Þjóðólfur - 01.07.1899, Síða 2

Transwaal, en varð ekkert ágengt. Það er
því þurt með Bretum og Transwalingum.
Eptir seinustu fréttum, sem þó ef til vill eru
óáreiðanlegar, hafa Bretar í hyggju, að senda
vopnað lið til Afríku.
Af látnum merkismönnum má nefna:
Jacob Sverdrup, fyrrum ráðherra í Noregi
og seinast biskup, 54 ára. Hann var bróð-
ursonur Johans Sverdrups, stjórnmálagarpsins
nafnkunna. Ennfremur dáinn Johann Stauss,
danslagasmiðunnn mikli í Wien, 74 ára.
Deilunum milli iðnaðarminna (meistara
og sveina) hér í Danmörku heldur enn á-
fram.
/ý. jíiní.
Dreyfus væntanlegur til Brest aðfara-
nótt 21. þ. m.
Talið óvíst nó, að Waldeck-Rousse-
au muni heppnast að koma nýju ráðaneyti
á fót. Casimir Perier, er beðinn hafði ver-
ið að takast á hendur hermálastjórnina, hef-
ur sagt þvert nei. Óheppnist W. R. tilraunin,
kvað Loubet aptur ætla að snúa sér til
Poincaré, sem hann fyrst hafði augastað á.
Þakkarávarp
til Guðmundar Friðjónssonar.
Guðmundur Friðjónsson sendir mér kveðju
sína í öðru hepti Eimreiðarinnar, V. árg. Það
er hvortveggja, að maðurinn er mér velviljaður,
eins og hann segir sjálfur (Eimr. bls. 230), enda
gefur hann mér og öðrum víða mikilsverðar
bendingar. Mun eg nota tækifærið og þakka
honum fyrir þær hér á eptir.
Guðmundur fer mörgum vingjarniegum orð-
um um vísur mínar í Baldursbrá. Meðal annars
segir hann: »— en meinlokumar standa víða
þvers um í hendingunum, og skal eg nú færa
sönnur á þessi ummæli«.
Fyrsta sönnunin er sú, að mér hefur orðið
það á að kalla norðurljósin fögur (fríð). Þeir
sem kveða vísur hér eptir, ættu að geta forðazt
þetta, þvl að Guðmundur hefur sjálfur sagt, að
það sé meinloka. Þá hefeg kallað grösin blíð.
Guðmundur minn segir, að það megi ekki, þar
sem þau hafi engin skilningarvit. Hér gefur
hann löndum sínum góðar vonir um, að finna
megi skilningarvit á veðuráttunni, því að hana
kallar Guðmundur blíða. Mun margur verða
því feginn. sem von er, því að hægra mun að
ráða við hana, þegar þau eru kunn orðin. En
mér er það hér til málsbóta, að margir hafa áð-
ur komizt líkt að orði: Sighvatur skáld talar
um »úblíðari hlíðir« í vísu einni, er hann kvað
eptir Ólaf konung látinn1). Munu þó hlíðamar
ekki hafa fleiri skilningarvit en grösin. Það
væri annars vel gert af þessum ritdómara, að
benda Guðmundi skáldi Friðjónssyni á, að vor-
þráin muni ekki hafa nein augu og því ekki
geta skimað í allar áttir (sbr. Eimr. V, 2. bls.
129). Móðurmál okkar mun skýrast fyrir mörg-
um, er Guðmundur fræðir þá um, að leiðir him-
insala séu ekki til, af því að þeir séu aldrei á
ferð. Hefði hann ekki gefið þessa bendingu,
mundi enginn skilja,að kaupstaðarleiðir séu
þær leiðir, sem kaupstaðirnir fafa eða kirkju-
vegur sá vegur, er kirkján fer. Mörgum mun
og þykja það snjaJlræði af Guðmundi, að ákveða
lóunni heimilisfang, þar sem ekkert hrís vex;
1) Há þótti mér hlæja
höll [hallj um Noreg allan,
fyrr var eg kendr á knörrum,
klif meðan Ólafr lifði.
Nú þykki mér miklu,
mitt stríð er svá, hlíðir,
jöfurs hylli varð ek alla,
úblíðari síðan.
Hkr., Ungersútg. bls. 521.
