Þjóðólfur - 02.06.1899, Blaðsíða 1

Þ JÓÐÓLFUR.
51. árg.
Reykjavík, föstudaginn 2. júní 1899.
Nr. 26.
wr T H u L E
er útbreiddasta lífsábyrgðarfélag á Norðurlöndum
Lág iðgjöld, hár bonus, enginn aukakostnaður,
þýðingarmikil hlunnindi fyrir sjúklinga. THULE
er stjómað undir yfirumsjón sænsku rtkisstjórnar-
innar. Upplýsingar um THULE fást ókeypis
hjá umboðsmönnum félagsins og aðalumboðs-
manninum.
BERNHARÐ LAXDAL,
Parteksfirði.
Fregnir úr Rangárþingi.
Óviðurkvæmilegt atferli.
Marga mun hafa furðað mjög á því, hve •
skyndilega Sighvatur dbrm. Arnason sagði af sér
þingmennsku hjá Rangæingum, og hugðu menn,
að þar gæti naumast verið allt með feldu, enda
barst þá þegar hingað suður orðasveimur um, að
sýslunefndin hefði átt drjúgan þátt í því, að Sig-
hvatur vék burtu, einmitt þá er stzt skyldi og
flokksmönnum sínura að óvörum, er treystu því,
að hann mundi að sjálfsögðu sitja á næsta þingi,
svo framarlega sem hann væri nokkumveginn
hress á sál og Hkama, eins og hann er enn,
þótt hann sé allmjög hniginn að aldri. Graf-
skript sú, er ísafold samdi um Sighvat gamla við
þetta tækifæri varð að brennheitu þakkarávarpi
tii hans fyrir þessa makalausu hugulsemi hans
við kjósendur stna að rýma nú þegar sæti
fyrir nýjum manni, er kjósendunum væri bet-
ur að skapi í pólitíkinni, og var þá um leið gef-
ið ótvlræðilega í skyn, að Sighvatur hefði breytt
skoðun sinni í stjórnarskrármálinu, og hefði upp
ú síðkastið hallast Valtýsmeginn, en eigi kunnað
við að verða liðhlaupi á síðasta þinginu, er hann
:sæti. En vér höfum áreiðanlegar sannanir fyrir
þvl, og fulla heimild til að lýsa því yfir í Sighvats
nafni, að þetta er tilhæfulaus uppspuni blaðsins
og óviðurkvæmilegar getsakir gegn jafn samvizku-
sömum og stefnuföstum manni, sem Sighvatur
gamli hefur jafnan verið. Þingmennsku-uppsögn
hans stóð ekki í neinu sambandi við skoðana-
■skipti eða hringl frá hans hálfu, heldur mun hún
eingöngu hafa átt rót sína að rekja til undirróð-
urs einstakra manna, er unnið hafa að því 1
laumi að víkja Sighvati svo lltið bæri á úr því
sæti, er hann hafði fyllt með sórna svo langan
.aldur og koma þar að einhverjum nýgræðingi, er
orðið gæti atkvæðatól í höndum Valtýsklíkunn-
ar. Að þetta sé ekki alveg gripið úr lausu lopti
sýnir bréf Irá merkum manni í Rangárþingi, er
virðist vera nákunnugur öllum málavöxtum í und-
irróðri þeim, er þar hefur verið beitt. Bréfið er
■ds. 24. f. m., en nöfnum einstakra manna erhér
að rnestu leyti sleppt úr því. En bréfið er svo
látandi:
»Háttvirti ritstjóri!
Eg sé af heiðruðu blaði yðar 28. f. m. (þ.
