Þjóðólfur - 23.07.1897, Blaðsíða 1

Árg. (60 arklr) kostar 4 kr.
ErlendjS 5 kr. — Borgist
fyrir 15. Júll.
Uppsögn, bnndin viö áramöt,
ógild nema komi til útgetanda
fyrir 1. október.
Þ J 0 Ð 0 L F U E.
XLIX. árg.
ReytJaTÍk, föstudaginn 23. júlí 1897.
Xr. 35.
Stjórnarskrármálið á l>ingi.
Hver sá, er hlutdrægnislaust virðir fyr-
ir sér hið pólitiska ástand þjóðar vorrar á
þessum tímum, hlýtur að komast að raun
um, að það sé haria bágborið, og um veru-
legan pólitiskan áhuga sé ekki að ræða.
Að minnsta kosti kveður það við hjá ýms-
um þingmönnnm, að þeir eigi enga bak-
hjalla í kjósendum sínum. Þjóðin sé svo
reikul, ósjálfstæð og þollaus, að undrum
sæti. Það getur vel verið, að slíkar lýs-
ingar séu á allmiklum rökum byggðar, en
hitt mun þó eigi ósannara, að þau héruð,
sem þennan vitnisburð eiga helzt skilið,
munu ejaldnast hafa átt sérlega áhuga-
mikla fuiltrúa á þingi. Það eru einmitt
þingmennirnir, sem eiga að hafa vekjandi
áhrif á kjósendur sina, fá þá til að fylgj-
ast með því máli, er þeir bera einkum
fyrir brjósti, og færa þeim heim sanninn
um þýðingu þesa o. s. frv. Það er engin
von til, að áhugi á landsmálum sé lifandi
i þeim kjördæmum, þar sem fulltrúarnir
eru annaðhvort stefnulausar og dáðlausar
andlegar hengilmænur, er láta sig engu
skipta á hverju veltur, eða hálfvankaðir
eintrjáningar, er hvorki geta þýðzt ann-
ara skoðanir né fengið aðra á sitt mál,
og fara því ávallt einförum eptir einhverj-
um refilstigum. Hvorttveggja flokkarnir
eru jaí’nóhæfir tíl að hafa örfandi, fjörg-
andi áhrif á skoðanir manna. Yér segjum
ekki, að vér eigum nú á þingi marga full-
trúa af báðum þessum flokkum, en þeir
eru samt ofmargir, og meðan þeir eru á þing-
bekkjunum nær þingið aldrei tilgangi sín-
um: að vera samkoma hinna áhugamestu,
einörðustu og beztu drengja þjóðarinnar.
Að þvi er einstök mál snertir, er þing-
menn sjá/fir hafa afbakað og ekælt fyrir
kjósendum sínum er stjórnarskrármálið
fremst í flokki. Næstliðin 10 ár að rainnsta
kosti, hefur mál þetta verið haft að eins-
konar leiksoppi bæði á þingi og heima i
héruðum. Einstakir menn hafa leitazt við
að slá sjálfa sig til riddara með því að
vekja óhugð og vantrú á málinu, hræra
í því og hringla á allar lundir, enda hef-
ur það tekizt að nokkru leyti, að rugla
skoðanir manna í því, nú síðast með því
að stjórnin mundi að fyrra bragði gera
einhver tilboð, eða þá einhver fyrir henn-
ar hönd. Og á þetta agn bitu margir.
Þetta stjórnartilboð, er leglarnir fullyrtu að
koma mundi, varð sá vafurlogi, er flestir
þingmálafundir glæptust á, Og svo kom
ekkert, nema óformleg skilaboð til lands-
höfðingja. En samhliða þeim flutti dansk-
ur embættismaður með sér inn á þing
frumvarpsnefnu nokkra, er í stað þess að
tryggja réttindi vor gagnvart Dönum, fól
í sér skerðing og takmörkun á pólitisku
sjálfstæði þjóðar vorrar, eins og rækilega
var sýnt fram á í umræðunum á þingi.
