Þjóðólfur - 29.04.1898, Blaðsíða 2

7«
ríkisdeginum eða norska stórþinginu, Utan-
ríkisráðaneytið mynda: utanríkisráðgjafinn og
jöfn tala — minnst 2 -—Svía og Norðmanna-
20 manna nefnd, hvort heldur kosin af sænska
ríkisdeginum eða norská stórþingihu, hefur,
hvor fyrir sig, aðgang að gerðabókum ríkis-
ráðsins til rannsóknar. Kalla má utanríkis-
ráðsgjafann fyrir sameiginlegan ríkisrétt, sem
myndaður sé af 6 æztu hæstaréttardómurum
og 12 þingmönnum frá hvoru ríki. Sendi-
herrar og verzlunarerindrekar séu sameigin-
legir. Það skal ákveðið með lögum, er
konungur og þing beggja landa semji, hvað
herafli hvors ríkis megi minnstur vera. Ríkis-
aktinn, er jafnframt gildir sem grundvallar-
lög Svíaríkis, skal ganga fyrir grundvallar-
lögum hvors ríkis. — Sœnski minnihlutinn
vill 6o manna sameiginlega nefnd frá þingum
beggja landa til þess að rannsaka gerða-
bækur ríkisráðsins, og ef eitthvað er við þær
að athuga, þá skal annaðhvort senda aðfinn-
ingar þar að lútandi konungi, eða stefna
ríkisráðinu fyrir ríkisréttinn. Norski meiri-
hlutinn vill, að hvort landið fyrir sig borgi
til utanríkisráðaneytisins í hlutfalli við íbúa-
tölu sína, og að verziunarerindrekarnir séu
sameiginlegir fyrstu 15 árin, en síðan skuli
hvort landið fyrir sig ákveða, hvort því skuli
halda áfram eða ekki. Norski minnihlutinn
(Blehr, Konow og Lövland) vill, að hvort
landið hafi sína utanríkisráðgjafa, sendiherra
ogverzlunarerindreka, ogsegja Blehrog Konow
að þetta sé í samræmi við ríkisaktinn og
þurfi því ekki að breyta honum; aptur vilja
þeir breyta §5 í ríkisaktinum á þá leið að
utanríkismálin séu borin undir konung 1 nær-
veru minnst 3 manna úr ríkisráðinu frá hvoru
landi, þar á meðal utanríkisráðgjafanna, þó
þannig, að varði málið aðeins annað ríkið,
þá skal utanríkisráðgjafi þess ríkis bera málið
upp, ella ákveður konungur, hver ráðgjafanna
það skuli gera; gerðabókin sé rituð ámáli
beggja landanna og undirskrifuð af baðum
utanríkisráðgjöfunum. — Þannig verður ekki
annað séð, en að nefndin hafi unnið fyrir
gíg-
England: Fyrir skömmu voru bæjar-
stjórnarkosningar í London; áður höfðu miðl-
unarmenn 72 atkvæði gegn 46 frjálslyndra
manna, en nú lauk svo, að þeir frjálslyndu
fengu 60 gegn 58 hinna; í kosningarbarátt-
unni þótti Roseberry lávarður ganga sérstak-
lega vel fram. Gladstone gamle liggur fyrir
dauðanum á bústað sínum Hawarden, og er
búizt við dauða hans þá og þegar.
Frakkland: Fyrir nokkrum tíma síðan
skoraði Esterhazy Piquart ofursta á hólm,
en Piquart neitaði; hótaði þá Est. í bréfi, að
lúberja Piqu. með svipu sinni; út af því
sagði Piqu. við blaðamann einn: »Eg er
hafinn yfir hótanir og bituryrði Esterhazys.
