Þjóðólfur - 09.08.1898, Side 1

Þ JOÐOLFUR.
50. árg.
Reykjavík, þriðjudaginn 9. ágúst 1898.
Nr. 37.
Útlendar fréttir.
Kaupmannahöfn 28. júlí.
Frá ófriðnum nr fremur fátt áð segja,
■síðan stórtíðindin við Santiago, þá er spánverski
flotinn var gereyddur. Hálfum mánuði Síðar (um
16. þ. m.) gafst borgin upp fyrir Bandamönnum
með þeim skilmálum, að yfirhershöfðingjamir
spánversku fengu að halda vopnum sínum, en
undirhershöfðingjamir og liðsmennirnir að eins
þeim hlutum, er þeir áttu sjálfir. Toral, yfir-
höfðingi Spánarhers þar í borginni fékk að taka
með sér skjalasafn hersins. Gekk spánverska
setuliðið í flokkum út úr borginni undir fomstu
Torals, og seldi vopn sín í hendur Bandamönn-
um undir forustu Shafters, hver herdeild fyrir
sig. Um leið var spánski fáninn dreginn niður
en fáni Bandamanna dreginn upp. Spánverjar
létu af hendi 7000 skotvopn, en 24,000 manns
er talið, að þar hafi gefizt upp og á að flytja
það allt heim til Spánar, því að þetta setulið
má ekki framar taka þátt í ófriðnum. Miles
hershöfðingi Bandamanna ætlar að fara með
her manns til Puerto Rico og Bandamenn hafa
sezt um Havana og loka höfninni með herskip-
um. Ekki hafa Spánverjar fengizt til að taka
neinum friðarkostum, en allir spá einu um það,
að þess geti eigi verið langt að bíða, að þeir
neyðist til þess.
• Kína eru óeirðir og viðsjár, meðfram
sakir þess, að mönnum þykir keisarinn of leiði-
tamur við Evrópustjórnendurna, og láti þá hafa
sig í vasanurn, með því að afhenda þeim búta af
ríkinu. Má vera »að himneska ríkið» detti í
mola fyr en menn varir.
. Dórmtr er fallinn á ný í Zolamálinu. Það
var kviðdómur í Versölum, er nú dæmdi Zola í
eins árs fangelsi og 3000 króna sekt,
svo að hann hefur ekki haft neitt upp úr áfrýj-
uninni. Þann dag, sem dómur var kveðinn upp
sló lögregluliðið hring um dómhúsið, og 400 ný-
ir lögregluþjónar voru fengnir til aðstoðar hinu
venjulega lögregluliði þar. En inni í húsinu
urðu áflog og barsmíðar meðal manna, og gekk
óeirðarseggurinn Derouléde einna bezt fram í
því. Öllum kröfum Labori’s málsfærzlumanns
Zola var vísað frá og komst hann ekki upp með
moðreyk. Hann heimtaði meðal annars, að
Dreyfusmálið yrði vandlega rannsakað í sam-
bandi við þetta mál, en því var harðlega neitað
og sagt, að það tefði að eins fyrir.
Nú hefur ráðaneytið ákveðið, að höfða saka-
mál gegn Piquart ofursta, fyrir brot á embætt-
iseið sínum, að hann hafi sýnt óviðkomandi mönn-
um skjöl, er hafi verið þýðingarmikil fyrir ríkið
í heild sinni. Segja blöðin, að hann muni verða
kærður fyrir landráð. Einnig ætlar ráðaneytið
að höfða mál gegn Leblois, því að í Zolamálinu
var vitnað, að hann hefði séð skjöl þessi hjá
Piquart — Esterhazy majór og fylgikona hans
madam Pays hafa verið tekin til fanga, hvort
sem nokkur sök verður höfðuð gegn þeim eða
ekki. — Það lítur því út fyrir, að þetta Drey-
fus-Zolamál muni draga nokkurn dilk á eptirsér.
Stórhneyksli hefur það vakið hér í bænum,
að einn af höfuðskörungum jafnaðarmanna P.
