Þjóðólfur - 30.04.1897, Síða 3

83
Nú míii fagta Fljótshlíðin
fagnar geislum þínum,
lát þar morgunljóma þinn
lýsa Btöðvum mínum.
Jeg á þar marga ljúfa laut,
lengBt sem jeg mun Bakna;
Bigndu þar mitt sumarskraut,
sem fer nú að vakna.
Signdu jökuls svalan tind,
sem mig löngum dreymir,
signdu hverja silfurlind,
Bem þar niður streymir.
£>á i anda eg þangað svíf
þegar morgna tekur,
þín dýrðarsjón mér sendir líf
og sálu mína vekur.
Er brekkur árdags eld við þinn
orna blómum sinum
vildi jeg feginn sérhvert sinn
sjónum líta mínum.
Ó, þú himins geisla glóð,
guðleg er þín Baga;
skapara þinn mín lítlu ljóð
lofl alla daga.
J. Þ.
tir Þingeyjarsýslu (13. marz).
• IL
(Kynliætur sauðfjár.—Presturiun á HelgastöJum.— ösanngirni
landstjornarinnarj.
Helzta hreyfingin i búnaðarlegu tilliti er ráða-
gerðin um kynbótastofnun eða Btofnanir fyrir sauð-
fé. Helzti forgöngumaður þessa máls er Pétur á
Oautlöndum, og er því máli því nú svo komið, að
vafalaust kemst það bráðlega á góðan rekspöl; en
ofsnemmt er enn, að skýra nokkuð ítarlegar frá þvi
máli. Mönnum er hér vel ljóst, að vegna enska
fjárbannBÍns er enn brýnni nauðsyn að bæta féð,
og gera það sem bezt til frálags, enda má heita,
að þetta kynbótamál hafi fengið beztu undirtektir
almennt. Hin góðu áhrif, sem kaupfélagsskapurinn
hefur haft 4 fjárræktina, hafa meðfram opnað augu
manna fyrir þessa málefni. í byrjun kaupfélagsins
voru sauðir þess að meðaltali nál. 110 pd., en hin
aíðustu ár hafa þeir verið 125—127 pd., og er það
mikill munur á einum 12 árum. Og þó hafa engar
reglubundnar eða vieindalegar tilraunir verið gerðar.
Hvað mundi mönnum þá hafa orðið ágengt, ef fjár-
ræktin hefði verið reglulega og vísindalega stund-
uð um hundruð ára? Það er nefnilega alveg ó-
reynt, hve mikium umbótum sauðfé vort getur tekið,
einungis moð réttri meðferð, hvað þá heldur með
kynbótum og réttri kynblöudun. Að vísu hafa ein-
Btakir fjármenn sýnt, að langt má komaBt frá því,
gem almennast er, en hversu langt? Það veit eng-
inn. Nú er tímí og séretök hvöt að hefja reglu-
bundnar tilraunir í fjárræktinui, og settu allar slík-
ar tilraunir að fá styrk af almannafé.
Mikia hluttekningu hafa ófarir jarðBkjálftasveit-
anna vakið hjá almenningi hér um slóðir, og hef-
ur samskotum verið safnað í öllum gveitum. Hér
í sveit urðu tveir voðalegir húsbrunar á næstl. ári
(á Helgastöðum og Litlulaugum), bvo þrjár fjöl-
skyldur urðu húsvilltar en fjórar liðu stórtjón, og
var þetta sveitinni mikill hnekkir, en samt söfnuð-
ust á örstuttum tíma um 100 kr. í samskotum til
jarðskjálftasveitanna.
Undarlegt þykir mörgum hér, ef presturinn á
Helgastöðum — sem hefur ranglátlega litlar tekj-
ur í samanburði við aðra presta — fær engan
styrk af opinberu fé til þess, að byggja upp stað-
inn. Jarðeigendum er með lögum gert að skyldu,
að styrkja leiguliða til þess að byggja brunnin hÚB;
landsjóður hjálpar sínum landsetum, en hver á að
hjálpa prestunum ? Lán eru stöðugt veitt til bygg-
inga á prestBBetrum og jafnvel til jarðabóta á þeim,
með mjög vægum kjörum; en Helgastaðapresti er
ekki * einungis neitað um styrk, heldur einnig um
lán úr landsjóði með sömu kjörum sem prestaköll-
um hefur verið lánað að undanförnu. Er siíkt nokk-
urt réttlæti eða jöfnuður? Eða hvers á Helgastaða-
prestur og prestakall að gjalda? Fleiri en ein tilraun
hefur verið gerð til þess, að fá tekjur prestsins á
Helgastöðum auknar í líkingu við það, Bem flestir
aðrir prestar hafa, en árangurslaust. Og nú brenn-
ur prestssetrið, og prestinum er neitað um alla
hjálp frá hinu opinbera. Hvernig ætli hefði ver-
ið farið með biskupinn, ef brunnið hefði hjá honum?
