Þjóðólfur - 25.11.1898, Blaðsíða 3

2l8
á svarta hempu með skautafald alltsaman, dökk
stutttreyja var þar innan undir, lögð á baki og
börmum, pilsin voru stutt upp með ýmislega lit-
um leggingum, er áttu að ná ofan undan hemp-
unni. Hún var á börmum lögð með flossaum
prýðilegum og flöjelssnúru yfir um axlir; um
hálsinn var kvartélsbreitt silki og kraginn þar
utan yfir. Svunta var lítil og í haldinu 3 knapp-
ar af prinzmetal og belti með pörum af sama.
Konur brúkuðu knappa og pör úr silfri og mátti
þannig helzt sjá, hvað efnugar þær voru, af stærð
og prýði silfursins. Sokkar fagurrauðir, líkt og
fötin, er mest þótti skartið í. En helztu konur
brúkuðu nú blá föt og sokka; það var nú hvort-
tveggja, að klútar og klæði var afardýrt, en þetta
var líka sparað og geymt máske allan sinn ald-
ur og vanalega ekkert af útlendum varningbrúk-
að hversdagslega. Klútar af þel-einskeptu um
háls og höfuð, — bláar skotthúfur með mislitum
knappaskúf af útgerðu silki og perlu til prýðis.
Blár fatnaður fór nú vaxandi, og vefnaður fór
nú að verða almennur í vefstólum, er allir voru
tvíbreiðir. En brekán ofin í vefstað íslenzkum
og pokaverk, því þetta þótti foreyða skeiðinni, en
hvalbeinaskeiðarnar íslenzku þoldu, þótt hart
væri barið; vefnaður fór nú vaxandi en prjónföt
að minnka, svo sem útprjónaðir karlmannsbolir
og annars flest útprjón lagðist nú niður, og að
prjóna skyrtur; nærsokkar hvítir höfðu verið með
breiðum útsaumsbekk fyrir ofan knéð, annars
náðu þá sokkar á mitt læri. Bláir smokkar, stuðl-
aðir með miklu kögri brúkaðir á úlfliðnum. —
Söðla áttu heldri konur, búna með drifnu látúni
að miklu, með stykkjum, eða alhvolfdir; þá var
alsett látún á uppsátrunum og sveif með snilldar-
legu verki, þar á voru ýmislegar myndir, reið-
inn með stykkjalátúni á útkvíslum öllum, stórri
kúlu og 4 hringjum, hann vóg um fjórðung," en
söðull með öilu tilheyrandi álagður vóg allt að
vætt; þeir kostuðu mikið (sjá Búalög) en voru
sterkir mjög og entust opt yfir mannsaldur. Fyrr-
um riðu heldri konur með hött; það var dökk
kápa, er náði á herðar niður, með 6 silfurpörum
framan á barmi. Upp af höfði og nokkuð
fram á við stóð höttuiinn í lögun llkastur
tveggja potta tunnu, jafngildur að neðan og of-
an, að utan sívafinn með flauelissnúru, en inn-
an veit eg eigi, hversu hann var skapaður; en
þessir voru nú að niðurleggjast og slátrast.
Menjar af gömlu-fyrirkvennasilfri sáust núvarla
og mátti kalla aflagtað brúka það, svo sem erma-
Tcnappa með laufum, er voru smáir og hnöttótt-
ir með silfurvíravirki, allt að 18, þeir glönsuðu
neðan á framermunum. — Hempuskildir, stórir,
alsettir víravirki, framan á brjóstinu bornir. —
Hálsfesti lá hringbeygð ofan til við herðamar,
samansett af smágerðum hringjum, samansettum
í reim, er lá máske þreföld, og samankrækt
framan á hálsinum. Þá voru þrír laufaprjónar í
faldinum, sinn í hverju horni og einn í miðju
með dinglandi laufum þrem í hverjum eða einu
stóru.