125
ekki skemmir hún þá skógana. Það mun enn
þykja skarplega athugað hjá Guðmundi, að sá
geti verið gullhreinn í lund, sem enga lund hef-
ur. Þar sem hann talar um þetta, má ráða af
orðum hans, að hann viti, hvenær börn fá lund-
ina. Þar sem þetta er sá hinn sami maður, sem
sá af hugviti sínu, að ekki væri þörf á sálarþreki
til að þola raunir Grettis sterka, þá mun margur
harma að hann hefur ekki gefið sig meira við
þesskonar rannsóknum. Þetta segir Guðmundur
á einum stað: »Ef Rask málfræðingur er»mær«
eins og höf. segir — ef málfræðin er mær, þá
er ástin grimmúðug«, Mörgum mun þykja það
nýr fróðleikur, að efi geti leikið á því, hvort
Rask sé frægur maður, en þó mun hitt hafa
meiri áhrif á vísin^in, að ástin breytir eðli sínu,
ef Rask er frægur. Guðmundur minn segir mér,
að ekki megi tala um svellilagðar gnýpur og er
gott að vita það. En hér sannast á mér hið
fornkveðna: grísir gjalda, en gömulsvín valda. Eg
hef víst munað eptir, að Matthías Jokkumsson seg-
ir 1 Vígi Snorra Sturlusonar, að það stafi á vötn
og jökulsvell, og Jónas Hallgrímsson segir ein-
hversstaðar: svell er á gnýpu. Mun margur
telja lýtalaust, þótt höfð séu orð Jónasar. enda
hefur það verið hald manna, að svell eða ís væri
víða í gnýpum á íslandi. En allir munu fagna
þeirri frétt, að nú séu jöklarnir bráðnaðir. Leið
inlegt þykir mér, að Guðmundur vítir það, að
eg tala um grimma dropa, og segir hann að það
megi, ekki af því að þeir séu »gersneyddir öllu
skapferli«. En huggun er mér í því, að hann
mun geta frætt mig um, hvert skapferli frostið
hefur. Ekkert sámaði mér eins og það, aðGuð-
mundi mínum varð illt undir bringunni, þegar
hann sá talað um, að örvæntingin [kyssti. Enda
mun það stafa af þessu brjóstmeini hans, að
hann hefur ekki séð að vonin og örvæntingin
eru hugsaðar sem verur í þessu kvæði og ekki
aðeins sem hugmyndir. Önnur sönnun þess, að
aðfinning þessi sé manninum ósjálfráð og runn-
in af þessum óláns bringusting, sýnist mér það
vera, að ritdómarinn segir tveim línum seinna,
að astin sé starandi. — Ekki fellur ritdómar-
anum það vel að segja að ástin hlæji úr aug-
unum. Segir hann, að það sé raunar ekki ótækt,
en fari þó illa, af því að það sé ekki aðalein-
kenni ástarinnar að hafa hátt um sig. Má af
þessum orðum ráða, að hann heldur að eg eigi
hér við að ástin skelli upp yfir sig í augum
manna, svo að heyrist langar leiðir, Þarna hef-
ur Guðmundur ekki skilið mig fyllilega, en þar
í lýsir sér vorkunnsemi hans og mannúð, að hon-
um þykir þetta ekki ótækt, eins og hann skilur
það. En mér hefur farið eins á þessum stað
eins og Sighvati skáldi í vísunni, sem áður var
getið, er hann segir að klifin hlæji um allan
Noreg, og eins og Goethe, er hann segir að
engið hlæji (slacht die Flur«). —• Mikill skaði
er það, að Guðmundur varð ekki málari, því að
hann sýnist vera öllum öðrum mönnum glöggari
á liti. Má hafa það til marks, að hann sér guð
með litum í augum unnustu sinnar, og þá eigi
slður hitt, að hann helur mauna fyrst uppgötvað
að ekki megi tala um srauðan roða«. En mik-
ið mein er það að Guðmundur er fremur torskil-
inn á þessum stað, þvl að hann fer allt í einu
að tala um einhverja óskiljanlega Rauðku.