-e. apríl), að þér hafið *'1ieyrt einhvem ávæning
um, að sýslunefnd vor muni hafa haft hönd í
bagga með þingmennskuuppgjöf hins aldraða og
mikils metna þingmanns okkar, Sighvatar Árna-
sonar. Og það er víst fyllilega rétt, að svo hef-
ur verið, þótt hvorki Sighvatur né aðrir sýslu-
nefndarmenn hafi haldið þvi mjög á lopti. Menn vilja
auðsjáanlega sem minnstum þettatala, og þagga
það niður. En það get eg sagt með sanni, að
víða hér í sýslu er alrnenn gremja yfir þvl, hvern-
ig sýslunefndin hafi farið að ráði sinu. En eigi
kom það flatt upp á alla sýslubúa, að svona
skyldi fara, því að sannspurt hef eg það, að síð-
an snemma í vetur hafi gengið bréf á milli nokk-
urra málsmetandi manna hér i sýslunni og ein-
hverrar kliku í Reykjavík, sem kennd er við dr.
Valtý, og hafi tilgangurinn verið sá að fá Sig-
hvat til að segja af sér, svo að hann yrði ekki
þrándur í götu fyrir Valtýsstefnunni á næsta
þingi. Er þá sagt, að einhver einn eða fleiri
hafi skorað á amtmann Norðlendinga, sem hér
er mörgum að góðu kunnur, að gefa kost á sér
til þingmanns, ef Sighvatur færi, en hann hafi
neitað að verða við þeirri ósk, ekki þótt póli-
tikin nógu árennileg til að varpa sér út í hana
að nýju nú þegar. En þessir herrar voru ekki af
baki dottnir við þetta. Þeir fóru að láta það
berast út, að allur þorri kjósenda væri óðum að
hverfa trá hinni fyrri skoðun sinni í stjórnarskrár-
málinu og kominn á Valtýsband og unnunáttur-
lega að þvf í laumi, að svo yrði. Um Þórð alþm.
í Hala vissu þeir, að þeir mundu ekki fá hann til að
leggja niður þingmennsku, en um Sighvat voru
þeir ekki vonlausir, af því að hann er orðinn
maður gamall, og því ekki jafn kjarkmikill sem
á yngri árum. En nú var hver stundin dýrmæt.
Svo var haldinn sýslunefndarfundur á Stórólfs-
hvoli, en þingmennirnir báðir eru í sýslunefnd.
Gengur sú saga hér um sveitir, að þá hafi einn
mikilsháttar maður og miklu ráðandi tekið hvern
sýslunefndarmann tali í einrúmi og reynt að
telja þeim trú um, að nú skyldu þeir skora á
Sighvat að segja af sér. En þetta fékk í fyrstu
mjög daufar undirtektir, og vildu fáir til þess
verða. Til þess að láta ekki þar við lenda, var
einn mjúkmáll og vel þokkaður nefndarmaður
fenginntilað tala í laumi við Sighvat og fáhann
til að segja af sér, en hann tók þá þvert fyrir
það, og kvaðst hvergi víkja mundi, því að hann
kvaðst ekki vita, að hann hefði í neinu brotið
af sér hylli kjósenda sinna, og mundi fylgja
sinni sannfæringu á næsta þingi sem fyr. Nú
voru góð ráð dýr. En hinir voru ekki uppgefn-
ir, því að sagt er, að þá hafi þrír í senn hert
að Sighvati, og hvernig sem orð hafa fallið
þeirra á millum, þá er svo mikið víst, að þeir
gátu unnið biibug á gamla manninum, líklega
af því að hann hefur orðið reiður yfir allri þess-
ari aðferð, og lofað því l »fússi« að hann skyldi
þá ekki verða þeim til fyrirstöðu lengur. Þá er
fundi var lokið og Þórður alþm. riðinn burtu, —
því að hann var ekkert við þetta riðinn og vissi
víst ekkert um það — þá bar formaður upp til
atkvæða að skora skyldi á Sighvat og varð þá
allur þorri nefndarmanna með þeirri uppástungu.