Undarlegt ranghermi erþaðhjáhr.
jigúst Bjarnason stud. mag. í síðasta tölubl. Dag-
skrár, er hann segir, að ritstjóri Þjóðólfs hafi
þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir (!) eigi viljað taka
neinum (!) leiðréttingum á yfirlýsing dr. Jóns Þor-
Tcelssonaryngra í 20. tölubl. Þjóðólfs þ. á., þar sem
það er kunnugt, að í 32. tölubl- Þjóðólfs er ein-
mitt prentuð svo nefnd „leiðrétting" við þessa
yfirlýsingu, eða allur mergurinn málsins, að sleppt-
um nokkrum persónulegum hnútum til dr. Jóns
■er eg hugði, að eigi kæmi málinu við. En Ág-
úst vildi fá þetta „orðrétt" (!) á „þrykk“ og sendi
löngu síðar mjög langt skjal, er hann heimtaði
prentað í „Þjóðólfi" en það tók eg auðvitað ekki,
og svaraði engu. En svo birtast þessar „leiðrétt-
ingar" nú 1 „Dagskrá" mjög styttar og úr peim
sorfid d ýmsan hdtt, svo að þessi Dagskrárgrein er
naumast y3 hluti úr þeirri, sem mér var send.
Það var því öldungis ástæðulaust og óviðurkvæmi-
legt af hr. Á. B. að bregða mér um hlutdrægni
í þessu máli, enda hefur það ekki verið venja mín,
að synja mönnum rúms fyrir kurteisar „leiðrétt-
ingar", á orðum annara manna í blaðinu.
Ég hefði látið þessa ógetið, ef hr. Á. B. hefði
eigi knúð mig til varnar gegn þessum röngu og
mjög svo villandi ummælum hans um mig í
„Dagskrá", er betur hefðu verið óprentuð, því að
„sannleikurinn er sagna beztur", þótt um smá-
muni sé að ræða.
H. Þ.
1 ofviðrinu 14. þ. m. brotnuðu 4 skip í
Vík í Mýrdal og sjógarður þar skemmdist til
muna. — Á Eyrarbakka varð sjávarflóðið svo
mikið, að eigi hefur meira orðið 1 þeirra manna
minnum, sem nú lifa. Braut flóðið víða skörð í
sjógarðinn þar, og gekk sjórinn víða langt upp
á Breiðumýri og flutti með sér þara, sprek og
borðvið. Er talið bráðnauðsynlegt, að leggja
sjógarðinn út undir Óseyrames, því að á þeirri
leið er sjávarkampurinn mjög niðurgrafinn, svo
að í hverju stórflóði flæðir sjór þar inn yfir, svo
að mýrinni þar fyrir ofan er hætta búin. Er
skrifað af Eyrarbakka 21. þ. m., að til stór-
skemmda horfi, efþetta sé eigi gert hið allra
fyrsta.
Kirkjuvígsla. Kirkjan í Laugardæl-
um, er Eggert óðalsbóndi Benediktsson hefur lát-
ið reisa, var vígð á sunnudaginn var (20. þ. m.)
af sóknarprestinum séra Ólafi Sæmundssyni í
-Hraungerði, en séra Ólafur Helgason á Stóra-
Hrauni og séra Ólafur Ólafsson í Arnarbæli
héldu ræður við athöfnina. Kirkjan er sögð
hin vandaðasta að smíði og öllum frágangi.