Jafnframt þessu birtust tillögur þær, er
landshöfðingi hafði ritað um málið til
8tjórnarinnar og þóttu góðar, enda féllst
stjórnin eigi á þær. Þá er nú landshöfð-
ingi og stjórnin voru þarna ósammála, þá
var það, að blað nokkurt hér í bæ, sem
allt þangað til hafði dinglað rófunni fram-
an í landshöfðingjann, reis upp á aptur-
fótunum, húðskammaði, landshöfðingja, en
hældi stjórninni á hvert reipi og send-
ingu þeirri, er hún hafði fengið danska
embættismanninum til flutnings, er blað-
ið vafði að brjóstum sér og hossaði í reif-
unum, frá sér numið af fögnuði yflr bless-
uðum unganum. Skömmu áður hafði þó
sama virðulega málgagnið ausið fúlyrð-
um úr sínum nægtabrunni yfir höfuð
stjórnarinnar, en nú var hún allt i einu
orðin hreinasta fyrirtak í samanburði við
laudshöfðingja. Og hvers vegna? Af því
að landshöfðingi var ekki sammála henni
og danska embættismanninum, en í sam-
ræmi við meiri hluta þingsins og óskir þjóð-
arinnar. Þess vegna var hann nú orðinn
óalandi hjá þessari pólitisku farðakirnu
óþjóðlegra örverpisskoðana í landinu. Jafn-
óhyggileg og óviðurkvæmileg framkoma,
er víst hér um bil eins dæmi. Þá er svo
vill til, að fulltrúi stjórnarinnar og æzti
embættismaður innanlands er máli voru
fylgjandi gagnvart stjórninni, þá virðist
sjálfsagt að nota það tækifæri til að reyna
að hrinda málinu áleiðis, því að það er
eigi svo þýðingarlítið atriði. Með því að
taka að sér tillögur landshöfðingja í frum-
varpsformi, stendur þingið miklu betur að
vígi gagnvart stjórninni, því að þá er
jafnframt óhugsandi annað, en að meiri
hluti hinna konungkjörnu þingmanna fylg-
ist með, og á þá stjórnin erfiðara að-
stöðu. Að þingið fari þessa leið til bráða-
birgða getur aldrei spillt fyrir stjórnar-
bótarmálinu eptirleiðis. Vilji stjórnin alls
ekki sinna þessari málaleitan þingsins á
grundvelli landshöfðingjatillaganna, þá er
eigi nema um tvennt að velja: annaðhvort
að leggja alveg árar í bát um óákveðinn
tíma, sem mörgum mundi virðast ótiltæki-
legt, eða hefja baráttuna að nýju á grund-
velli endurskoðunarfrumvarpsins. Hvor
leiðin farin yrði kæmi undir því, hvernig
þjóðin snerist við málinu við þingrof og
nýjar kosningar, er færu fram næsta vor,
ef breyting á stjórnarskránni verður nú
samþykkt af þinginu.
Eins og nú stendur, virðist enginn efi
á því, að þingið eigi að snúast þannig við
málinu í þetta skipti: að leggja landshöfð-
ingjatillöguna til grundvallar gagnvart
stjórninni. Sumum kann að þykja nokk-
uð skammt farið með því, en þess ber að
gæta, að betri er hálfur sigur en enginn,
og ef vér fáum sérmál vor algerlega skilin
frá ríkisráði Dana, fáum í raun og veru
sérstakan ráðgjafa fyrir oss með áreiðan-
lega fullri ábyrgð fyrir alþingi, þá er með
því drjúgt spor stigið í áttina til frekara
sjálfsforræðis.
Að flytja endurskoðunarfrumvarpið ó-
breytt fram á þingi nú, mundi eigi vera
til annars en að láta þingmenn níðast á
málinu. Það er því miklu hyggilegra að
láta það óhreyft að þessu sinni. Það er
jafnan hægt að taka það upp aptur,ef stjórn-
in skýtur skolleyrunum við hóflegri mála-
leitan frá þingsins hálfu. Ef þingið réttir
henni höndina til samkomulags að þessu
siuni og hún hafnar öllu, þá er óvandari
eptirleikurinn.
All>iiigi.
IV.
Iunheimta á tekjum presta (synodus-
frumvarpið). Flutningsm. Hallgr. Sveins-
son. Nefnd í e. d.: Sig. Stefi, Hallgr. Sveinss.,
Sig. Jensson.