Þjóðólfur - 03.12.1897, Blaðsíða 1

Árg.(60arkir)kostar 4kr.
KrlendiB 5 kr. — Borgiit
íyrir 15. júli.
Uppiögn, bnndin við áramót,
ógild nema komi til útgelanda
iyrirl. október.
ÞJÓÐOLPUE.
_
XLIX. árg. Reykjarík, fðstudaginn 3. desember 1897. Xr. 57.
Mannlýsingar.
Eptir Matth. Jochumsson.
(Frh.). Séra Friðrik var í karllegg kom-
inn af hinum fyrri Skarðsmönnum og kyn-
borinn af hinum beztu ættum á Vestfjörð-
nm. Svo voru og Svefneyingar komnir í
beinan karllegg af Birni hinum rika. En
frá Lopti ríka taldist í beinan Iegg sá
höíðingi, er eg nú nefni: ólafur prófastur
Einarsson (Jóhnsen) á Stað á Reykjanesi;
rakti svo ætt þeirra bræðrungur hans og
mágur Jón Sigurðsson forseti.1 Séra Ó-
lafur var enn einn af mannvali Breiðflrð-
inga og hverjum manni höfðinglegri í sjón
og framgöngu. Var lengi tekið til hans
friðleiks og annars atgervis. H?.nn var
hár meðalmaður á vöxt, giidur að karl-
mennsku, hvatur og skjótnr til ferða,
garpur á sjó og hinn bezti sundmaður.
Hann var hreinu og djarflegur i yfirbragði,
augun björt og stór og andlitið allt frítt
og skörulegt; hár og skegg jarpt og fór
vel. Þannig man eg hann fyrst. Hann
bjó rausnarbúi og átti hina ágætustu
konu; var hann og orðlagður húsfaðir og
heimilið allt í hárri virðing jafnt fyrir
hibýlaprýði hið ytra sem innra. Hélt hann
sig ávallt höfðinglega, átti jafnan fögur
skip og fríða fáka, og fáir prestar þóttu
þá jafnprúðir eða mikilmannlegir sem
hann í Vestfirðingafjórðungi. Hann var
maður glaðlyndur, örorður og djarfyrt-
ur og ekki varkár, og þótti þá stund-
um harðlyndur og fljótfær. En innifyrir
var hann hinn samvizkusamasti, og skrýdd-
ist hinn fríði maður hempu, fékk hann
sem annan svip 0g brag og þótti þá sem
fæddur klerkur og kennimaður. Þau hjón
voru trúmenn hinir mestu 0g til Staðar-
heimiiis var tekið fyrir siðferði og guð-
rækni. Aldrei þótíu þau — sízt hans góð-
*) Þessi ættfærsla er röng bjá Jðni Sigurðssyní
og öðrum, því að ætt þessi er rétt rakin í beinai)
karllegg til Qísla bisknps Jðnssonar í Skálholti.
Bg hef fundið ðrækar heimildir fyrir því, að Guðni
í Tungufelli, sem ætt þeBsi („Ásgarðsæt.t") 6r
komin frá, var Jómson prests í Kálfholti Stefáns-
sonar pre^ts í Odda Gíslasonar biskups, en ekki
Sigurðsson o. s. frv., eius og Jón Sigurðsson telur,
og er furða að hann skyldi villast þannig í sinni
eigin ætt. Ritstj.
fræga kona — verða hin sömu eptir það,
er þau misstu sex börn sín, einkar fríð
og mannvæn, á einni viku (úr barnaveiki).
Þá var eg staddur á Stað, er Pétur
biskup, vinur og jafnaldri prófasts, hélt
þar prestastefnu. Sýndi séra Ólafur þá
rausn mikla og var hinn glaðasti að
vanda. Flutti hann þaðan biskup til
Flateyjar. Var sjór heldur úfinn og hvass-
viðri. Prófastur lét skut snúa að hlein,
en menn sitja undir árum, þá er biskup
steig á skip. BÍ8kup var þá ekki vel
heill og enginn sægarpur að sjá. Eg var
eptir og stóð á hleininni, er prófastur
stiklaði út í stafninn og brá fyrir stýrinu.