Akbrautin í Flóanum frá Eyrarbakka
upp að Ölfusárbrú, er nú komin upp að beit-
arhúsum í Sandvík og verður því fullgerð næsta
sumar. Hefur hr. Erlendur Zakaríasson veg-
fræðingur staðið fyrir þeirri vegagerð. Hann er
nú nýkominn landveg austan úr Hornafirði,
hafði verið sendur þangað af landstjórninni til að
skoða þar vegarstæði frá kaupstaðnum Höfn upp
í héraðið. Hafði einhver skoðað það vegarstæði
áður, en svo ófullnægjandi og ónákvæmt, að eigi
varð á þeirri skýrslu byggt. Hefur Erlendurver-
ið fullan mánuð í þessari ferð. Er það mikið
glappaskot hjá landstjórninni og harla léleg
ráðsmennska fyrir landssjóðshönd, að senda ekki
einhvern hœfan mann þegar í sumar sjóleiðis
austur í Hornaíjörð til að rannsaka þetta, en
kosta nú svo langa og dýra ferð landveg þang-
að austur um þetta leyti árs. Það virðist ekki
vera neinn sérlegur búhnykkur. En landssjóður
mun hafa nógu breitt bakið, þótt tvíborgað og
margborgað sé sama verkið.
Mannalát. Hinn 1. dag maímánaðar þ.
á. andaðist 1 Reykjavík Anna Jóhanna Gudmunds-
dóttir, ekkja Stefáns heitins Ottesens t Hlöðutúni.
Hún var dóttir Guðmundar bónda Sveinbjarnar-
sonar á Hvítárvöllum. bróður Þórðar háyfirdóm-
ara, og konu hans, Halldóru Sigurðardóttur frá
Geitareyjum, og var fædd þar árið 1833. Hún
missti ung foreldra sína, og ólst upp á ýmsum
betri heimilum í Borgarfirði, Innrahólmi og
Reykjavlk. Um tvítugt giptist hún Stefáni Ottesen
syni Péturs Ottesens, fyrrum sýslumanns í.Svigna-
skarði; þar reistu þau fyrst bú, en stðan bjuggu
þau 1 Hlöðutúni, þangað til hann dó vorið 1864.
Áttif þau 6 börn saman, og komust 3 á legg:
Þórunn kona Jónasar prófasts Jónassonar á Hrafna-
gili, Pétur skósmiður í Reykjavík (f. 1891)
og Guðmundur skipstjóri í Reykjavík. Eptir
mann sinn látinn átti hún heima á Hvltárvöllum,
þar til hún fluttist til Reykjavíkur 1875; þar átti
hún heima til dauðadags.
Anna sál. var einstök dugnaðar- ogelju-kona
vel greind og vel að sér og fróð um margt, glað-
lynd og kjarkmikil, en reyndi aldrei að láta
bera mikið á sér 1 lífinu.
(7)
Ur Mjóaflrði eystraer skrifað í f. m.:
»Hér í sveit andaðist 3. ágúst í sumar háöldr-
uð sómakona Ragnhildur Konrddsdóttir, Saló-
monssonar, 90 ára að aldri, ættuð úr Lóni.
Konráð faðir hennar andaðist nokkuð sviplega,
ef eg man rétt; var að smtða líkkistu og hneig
örendur niður við smíðið. Ragnhildur var þá
3—4 ára gömul. Síðar fluttist hún hingað austur
ásamt Sigríði heitinni Salómonsdóttur föðursyst-
ur sinni, er var 3. og síðasta kona Hermanns
gamla Jónssonar í Firði. Hjálmar dannebrogsmað-
ur Hermannsson á Brekku, er andaðist 1 vor, var
sonur þeirra.Voru þau því systkinabörn Hjálmar og
Ragnhildur. Ragnhildur giptist hér eystra 1832
Sveini Hermannssyni. Sá Hermann var líka
sonur gamla Hermanns í Firði, svo Sveinn var
bróðursonur Hjálmars, ’þó Sveinn væri miklu
eldri en Hjálmar föðurbróðir hans. Síðan varð
Jóhanna dóttir þeirra Sveins og Ragnhildar stð-
ari kona Hjálmars afabróður síns; og set ég
þetta þvt hér, að slíkt mun fátítt vera, og ltk-
lega hefði Guðbrandur Vigfússon . dregið svona
ættfærslu í efa, hefði hún staðið í fornsögum
vorum.