Eðlilegast mun vera að geta sér þess til, að það
sé sami færleikurinn, sem hann harmaði svosárt
í Sunnanfara, að glumdi við í sölum guðs. Enda
væri þá vOrkennandi, þótt út í rynni fyrir hon
um. — Það mundi nú margur ætla, að eg hliðr-
aði mér hjá að koma með leiðréttingar við orð
þess manns, sem eg á svo margar góðar bending-
ar að þakka. En þó verð eg að leiðrétta eitt,
sem hann segir, og gefa honum eina bending í
staðinn. Verður hann að taka það sem lítilfjör-
legan vott þakklætis míns. Ritdómarinn segir,
að eg hafi hafið nátthrafn Indriða Einarssonar
upp í annað veldi. Þetta er oflof. Fyrst og
fremst veit eg eigi til, að Indriði eigi neinn hrafn
og þar næst rjála eg aldrei við annara manna
eigur og í þriðja lagi kann eg öldungis ekki að
hefja hrafn upp í veldi. Ef Guðmundur hefur nú
sjálfur hafið krummaupp í veldi, þá vil eg benda
honum á, að það getur verið hættulegt fyrir hann
að auka mikið þetta kyn, því vel mætti svo fara
að honum gengi þá ver með geirfuglavarpið, og
væri það þó mikill skaði firir hann og aðra. En
hafi nú ritdómarinn ekki gert þetta óhappaverk,
heldur hafi ritstj óri Eimreiðinnar gert það til að halda
áfram ransóknnum þeim um nátthrafninn, sem tímarit
þetta hóí í fyrra, þá vil eg benda honum á þetta:
Það er óráðlegt að koma á nátthrafnaklaki í
Eimreiðinni, þvf að væri haldið átram að hefja
dýrið upp á veldi, gæti gargið orðið svo mikið,
að Guðmundur Friðjónsson héldist ekki við í
Eimreiðinni. Vil eg því ráða Valtý það heil-
ræði, að draga rótina út sem fyrst. — Hitt má
eg vel gera, að verða við áskorun ritdómarans
og gefa náttúrugripasafninu nátthrafn, en þá
verður Guðmundur Friðjónsson að vera þar við-
staddur, ríðandi á sjóskrímslinu sínu góða. —
Nú hefi eg sýnt Guðmundi mínum þá viður-
kenning, sem hann á skilda fyrir þessar sannan-
ir, sem eiga að sýna að meinlokur standi þvers-
urn í hendingunum hjá mér. Mun eg gera slíkt
hið sama, þótt hann sanni hér eptir, að þær
standi þar langs um. En ekki finnst mér það
manninum láandi, þótt misskilningi bregði fyrir
á stöku stað 1 ritdóminum. Hann sýnir með því,
að hann á skilið bekkjuneyti við Braga, að hon-
um hefur orðið »klaksárt í heilanum« af eptir-
leitun þeirra djúpsettu hugmynda og fögru orða,
sem þar eru.
Reykjavík í júní 1899.
Bjarni Jónsson frá Vogi,
Grundarbardagi
eða
Borgfirðingar og Valtýskan.
Af hendingu var eg staddur á Grund í
Skorradal 19. þ. m., daginn sem þingmálafund-
ur Borgfirðinga var þar haldinn, og kann því
frá tíðindum að segja af þeim fundi, er gekk
svo sögulega til, að búast má við, að um hann
verði rætt og ritað. Get eg og búizt við, að mér
yrði eignað, ef ritað væri um fi.ndinn, þó eg
ætti þar engan hlut að, og skal eg því opinskátt
segja svo satt og rétt, er eg sá og heyrði það er
fram fór, að eg geti oúizt við meðvitni allra
samvizkusamra fundarmanna.
Fundurinn var settur kl. rúml. 4 e. h. að
loknum sýslunefndarfundi ,og gat þingmaðurinn þess í
setningarræðunni, að sér hefði verið bent á, að
þetta mundi heppilegt fyrir héraðsbúa. Hann
stakk upp á fundarstjóra. er var samþ.: Guðm.
Helgasyni í Reykholti. Fundarstjóri stakk upp
á skrifara: Ól. Ólafssyni pr. í Lundi. — Því næst
las þingm. upp fundargerðina frá Akranesi, 2.
hvltasunnudag, og kvað það venju að birta hana
hvergi, fyr en búið væri að lesa hana upp á að-
alþingmálafundi sýslunnar, og því hefði hann nú
fylgt: ekki skýrt neinu blaði frá innihaldi henn-
ar. — Isafold hefur þvfhlaupið með lausaþvaðúr
af þeim fundi. .— Engin atkv.greiðsla um stjórn-
arskrármálið þar. Því næst skýrði hann frá af-
stöðu sinni í stjórnarskrármálinu, sem var fyrsta
mál á dagskránni, og hvers vegna hann hefði
hneigzt að »stjórnartilboðinu«. Auk hans töluðu
í sömu stefnu: fundarstjóri, P. Blöndal, Þorsteinn
frá Hofstöðum og séra Arnór á Hesti, en móti:
Stefán hreppstj. á Fitjum, séra Ólafur á Lundi
og Oddgeir Ottesen á Hólmi. Eptir að flestir
þessir menn höfðu talað í málinu sumir opt,
bað.eg fundarstjóra að leita atkvæðis fundarins
um það, hvort eg roætti taka til máls. Skýrði
hann fundinum þegar frá þessu, og stóð þá upp
Blöndal læknir og hélt ræðuStúf til að sýna fund-
armönnum fram á, að það mundi um of tefja