Þjóðólfur


Þjóðólfur - 29.09.1899, Qupperneq 2

Þjóðólfur - 29.09.1899, Qupperneq 2
i86 sent frá Indlandi, en hinn helmingurinn frá Eng- landi og herstöðvum Englendinga við Miðjarð- arhaf. 18. f. m. eyddist af eldi allmikil húsaspilda 1 Árósum á Jótlandi. Það var einhver sá geypilegasti húsbruni, sem menn muna eptir þar á seinni árum. Um 20 hús brunnu til kaldra kola, þar á meðal mesta stórhýsi bæjar- ins, »Meilborg« kallað. 80 fjölskyldur urðu hús- næðislausar. Tjónið metið 2 miljónir króna. Norðmenn hefur hingað til vantað sóma- samlegt leikhús, samboðið landi og höfuðstað. En nú er skaðinn bættur. 1. þ. m. var hið nýja leikhús opnað með mikilli viðhöfn. Leikhús- stjórinn er Björn, sonur Björnstjerne skálds Björnsons. Myndastyttur af Björnstjerne B. og Henrik Ibsen standa á verði við dyrnar (búnar til af Stephan Sinding). Leikhúsið er eign hluta- félags, en hefur fengið styrk af landsjóði. Dr. Nathorst, er fór að leita Andrée við austurströnd Grænlands og víðar, kom aptur úr leiðangri sínum til Mátmeyjar 12. þ. m., og hafði einskis vísari orðið. — Dr. Peary var einn- ig kominn til Newfoundlands úr nórðurför sínni, og þykist hafa komizt 50 enskar mílur lengra norður en Nansen. Peary kól á fætuma og varð að taka af lionum nokkrar tær, en að vori ætlar hann þó að halda enn af stað í nýjan leið- angur. Hann hitti á leið sinni Sverdrup á »Fram«, og hafði hann þá misst einn mann úr sótt, en annars var allt hjá honum 1 góðu gengi. _____________ Alltaf kreppist skórinn að Finnum. Lög- um samkvæmt á ráðgjafi þeirra í Pétursborg að vera Finni; en nú er rússneskur embættismaður, Plehwe, skipaður í sætið. Hin illræmda kýlapest (austurálfu-pest, svarti dauði) hefur gert vart við sig til muna í Portúgal, en lítur út fyrir að vera í rénun. — Pestfregnir hafa og borizt frá Rússlandi (Volga- héraðinu), en þó óljósar. Látinn er Bunsen, fyrrumháskólakennari í Heidelberg, 88 ára gamall, mjög frægur vísinda- maður. Er nafn hans tengt við ýmsar mikilsverðar rannsóknir og nýjar aðferðir í efna- og eðlisfræði. En frægastur er hann orðinn fyrir uppfundning- una á geislagreiningunni (spectralanalysen), er hann gerði 1860 í félagi með Kirchhoff, embættisbróð- ur sínum (-j* 1887). Bunsen ferðaðist hér á landi 1846, og fékkst þá einkum við jarðfræði- rannsóknir, aðallega í sambandi við eldfjalla- myndanir. — Látinn er einnig Oluf Rygh, há- skólakennari 1 norrænni fornfræði í Kristjaníu og Kornellus Vanderbilt, auðmaðurinn mikli í New-York. Eignir hans taldar 100 miljónir dollara. Jowan Ristic, einn af helztu stjóm- málamönnum Serbíu er og látinn, hafði nokkr- um sinnum verið ráðherra og ríkisforseti á æsku- árum þeirra feðga Mílans og Alexanders. Séra Mílan hélt ræðu við jarðarförina! ,Andans mennirnir miltlu‘. I stóru landi nokkra einhversstaðar langt fyrir vestan landslög og rétt voru einu sinni tveir guðsmenn, nokkurskonar drottins spámenn, er prédikuðu fyrir lýðnum og kváðust vera kall- aðir til að leiða hann í allan sannleika. Og margir af lýðnum gengu undir merki þeirra, og sumir fóru að kalla þá »hina miklu andans menn«. Og guðsmennírnir sjálfir fóru að trúa því, að þeir væru það, og gerðust harla drembn- ir í sfnum hjörtum, en létu þykkju sína bitna á þeim, er þverúðarfullir voru og eigi vildu bera. næga lotningu fyrir andans mönnunum miklu En þessir andans menn voru ekki bornir og barnfæddir í stóralandinu heldur í litlu, fátæku, fámennu landi langar leiðir burtu frá stóra land- inu. Og andans mennirnir miklu unnu að því eptir megni, þó mest í laumi, að allir íbúar litla landsins flyttu burtu þaðan til stóra lands- ias, svo að landauðn yrði í litla landinu, ætt- landi þeirra, en þeir gætu krækt í sem flestar sálir í sinn hóp á stóra landinu, svo að nógu margir gætu orðtð til að tigna þá sem hina miklu andans menn í því landi. En stjórn- in í landinu mikla var auðug að gulli og ger- semum. Og hún vildi gjarnan að fólkið fjölg- aði í landinu. Og hún jós gullinu á tvær hend- ur til allra þeirra, er lofuðu henni dyggu fylgi í fyrirætlunum