Holm fólksþingsmaður og bæjarfulltrúi hefur
notað stöðu sína til að draga sviksamlega undir
sig fé bæjarins. Holm, sem er klæðskeri, var
hinn fyrsti maður, er jafnaðarmenn fengu á þing
úr sínum flokki og er mönnum í minni allur sá
gauragangur, er var samfara kosningu hans.
Næstl. vor var hann valinn í bæjarstjórnina og
gerður þar að varaformanni, en hefur nú farið
svona að ráði sínu, pilturinn. Er mælt að það
séu um 50—60,000 kr., er hann hefur stolið af
bæjarfé. Flúði hann úrbænum, áður en lögregl-
an gat tekið hann höndum og er sagt að hann sé
í Hamborg og þykir vafalaust, að hann sleppi
þaðan ekki vestur yfir hafið. Atburður þessi
hefur verið óþægilegur löðrungur á flokk jafnað-
armanna, er opt hafa brugðið valdamönnum um
fjárpretti og svik af almannafé, en nú hefur einn
höfuðpauri þeirra og átrúnaðargoð gert sig sek-
an í þessu og er sú skyssa hin hraparlegasta.
Viðauki. Eptir enskum blöðum má bæta
nokkru við það sem hér er sagt. Hið yngsta
þeirra er frá 2. þ. m. (s.d. og »Thyra« fór frá
Leith). Blöð þessi herma þau tíðindi, að Bis-
marck gamli hafi andazt í Friedrichsruhe 30.
f. m. Varð hann rúmlega 83 ára gamall (f. 1.
apríl 1815). Æfisaga þessa manns er að miklu
leyti jafnframt saga Prússlands og þýzka keisara-
dæmisins, enda hafa þegar verið ritaðar um hann
stórar bækur í lifanda lífi, og líkneskjur hans
reistar hingað og þangað í borgum á Norður-
Þýzkalandi, og er sá heiður eigi smámennum
veittur. Keisarinn hefur boðizt til að veita karl-
inum leg við hlið Prússakonunga, en Herbert
greifi, sonur hins framliðna hefur neitað því boði,
því að faðir hans hafði áður valið sér legstað
skammt frá bústað sínum í Friedrichsruhe, og
þeirri ákvörðun vill sonurinn eigi breyta; fannst
ritað á blað eptir hann látinn, að hann vildi
eigi láta letra á legstein sinn annað en þetta:
»Fursti von Bismarck fæddur 1. apríl 1815, dá-
inn. — Trúr þýzkur þegn Vilhjálms keisara 1«.
En Vilhjálmur gamli og Bismarck voru aldavin-
ir, eins og menn vita. Aptur á móti geðjaðist
honum miður að sonarsyninum, hinum núverandi
keisara. Keisarinn hefur skipað hirðinni að
bera sorgarbúning 10 daga eptir lát karlsins en
hernum 8 daga, og að 'fánar á öllum opinber-
um byggingum skyldu blakta í hálfri stöng, meðan
líkið stæði uppi. Eins og geta má nærri hafa
'samhryggðarskeyti drifið að úr öllum áttum ým-
ist til keisarans eða ættingjanna, frá flestum
stórhöfðingjum og stjórnendum þessarar álfu®og
víðar. Ber öllum saman um, að þar sé mikill
maður til moldar hníginn, hversu sem dómur
sögunnar kann að falla um hann að öðru leyti.
