fremur hægfara, allt fyrir það þó
meir en 20 ár séu síðan byrjað var á þeim.
Það gerðu þeir sýslumaður S. E. Sverri
son í Bæ og hreppstjóri Finnur Jónsson
á Kjörseyri. Réðu þeir til sín Ólaf Sveins-
son jarðyrkjumann, bróður Benedikts sýslu-
manns Þingeyinga, og vann haun ásamt
fleiri mönnum nálega eingöngu hjá þeim
að jarðabótum í 3 ár; hefur sýslumaður
síðan haldið þeim áfram, enda hefur ábýl-
isjörð hans Bær tekið miklum stakkaskipt-
um í jarðrækt og húsabótum síðan hann
kom þangað. Er það vænlegra til fram-
fara og meiri ræktarsemi við landið, þeg-
ar þeir sem máttinu hafa, slétta túnin og
byggja upp á jörðunum, heldur en hitt,
sem sumra er siður að eignast sem flestar
þúfurnar, eða með öðrum orðum sem flesta
jarðaskikana, en láta allt að öðru leyti
sitja í gamla horfinu.
Það á vel við að geta í biöðunum all-
mikils framfarafyrirtækis, sem Bæhrepp-
ingar hafa gert, og er það brú yfir á.
Saga hennar er þannig, að árið 1895 Ieit-
aði hreppsnefndiu samþykkis sýslunefndar-
innar til að mega taka allt að 1000 kr.
lán til að brúa á hér í hreppnum, er Laxá
heitir, og fór þess jafnframt á leit, að
sýsluvegasjóður styrkti fyrirtækið, og fékk
það ágætar undirtektir í sýslunefndinni.
Þegar þetta var komið í kring, var Ein-
ar dannebrogsm. Guðmundsson á Hraunum