Þau Sveinn og Ragnhildur eignuðust 6 börn
þau hjón voru heldur fátæk. Svo missti Ragn-
hildur mann sinn 1843. Hann fórst á hákarla-
jakt, er hét „Lærken", og smíðuðu menn, eins
og þá var títt, að þeir á „Lærken" hefðukomiztí
franska fiskiskútu og hefðu orðið mestu menn
í Frakklandi, og einn þeirra félaga hefði komið
nokkrum árum síðar á franskri fiskiskútu upp
til Norðfjarðar, sem er næsti fjörður fyrir sunnan
Mjóafjörð, og hefði talað íslenzku við mann
þar, og hefði mikið spurt eptir ekkjunni á Eld-
leysu í M.f., hvernig lienni liði, hvort hún væri
gipt aptur og hvort börn hennar lifðu o. s. frv.
Maðurinn var heldur raunalegur á svipinn, en
þegar hann heyrði að ekkjunni liði bærilega var
eins og glaðnaði yfir honum. Ekki vildi hann
segja mannninum nokkuð af sínum högum, ann-
að en hann væri silkivefari í Frakklandi oghann
væri vel kunnugur í Mjóafirði. Þegar hér var
komið samtalinu kom skipstjóri og kallaði á há-
seta sinn. Fóru þeir samstundis útá skip og lögðu
þegar til hafs. En maðurinn fullyrti, að þetta hefði
verið Sveinn Hermannson, maður Ragnhildar. Þessa
sögu heyrði eg í ungdæmi mínu og sel eg hana.
eigi dýrara en eg keypti.
Þegar Sveinn heitinn fórst var Ragnhildur
ólétt að yngsta barni þeirra með lítil efni á lé-
legu koti, en þó tókst henni að framfleyta hinum
ungabarnahóp sínum með ráðdeild sinni og sparsemi
án nokkurrar hjálpar frá öðrum og er óhætt að segja,
að til þess hefur bæði þurft mikið þrek og þolgæði
fyrir bláfátæka einstæðings ekkju að geta séð
fyrir og komið úr ómegð 6 ungum börnum sín-
um en með allan sinn erfiða hag var Ragnhildur
glöð og jafnlynd og vann sitt þunga skyldu-
starf með heiðri og sóma, þótt köll hennar
heyrðust eigi á hinu háværa torgi heimsins.
Eg man eigi eptir að hafa kynnzt betra og
elskuverðara gamalmenni en Ragnhildi
Eptir að Jóhanna dóttir hennar giptist
Hjálmari dvaldi hún hjá þeim til dauðadags.
Ragnhildur sál. var alltaf fremur heilsugóð.
Hún var lengi yfirsetukona hér og tókst það
ætíð vel. Afkomendur hennar eru hér töluvert
margir, og var hún orðin langamma margra
barna. Sum þeirra eru komin um tvítugt, allt af-
kvæmi hennar er fremur tápmikið fólk, sumt
mestu framfaramenn hér eystra t. d. Konráð og
Gísli kaupmenn Hjálmarssynir.
Önnur gömul kona andaðist hér 7. þ. m. (okt.)
Helga Austmann, ekkja eptir Jón Austmann,
síðast prest að Stöð. Hún var vel látin og góð
kona og merkiskona. Hún var 76 ára gömul.
Hún var búin að dvelja hér 1 ár, hjá Helgu
Guttormsdóttur frá Stöð stjúpdótturdóttur sinni,
og Stefáni Baldvinssyni manni hennar verzlunar-
manni."
(B.)
Skiptjón. Með manni, sem nýkominn er
að norðan, (Albert Finnbogasyni á Héðinshötða)
hefir frétzt, að 3—4 bátar hafi farizt á Eyjafirði
í lendingu í ofsaveðrinu 13.—14. þ. m. eða aðdrag-