Það muu koma í Ijós, hversu mikils virði
þessar hótanir eru, þegar sannleikurinn kem-
ur fram og það ábyrgist eg, að sá dagur er
nœr, en menn halda". 2. apríl var dómurinn
yfir Zola ónýttur, og fyrir þeirri ónýtingu
voru færð þau rök, að hermálaráðgjafinn hafi
ekki lagalega heimild til þess, að komafram
sem sækjandi máls, en herrétturinn sé stöð-
ug (permanent) réttarstofnun, og hermálaráð-
gjafinn hafi því heimildarlaust sett sig í stað
herréttarins, Nú á að ákara Zola að nýju,
og að eins fyrir þessi orð: »Herrétturinn
dirfist að sýkna Esterhazy samkvæmt skip-
un, og hefur með því snoppungað allt, sem
Sannleiki og réttlæti heitir". Út af því hef-
ur Zola skrifað grein, harðorða mjög, í Par-
ísarblaðið »Aurore«, ávítar þar stjórnina
mjög fyrir rangsleitni,undirferli og ragmennsku,
og heimtar enn sem fyr, að hann sé ákærð-
ur fyrir öll ummæli sín í fyrstu grein sinni.
Töluverð áhrif er talið, að mál þetta muni
hafa á þingkosningarnar, sem nú standa fyr-
ir dyrum á Frakklandi.
í Þýzkalandi voru flotalögín loks sam-
þykkt 28. f. m., og þykist stjórnin og henn-
ar liðar hafa miklum sigri að hrósa.
Keisarinn í Rússlandi hefur ákveðið að
brúka 90 miljónir rúbl. fram yfir ákveðna
upphæð á árunum 1898—1904, til þess að
byggja ný herskip.
Það er talið víst, að öll stórveldin hafi
nú loks komið sér saman um að gera Georg
Grikkjaprinz að landsstjóra á Krít, og að.
soldán verði því neyddur til að samþykkia
það.
Sþánn og Bandaríkin: Lee, verzlunar-
erindreki Bandaríkjanna í Habana á Kuba,
hefur gert Spánverjum ógagn þar, og báðu
þeir því um, að hann væri kallaður heim, en
því var þverneitað. Sem stendur er hann
þó í Bandaríkjunum —- snöggva ferð —, og
segir ástandið mjög hryllilegt á Kuba, og
bráða nauðsyn á, að reglu sé komið á þar í
landi. Bandaríkjamenn auka flota sinn í
gríð, og Spánverjar rýja sig inn að skinn-
inu, t>l þess að koma herskipum af stað til
Kuba. Bæði Spánverjar og Bandaríkjamenn
hafa sett rannsóknarnefndir, til þess að rann-
saka, hversvegna „Maine" sprakk í lopt upp,
og hefur sú spánverska komizt að þeirri nið-
urstöðu, að sprengingin hafi att sér stað
innanborðs, en sú ameríska segir, að spreng-
ingarnar hafi verið tvær, sú fyrri utanborðs,
af völdum Spánverja, sú síðari í minnsta
púðurklefa skipsins. Sem stendur verður
ekki annað séð, en að stríð sé óhjákvæmi-
legt milli Spánverja og Bandaríkjamanna, og
árangurslaust hefur það hingað til verið, að
páfinn hefur boðizt til þess að mæla á milli,
og að stórveldin hafa viljað sefa ofsann. Þó
er ekki að vita, hvað ske kann næstu dagana.
Asía: Um miðjan marz komu upp ó-
eirðir í Bombay á Indlandi, þessu mikla
pestarbæli þar eystra, og slógu Hindúar og
Múhamedstrúarmenn sér saman gegn Eng-
leudingum, en hingað til hafa þeir ávallt
verið andvígir hvorir öðrum; þó tókst Eng-
lendingum fremur fljótt að koma reglu á
aptur. Stjórnin á Koreu hefur sett af rúss-
neskan fjármálaráðanaut sinn, Alexejeff, og
rússneska yfirmenn, sem áttu að kenna Koreu-
búum hernað, og þykir þetta benda til þess,
að Englendingum og Japansbúum hafi tekizt
að koma sér inn undir þar í landi.
Viðauki. Eptir enskum blöðum, er
ná til 18. þ. m. eru engin frekar tíðindi að
segja af ófriðarhorfunum milli Spánverja og
Bandaríkjanna en að því er ráða má virtist
þó heldur vera að harðna á hnútnum, og litl-
ar líkur til að þetta semdist friðsamlega. En
menn hafa svo opt komizt að raun um, að
ekkert hefur orðið úr ófriði þjóða á milli, þótt
horfurnar væru sagðar mjög geigvænlegar,
að mönnum þykir líkast, að þessi ófriðarbóla
hjaðni alveg niður, eins og aðrar fleiri. —
Gladstone var enn á lífi 18. þ. m. en engin
batavon talin. Það er krabbamein í andlit-
inu, er hann þjáist af. Þó var hann enn
nokkurn veginn málhress og sást jafnvel
einstaka sinnum á gangi í garðinum sínum
í Hawarden.