Það er ekki undarlegt, þó slíkt ráðiag Iandstjórnar-
innar veki óánægju, og er ekki óliklegt að sú ó-
ánægja fari hér eptir að koma i ljós á nokkuð á-
þreifanlegri hátt en hingað til. í sambandi við
þetta, og fieira þessu líkt, liggur beint við, að
benda á, hve heppileg umráð presta yfir jörðum
eru. Engir leiguliðar sæta siikum kjörum sem
leiguliðar presta. Einstakir jarðeigendur og land-
sjóður endurgjalda sínum leiguliðum nýtilegar jarða-
bætur; en hver endurgeldur þær leiguliðum prest-
anna? Landsjóðsjarðir eru byggðar til lífstíðar,
en leiguliðar presta mega aldrei um frjálst höfuð
strjúka, nema presturinn sé vaimenui, sem út af
bregður, eins og um aðra menn, enda eru prestar
óvinsælastir landsdrottnar í landinu, hvort sem þeir
nú eiga það skilið eða ekki. Prestar eru opt odd-
vitar hreppsnefnda, og þeirri stöðu fylgja margar
freistingar. Þess eru líka mörg dæmi, að prestar
hafa byggt jarðir sínar, er liggja í öðrum hreppum
en þeirra eigin, lítt nýtum utansveitarmönnum,
þvert á móti vilja og óskum sveitarmanna, þótt
álitlegir innansveitarmenn hafi knékropið þeim til
þess að fá jörðina, og er mannlegt, þótt mönnum
verði skapfátt við slík tilfelli, eigi sízt, ef bersýni-
leg eigingirni ræður úrslitunum. Um þetta efni
mætti rita heila bók, og það er líklegast, að þess
þyrfti til þess, að opna augu þings og þjóðar fyr-
ir því aflagi að láta presta vera landsdrottna.
Útleudar fréttir
hafa hingað borizt til 22. þ. m. Eru þau
stórtíðindi nú að segja, að ófriðurinn
niiUiim Orikkja og Tyrkja hófst til fulln-
ustu um 18. þ. m., og urðu Tyrkir fyrri
til að segja Grikkjum stríð á hendur, og
20. þ. m. héit sendiherra Grikkja í Mikla-
garði, er Maurokordatos heitir, heim til
Aþenn alfarinn um sinn, og voru allir
sendiherrar stórveldanna viðstaddir brott-
för hans og kvöddu hann með virktum,
nema sendiherra Þjóðverja lét ekki sjá sig
og mæltist miður vel fyrir. Sama daginn
veik sendiherra Tyrkja í Aþenu einnig
heim til síu. — Ófriðurinn hófst á ýmsum
stöðum í senn bæði á sjó og landi, en
mest kvað þó að vopnaviðskiptunum í fjall-
skörðunum á landamærum Þessalíu. Eru
þar víða vígi góð, en sá er hængur á, að
þá er Grikkir fengu Þessalíu frá Tyrkj-
um 1881 héldu Tyrkir mest öllu hálend-
inu að austanverðu, með fjöllunum Olympos
og Ossa, og hefur sú raun á orðið, að
Tyrkjum hefur orðið það til mikils hag-
ræðis, því að Grikkir hafa ekki haft bol-
magn við þeim þar í fjöllunum og staðið
miklu ver að vígi. Yar fyrst bardagi
suarpur í einstigi því, er kennt er við
Milouna, og stóð 36 stundir. Létu Grikkir
loks undan síga eptir drengilega vörn, en
fyrirliði Grikkja, er særður var í bardag-
anum, réð sér sjálfur bana til að faiia
ekki í heudur óvinanna. Hörfuðu Grikk-
ir þá niður úr fjöllunum og bjuggust við
i kastalaborginui Tyrnavo. Var sent þang-
að hjálparlið fra höfuðborginni í Þessalíu,
Larissa, en ei að síður tóku Tyrkir Tyrna-
vo eptir harða sókn 20. þ. m. og er þá
opin leið fyrir þá til Larissa, er stendur
a sléttu við Salambriaíljót. Hefur Kon-
stantin krónpríns yfirstjórn Grikkjahers þar,
en sá heitir Edhem pasja, er fyrir Tyrkja-
her ræður, sagður dugandi hershöfðingi.
Jafnskjótt sem ófarirnar við Tyrnavo frétt-
ust til Aþenu, var sent þaðan hjálparíið
til Larissa og Edhem pasja krafðist 40,000
manna liðsauka af Tyrkjastjórn, og var
því búizt við höfuðorustu við Larissa, þá
er síðast fréttist. Að Grikkjum hefur veitt
svo erfitt á þessu svæði er eignað því, að
þeir hafa hvorki nógu stórt né gott stór-
skotalið gagnvart Tyrkjum, auk þess sem
liðsmunur er feikimikill, um 80,000 Grikkja
gegn 700,000 Tyrkja, ef á skal herða, og
fjárhagur Grikkja hinn bágbornasti. Ann-
arstaðar, einkum á sjó, hafði þó Grikkjum
veitt betur en Tyrkjum t. d. í Artaflóan-
um og i Epírus, en ekki að neinu ráði.
Ekki leit heldur út fyrir, að Serbar, Svart-
fellingar eða Búlgarar mundu neitt hreyfa
sig til að hjálpa Grikkjum, og eigi hefur
bólað neitt verulega á uppreisn í Make-
doníu, er Grikkir reiddu sig á, en soldán
lét það boð út ganga 19. þ. m., að allir
grískir íbúar í höfuðborginni Saloniki skyldu
brott þaðan inuan 15 daga. Fregnriti nokk-
ur, sem þessa dagana hafði tal af Georg kon-
ungi, segir, að honum hafi verið mjög gramt
í geði út af hátterni kristinna Norðurálfu-
þjóða gagnvart trúarbræðrum þeirra á Grikk-
landi í þessari miklu nauðsyn og hafi sagt
meðal anuars, að sú hluttekning, sem hvar-
vetna hefði sýnt sig í Grikkja garð, hefði átt