— Því næst var farið að ræða um, hver þing-
mannsefni væru líklegust, og stóð þá upp einn
kunningi sýslumanns (sýslunm. Holtahrepps að
sögn) og sagði, að þarna hefðu þeir nú eitt og
spurði, hvort sýslumaður mundi ekki vilja
gefa kost á sér, og tók hann fremur ljúft
undir það, ef hann fengi áskoranir um það. Og
er roælt, að honum hafi ekki verið alls ókunn-
ugt um gang málsins. Var svo gengið af þtngi.
Svona er sagan sögð hér um sveitir og munu
aðalatriði hennar öll sönn. Mælast þessar til-
tektir rnjög illa fyrir, og þykir mörgum, sem
sýslunefndin hafi enga heimild haft til'að sletta
sér fram í þetta mál á þennan hátt. Og svo
mikil mannræna er þó enn í Rangæingum, að
þeir munu skipa liði sínu enn þéttar en ella til
að steypa þingmannsefni Valtýsmanna, sýslumann-
inum, en styðja hitt: séra Eggert á Breiðabólstað,
sem er eindreginn mótstöðumaður Valtýskunnar,
þótt eg fullyrði ekkert urn, að hann sé »bene-
dizkur« eins og Isafold kallar hann, um leið og
hún er að hnýta í hann, eins og hennar er von
og vísa. Það eru til milliliðir milli Bened. og
Valtýs. En aðalatriðið á komandi þingi verður
líklega þetta m e ð eða m ó t i V. Og eg veit með
vissu, að séra Eggert er þar á móti, þótt sumir
séu að breiða það útum hann, til að fleka fólk,
að hann sé valtýskur. En það eru hrein ósann-
indi. Og eg veit einnig, að hann á marga fylg-
ismenn vlðar en 1 sínu prestakalli. Eins og nú
stendur er sannleikurinn sá, að meiri hluti Eyja-
fjallahreppanna, Landeyjahreppanna, Áshrepps,
Hvolhrepps og auðvitað Fljótshlíðarhrepps er
honurn fylgjandi fremur en sýslumanni, bæði per-
sónulega og í skoðunum, en fullkomlega vissa
mun sýslumaður ekki eiga nemaLandmannahrepp,
þar sem hans góði vinur Eyjólfur í Hvammi á
sæti og Holtahrepp og Rangárvallahrepp, en þó
held eg, að setja megi? við þá. Auðvitað er
enn ekki víst, hvor hlutskarpari verður. En ept-
ir því sem nú áhorfist mun nokkuð snemmt fyr-
ir sýslumann og fylgjendur hans að telja sér sig-
urinn vísan, , hvað sem »ísafold« segir um þau
boðorð. Og það eitt er víst, að þá er ekki
unnt að hleypa kergju og kappi í Rangæinga, ef
atvikin við uppsögn Sighvats gera það ekki, því
að Sighvatur er og hefur jafnan verið bæði vin-
sæll og rnikils metinn maður í sínu héraði, og
það væri skömrn fyrir sýslubúa' hans, ef undir-
róður einstakra manna gegn honum næði tilgangi
sínum. Eg get naumast trúað því, að Rangæing-
ar láti þá vanvirðu af sér spyrjast, einkum þá
er álitlegt þingmannsefni er í boði, þar sem séra
Eggert er, einbeittur maður og stefnufastur, vand-
aður og vel rnáli farinn«....
Þetta ítarlega og hóglega ritaða bréf þarfn-
ast engra frekari skýringa frá vorri hálfu. Það
bregður dálítið einkennilegu ljósi yfir atferli þess-
ara Valtýsliða, bæði klíkunnar hans hér í bæn-
um og annarstaðar. Fylkið þvi liði ykkar sleitu-
laust, þér Rangæingar og látið það ásannast í
verkinu, að það hafi eigi verið yðar vilji, að Sig-
hvatur varð að vikja úr þingmannssæti. Þér
getið ekki bætt betur úu þessu, en orðið er, eða
gert honum meiri ánægju á gamalsaldri en þá,
að kjósa mann úr hans flokki. Það er sá mesti
sigur, sem hann getur fengið, og þá uppreisn eruð