Hann raælti til mín: „Kapteinn átti eg
að vera, en klerku^ ekki“. Og vasklegri
mann á sjötugsaldri hef eg sjaldan séð
taka við stjórn og stýri. Hét „skekta“
hans „Eirný“, og þótti optlega djarftær
um Skáleyjaflóa. Þá var séra Ólafur á
áttunda tugi, er hann kom síðast til
Reykjavikur. Var hann enn vel ern, en
orðinn fótstirður. Var honum þar fagnað
mað fögru gildi. Voru þar sungnar nokkr-
ar vísur, er eg samdi í skyndi, til heið-
urs þessum merkismanni, og er þessi
siðast:
„Á Stað er foss, sem fellur
með flaumi haust sem vor —
hann syngur Ólafs sögu
þá sól er bak við Skor“.
Þá leit eg liann síðast augum. — Líkust
föður 8Ínum af börnum þeirra hjóna, sem
upp komust, ver Ingvddur (ý 4. júní 1871);
hin voru og fríð og prúðraannleg, en frem-
ur lítil vexti, 'og sóttu það í móðurkynið,
en kyn Vestfiiðinga, einkum hin svonefnda
Eyrarætt, var margt gildlegt, svo sem
voru þeir Vigurfeðgar, og nú á dögum
syifúr séra Jóns Matthíassonar; Árni biskup
Helgason var einn af því kyni, Þorsteinn
kaupmaður Þorsteinsson, síðast í Æðey,
og hans frændur, séra Jón Ásgeirsson og
hans synir, Þórður í Hattardal og fleiri.
Matthías Ásgeirsson, bróðir séra Jóns,
sagði mér, að knárri menn en bróðir sinn
og hans synir mundu óvíða finnast, en
sjálfur var nafni minn þó kallaður þeirra
fræknastur. Hann hljóp handahlaup sext-
ugur, og hæfði með skutli allt sem vildi;
hann gekk og á árum (að sögn) á yngri
árum sínum, og er þeirrar íþróttar lítt
getið um aðra en Ólaf Tryggvason. Öl-
kærir voru þeir frændur um of, en að
flestu öðru afreksmenn. Aðra verulega
afreksmenn vestra þekkti eg ekki, utan
þá Árna Thorlacius og Hafliða í Svefn-
eyjum.
Enn er 'ónefndur sá fýrirmaður á
Breiðafirði, sem þótt ekki væri vestflrzkur,
bar fyrstan að telja. Það var Páll amt-
maður Melsteð. Hann var, sem kunnugt er,
allra manna öldurmannlegastur, allra
manna hæstur, réttvaxinn til elli, og hinn
álitlegasti höfðingi. Um hann kvað stúlk-
an:
„Langt er síðan sá jeg hann:
sannlega fríður var hann,
allt hvað prýða má einn mann
mest af lýðum bar hann“.
Melsteð amtmaður var þýðmenni mikið,
lipur mjög og kurteis við hvern mann, en
spekingur að viti. Páll sonur hans var
þá og sýslumaður í Snæfellsnessýslu. Hann
var ljúfmenni hið mesta og í sjón og við-
móti líkur föður sínum, hár og grannur
og pruðmenni mikið. Ekki var hann laga-
rnaður kallaður á við föður sinn, né held-
ur framgjarn, en smekkvísi hafði hann til
jafns við hinn, og sem sögnmaður og
kennari varð hann ástsæll og frægur.
(Meira),
Dreginn á líimna.
Eptir Hrólf höggvanda.
(Nfourl.). Þar sem forustusauðirnir, sem
þjóðin hefur af fátækt sinni keypt bjöllur
í hornin á, til þess að þeir kölluðu hjörð-
ina tilhúsa, þegar hættu ber að höndum,
arka út í fen og forræði villtir vegar,
þar fer hjörðin á eptir.
Hver sá útlendingur, með siðferðislega
óspilltri sjón, scm þekkti, hvcrnig til hagar
hér á landi nú, hann myndi hrylla við
að sjá unga, nppvaxandi menntamenn,
embættlinga og atvinnurekendur, sem hafa
hér allt, sem þeir bíta og brenna, sitja á
bekk með veiðibjöllum Kanadastjórnar.
Hann mundi álíta, að sú þjóð, sem ekki
átelur rækilega slíkt athæfi, stæði siðferð-