Þjóðólfur - 30.04.1897, Blaðsíða 1

Árg. (60 arkir) kostar 4 kr.
Erlendie 5 kr. — Borgist
fyrir 15. júlí.
iUppsögn, bundin yið áramöt,
ögild nema komi til dtgefandá
fyrir 1. október.
ÞJÖÐÓLEU E.
XLIX. árg.
Reykjayík, föstudaginn 30. apríl 1897.
IJúnaðarskólamálið.
Eptir Rwnólf Bjarnason frá Hafrafelli.
I.
Aðalatvinuuvegir vor íslendinga eru
sem stendur tveir: iandbónaður og sjávar-
útvegur. Frá hálfu þingsins var næsta
lítið gert til, að efla sjávarútveginn, þar
til það veitti fé til sjómannaskólans.
Sjómannaskólinn hefur nú, um hin
fáu ár, er hann hefur staðið, aflað sér á-
lits og virðingar, svo að efnilegustu synir
sjómannanna sækja nú skólann, og reyn-
ast, sem skipstjórar vonum betur, enda
verður ekki annað séð, en sá áhugi, sem
nú er vaknaður fyrir að fjölga þilskipum
til fiskveiða, verði að mestu rakinn til
skólans.
Landbúnaðarmál vort hefur verið meira
í afhaldi á dagskrá þjóðarinnar, og í til-
liti til fjárhags vors, hefur stórfé verið
veitt til að hrinda þeim atvinnuvegl í
rétt horf. En hvað er orðið? Það er
spurning, sem hver einasti íbúi þessa lands,
er tilfinuing hefur fyrir því, að hanu liflr
í félagi við aðra menn, hlýtur að leggja
fyrir sig. Spurningunni svara menn á ýmsa
vegu (sbr. dagblöð vor), en því getur eng-
inn sanngjarn maður neitað, að uppskeran
er næsta lítil í samanburði við það, sem
niður hefur verið sáð.
Euginn hyggiun einstaklingur breytir
þannig, að leggja árum saman talsverða
upphæð af tekjum sínum, til fyrirtækis.
sem í fyrstu gáfu honum góðar vonir, að
yrði honnm mjög arðberandi, en skilaði
ekki aptur nema ákaflega litlum parti af
höfuðstólnum. Þessi einstaklingur myndi
hugsa á þá leið: „Þá er eg hóf þetta fyrir-
tæki, var eg sannfærður um, að það lé
er eg legði til þess, væri ekki einungis
vel geymt, heldur gæfl hundraðfalda vöxtu
Nú hefur þetta gefið öfuga raun. Af þessu
verð eg að álykta svo^ð eg hafl hlotið
að beita óheppilegri aðft), þar sem eng-
inn getur efazt um, að takmarkið hefur
verið rétt. Eg byrja því fyrirtæki þetta
frá grunni, afla mér allrar þekkingar, sem
mér er unnt, vanda alla bygginguna, sem
framast má verða, með tilliti til gagn-
semdar og frambúðar“.
Þetta einstaklings dæmi má heimfæra
til búnaðarskólamáls vors. Yér reisum
búnaðarskóla sinn í hverjum landsfjórð-
ungi, í þeim góða tilgangi, að veita efni-
legum bændasonum, þá þekkingu og fram-
takssemi í búnaðarháttum, að þeir verði
fyrirmynd bænda í búskap. Miðað við
efnahag vorn, kosta skólar þessir árlega
stórfé. í milli 10 og 20 ár hafa skólar
þessir staðið og eru nú um land allt
dreifðir út írá þeim, hinir svonefndu bú-
fræðingar. Engin byggð er víst svo af-
skekkt, að hver vitkaður íbúi hennar viti
ekki jafnglögg deili á þessum mannflokki
og hverjum öðrum. Það mætti því ætla, að
búnaðurinn væri nú byrjaður að stíga lang-
stíg fótmál í búnaðarframkvæmdum og að
hann stæði nú á tryggari grundvelli en
hann stóð, þá skólarnir hófu göngu sína.