Eins og vænta mátti reyndist það flugu-
fregn ein, að Andrée væri korr.inn til Clondyke.
Hafa Svíar nú gert út leiðangur til að leita
hans, og heitir sá Stadling, er fyrir honum
ræður. Ætlaði hann að leggja af stað frá
Stokkhólmi um 20. þ. m. til Pétursborgar
og þaðan til Irkutsk í Síberíu; þaðan skal
haldið til Lenafljótsins og um 500 mílur
niður eptir því allt til á.rósanna, en þaðan til:
eyjarinnar Kotjelnai, efís tálmarekki. A þeirrí
eyju er á tveimstöðvum geymdur vistaforði,
er Toll barón lét þar eptir að fyrirlagi
Nansens 1893. Verði menn ekki Andra
varir á þessum stöðum, verður hans leitað
beggja vegna við mynni Lenafljótsins um
100 mílur til hvorrar hliðar.
Trúlofuð eru í Kaupm.höfn Bernhard
Laxdal, stud. jur. frá Akureyri og ungfrú
Agnes Frederiksen, uppeldisdóttir Mortens
Hansen skólastjóra í Rvík.
Riddari dannebrogsorðunnar varð Þor-
steinn Jónsson héraðslæknir í Vestmannaeyj-
um, á afmælisdag konungs 8. þ. m., — hinn
eini íslendingur, er þá sæmd hlaut í þetta
skipti, enda hefur hann sjálfsagt unnið til
hennar mörgum fremur nú á síðustu tímum,
bæði sem pólitíkus og embættismaður.
Nýtt kveyinablað, er nefnist „Freyja",
eru íslenzkar konur í bænum Selkirk í Ame-
ríku teknar að gefa út, og eru fyrstu 2 blöð-
in (febr.—rnarz) hingað komin. Það er mán-
aðarblað í Sunnanfarabroti, 8 bls. hvertnúm-
er. Er blaðið smekklega úr garði gert. —
Kostar 1 dollar. Ritstjóri þess er mrs. M.
J. Benediktsson, kona Sigfúsar Benediktsson-
ar, er áður var á Stóra-Steinsvaði í Hjalta-
staðaþinghá.
Yíirlýsing.
Sökum þess, að eg er í „Félagi íslenzkra
stúdenta í Kaupmannahöfn", og af því að fram-
an á bók þeirri, er Bogi Th. Melsteð hefir ritað
nýlega, og hann kallar „ Onnur uþþgjöf Islendinga
eða hvadV', stendur, að ritið sé „gefið út að tilhlut-
un“ félags þessa neyðist eg til þess að lýsa því
yfir, að eg vil vera laus við þá tilhlutun og allan
veg og vanda af því riti, bæði að því er snertif
palladóma og baðstofuhjal um einstaka menn og
eins »pólitiskar« ráðagerðir, nema hvað eg gét
verið því samþykkur, þar sem leidd eru rök að
viti gegn »pólitík« Valtýs svo kallaðri.
Eg ætla og, að eg sé löglega afsakaður, því
að ekki heyrði eg erindi Boga hér í vetur um
þetta mál og tnér hefir heldur aldrei dottið í
hug að hlutast til um, að Bogi semdi slíkt rit, og
ritið sjálft sá eg þá fyrst og vissi þá fyrst hvað f
því stóð, þegar það var löngu prentað og búið
var að senda það til Islands, enda munu fæstir
stúdentafélagsmenn hafá séð það fyrri. Hver
sem lítur á titilblað bæklingsins hlýtur að
ímynda sér, að allt sem í honum stendur, palla-
dóma* og »pólitík« sé samhuga skoðun allra
stúdentafélagsmanna,og útgefið í nafni þeirra,
en hvaða heimild Bogi hefur haft til þess
að gefa það í skyn, rnega þeir vita, sem
fróðari eru en eg, en heimildarlaust er það
af minni hendi. Þó að rit þetta sé ekki eins
#