Af ófriðnum er það nýtt að segja, að á-
standið á Filippseyjunum er hið Iskyggilegasta,
einkum sakir uppreistarmanna, er Bandamönnum
veitir erfitt að halda 1 skeíjum, og verða þeir
bæði að verjast þeim og Spánverjum. Uppreist-
armenn vilja taka Manila í sínar hendur og ræna
hana og rupla. Eru þeir bæði miklu fjölmennari og
betur vopnaðir en uppreistarmennirnir á Kúbu,
svo að Merritt, foringi fyrir landliði Bandamanna
á Filippseyjum þykist eigi hafa önnurý) fangaráð,
en að freista hins ítrasta og gera áhlauptá borg«
ina 1 sambandi við Dewey aðmírál, þannig að
borgin verði sótt bæði af sjó og landiísenn, og
var búizt við þessu áhlaupi þá og þegar, eptir
síðustu fregnum. — A Kúbu voru ýmsir bæir
um það leyti að gefast á vald Bandamanna,
eins og Santiago, þar á meðal Guantanamo, því
að spanska setuliðið var þar aðframkomið af
hungri. San Luis, Palma Soriano, Sagua og
Baracoa hafa einnig gefizt upp, og telur Shafter
hershöfðingi, að það séu um 24,000 fangar, er
hann þurfi að »skipa út« til Spánar að nýju. Floti
Bandamanna heldur Havanahöfn í hörðum læð-
ing. 1. þ. m. var Miles hershöfðingi Banda-
manna kominn til Ponce á eyjunni Puerto Rico
með 40,000 manna, og var útlit fyrir, að eyjar-
skeggjar mundu eigi veita honum mikla mót-
stöðu, því að þeir una illa yfirráðum Spánverja.
Frá Ponce liggur járnbraut til San Juan höfuð-
bæjarins á eynni, og ætlaði Miles sér að flytja
liðið eptir henni þangað en setja það eigi á land
við bæinn sjálfan.
Enn sem komið er, hefur spanska stjómin
harðlega neitað öllum friðarboðum af Banda-
manna hálfu, en þó er svo að sjá af allraslð-
ustu fréttum, að hún hafi dálítið verið farin að
gugna. Bandamenn krefjast þess, að Spánverjar
sleppi öllum yfirráðttm yfir Kúbu, og flytji allt
herlið sitt þaðan á brott, og sama skal gilda
um Puerto Rico, Spánverjar hafi alls engin her-
gögn framar 1 Vestindlum, leyfi Bandamönnum
að hafa flotastöð við Filippseyjar, og haga yfir-
stjórn eyjanna, eptir því sem um semur við
Bandamenn, auk mikils herkostnaðar að sjálf-
sögðu. Þessa kosti ætlaði spánska ráðaneytið að
athuga á ráðstefnu mánudagskveldið 1. þ. m.,og
var gizkað á, að það mundi að mestu leyti ganga
að þeim með því móti, að nefnd manna skipuð
jafnmörgum Spánverjum og Amerlkumönnum
kæmi saman í Lundúnaborg til að tala nánar
um friðarkostina, og ákveða, hvernig haga skyldi
yfirstjórn Filippseyja eptirleiðis. Þó segja blöð-
in, að margir spái því, að nú fari sem fyr ogað
samkomulag náist ekki að sinni, því að Spán-
verjar eru svo þráir, að þeir vilja ógjarnan slaka
til, fyr en þeir geta hvorki hrært legg né lið,
og svo óttast þeir uppreisn heima á Spáni, jafn-
skjótt sem^friðurinn er saminn. En í sjálfu sér
er þaðJekki annað en heimskulegt ofurkapp eitt
af þeirra hálfu, að halda þessum leik lengur á-
fram, þvl að það liggur í augum uppi, að því
lengur sem Spánverjar stimpast við, þvl harð-
ari verða Bandamenn í kröfum, enda hefur Mc.
Kinley lofað því, að slaki Spánverjar nú ekki
til, þá skuli tekið til óspilltra málanna og engu
eirt, og þá skuli hann óðar senda Watson flota-
foringja með herskip til að skjóta á hafuarbæina
heima á Spáni.
„Eintal sálarinnar“
um Landakotshátíðina.
Eg reikaði suður á mela um dagmála-
bilið með Surt minn á höfðinu alveg nýstrok-
inn. Eg er annars ekki vanur að ganga með
pípuhatt; en daginn áður hatði eg heitið
bróður Breiðfjörð að tjalda með Surt honum
til samlætis. Að vísu sá eg eptir þessu lof-
orði, þegar tók að hvessa og Surtur fór að
fá sér smásnúninga á túninu, en huggaði mig