Eg þarf ekki að kveða upp neinn sér-
stakan dóm yfir búnaðarskólunum og nem-
endum frá þeim; þjóðin í heild sinni hef-
ur gert það, þótt alþingi hafl ekki tekið
það tillit til hans, sem ætla mætti. Dóm
þennan roá lesa í ágripi, á þann hátt,
meðal annars að athuga aðsóknina að
skólunum, því aðsókn að skólum er háttað,
séu þeir nýtir, eins og hverju því, er eptir-
sóknarvert þykir, að þangað sækir múgur
og margmenni og það ekki menn af lak-
ara tagi.
Fyrst meðan engin reynsla er fengin
fyrir, hve heppilegt fyrirkomulagið er á
búnaðarskólnnum, sækja ýmsir efnilegir
menn þá, menn, sem hafa jafnvel efnalegt
og andlegt sjálfstæði í byrjun. Þessir
menn eru „hinar heiðarlegu undantekning-
ar“, sem ýmsir hafa nefnt, þá þeir hafa
verið að borja sér yfir ófullkomleik þeirra,
sem frá búnaðarskólunum koma. Nú er
komið svo, að heita má, að búnaðarskól-
ana sækja ekki aðrir en unglingar, er lít-
ið eiga að sér, sem verða að kljúfa þrítug-
an hamarinn, áður eu þeir geti náð því
takmarki að vera bændur öðrum til fyrir-
myndar í sínu byggðarlagi. Þegar skól-
arnir standa á þessu stígi, er næsta eðli-
iegt, að vér sjáum margt eitt skipbrotið
í þessu tilliti, og að þeim fjölgi ár frá ári,
sem leggja árar í bát, þar sem þeir eru
umkringdir skipreika mönnum. Hví er
þessu þannig varið hljótum vér að spyrja?
Og svarið liggur beint við, að það stafar
Nr. 21.
af því, að skólarnir eru ekki reistir á
réttum grundvelli.
Fjármarkaðir erlendis.
Eins og yður mun kunnugt, tók eg mér
fyrir að ferðast til Þýzkalands, Hollands,
Belgíu og Frakklands til þess að komast
eptir, hvernig bezt væri að haga innflutn-
ingi og sölu á fé á fæti frá íslandi til
þessara landa. Eg kom heim úr þessari
ferð í nótt, og skal nú stuttlega skýra
yður frá erindislokum.
Á Fraklclandi er hinn stærsti markað-
ur. Á hverju árí flytjast þangað um 1 ®/4
miljón sauðkinda, og það munar því ekki
mikið um það, þótt allur útflutningur frá
íslandi bætist við þessa tölu. Þar er selt
alls konar fé; íslenzkt fé líkar dável. ís-
lonzkt sauðakjöt hcfur vcrið selt í París-
arborg á 63 aura pundið í stórkaupum;
bezta íslenzkt fé hefur verið selt í Dunk-
erque á rúmar 30 kr. kindin. En kostn-
aður er feikna-mikill, áður en kjötið er
selt. Innflutningstollur er 15 fr. 50 ctm.
fyrir 100 kíló lifandi vigtar eða um 5 kr.
50 a. fyrir hverja kind. Þá er alls kon-
ar annar kostnaður, er síðar skal nákvæm-
lega getið. Líklegast mun að jafnaði geta
fengizt fyrir kindina heima á íslandi 12—
17 kr., að öllum kostnaði frádregnum. —
Bezt er að senda féð til Diinkerque og
selja það þar við komu þess þangað, hið
vænsta til Parísarborgar til slátrunar, en
rýrara féð til Norður-Frakklands, einkum
til Lille, þar sem bændur kaupa nokkuð
af því og ala fram á vetur.— Féð er selt
í umboðssölu; uppboðssala á fé á sér ekki
stað.
Það er varasamt, að senda féð til
Frakklands fyrir eigin reikning; umboðs-
menn reikna misjafut, kostnaðinn. Herra
Zöllner í Newcastle hefur gert ýrasar til-
raunir með, að senda íslenzkt fé til Frakk-
lands, en segist ekki hafa verið ánægður
með umboðsmenn þá, er hann hefur haft
viðskipti við. Eg hef nú verið svo hepp-
inn, að komast í kynni við hin stærstu
og áreiðanlegustu verzlunarhús, sem taka
að sér umboðssölu á fé, en samt mun ekki
veita af, að íslendingar hafi góðan og
áreiðanlegan milligöngumann, sem þeir