hennar. Og sendisveinar beggja . andans mannanna komu til stjórnarinnar gull- auðgu og gerðust þjónar hennar, hétu henni að gera landauðn í litla landinu fjarlæga, ef þeir fengju gnótt gulls fyrir greiðann. Og stjórnin tók þeim feginshendi og lét þá hafa allt, erhug- ur þeirra girntist. Og sendisveinarnir fóru aptur til andans mannanna miklu og tóku saman ráð sín við þá, hvernig þeir gætu sem bezt rekið erindi það, er þeim var á hendur falið, því að þeir vissu, að gullið rann því örar ofan í vasa þeirra. Á þessari samkomu var meðal annara staddur hinn veraldlegi ráðsmaður andans mann- anna, er þeir höfðu lengi haft til að blása í lúð- urinn fyrir þeim á strætum og gatnamótum, og reka erindi þeirra við stjórnina gullauðgu. Var hann þvf hið mesta þarfaþing, og lét ekkert á sér festa, þótt lýðurinn kastaði saurábann, er hann öskraði sem mest í lúðurinn, því hann galt jafn- an í sama mæli, og hirti ekki um, þótt hann yrði býsna óhreinn um hendurnar, því að það þurkaðist allt af honum, er hann tók f hend- urnar á andans mönnunum miklu. En enginn sá, að þeir yrðu óhreinni eptir. Og þótti það eitt með öðru bera vott um heilagleik þeirra. Þessi »kallari» þeirra stóð nú upp á samkom- unni og mælti á þessa leið: »Sakir þess, að eg þekkist alstaðar hverju gerfi, sem eg er hulinn, þá virðist mér ekki ráð- legt, að eg fari í þetta sinn erindi stjórnarinnar gullauðgu, til þess að reyna að sópa þessum fáu nræðum burtu úr landinu litla og vesala, sem vér allir þekkjum. En það sýnist mér ráð, að þið guðsmennirnir, vorir miklu andans menn klæðist yðar beztu klæðurn, þeim utanhafnar- klæðum, er þér eigið snyrtilegust og hejzt eruð vanir að bera á hátfðum og tyllidögum. Mun þá enginn gruna yður í því gerfi og mun yður verða vel fagnað, því að þessir græningjar, sem enn búa þar í vesala landinu, gangast helzt fyrir snotrum klæðum og fögrum orðum. Verð- ið þér að fara varlega að öllu, vera slægir sem höggormar en einfaldir sem dúfur, tala fagurt um ættjarðarást yðar og kærleika í fjölmenni, einkum þar sem þér ætlið, að veggirnir hafi eyru, en rekið erindi yðar því rækilegar í laumi og sýnið aðeins hinum beztu vinum yðar, hvem- ig þér eruð klæddir yfirhafnarlaust og hvað það er, sem þér berið fyrirj brjóstinu. Látið aðra halda, að það sé krossmark og mun yður þá vel farnast. Þér vitið að þér eigið ýmsum vin- um að fagna þarna í vesæla landinu, vinum, sem hafa hrósað ykkur og ávallt eru að hrósa ykkur og kalla ykkur andans mestu menn. Skjallið þá aptur á móti leynt og ljóst, og heitið þeim að hrósa þeim duglega, er þið komið aptur heim í ríki ykkar. Einn nieðal þessara nianna, vitið þið, að er skáldið andlitla, er snerist til apturhvarfs hérna hjá oss og sendur var heim til vesæla landsins meðal annars til að vera þar á verði fyrir okkur, og vinna í verki þeirrar köll- unar, sem vér allir vitum, hvað er. Og hann hefur gert það dyggilega, eptir því sem kraptar hans og hæfileikar leyfðu. Hann hefur samið hverja hallærissögutia eptir aðra um ástandið í þessu svonefnda ættlandi okkar og það er mat- ur, sem oss geðjast að. Hann veit hvað oss kemur drengttrinn og við höfum heldur ekki sett oss úr færi, að gera þessar sögur hanskunn- ar hér í landi. Það er bezti skáldskapurinn, sem vér þekkjum frá hans hendi, þessar hall- ærissögur hans og voðafréttir úr ýmsum héruð- um þessa vesaldarlands. Þótt annar skáldskap- ur hans sé lítilsháttar verðum vér samt að hrósa honum, því að þá útbreiðir hann því ákafar lof- ið og dýrðina um oss og stóra landið okkar. Og eins og hann hefiir orðið einna fyrstur manna til að kalla ykkur mestu andans mennina af ykkar þjóð, eins býst eg við því á hverri stundu, að eg fái að verða sá 3. í röðinni meðal mestu andans mannanna héma megin. En þá verð eg að skjalla hann duglega, því að ókeypis fæ eg ekki þetta vottorð hjá skáldinu andlitla. Eg skal standa hér á verði, meðan þið eruð burtu. Þið þekkið mig. Og farareyri skal yður ekki skorta, því að eg er heimagangur hjá stjóminni gullauðgm. Þá er »kallarinn« hafði lokið ræðu sinnt var mikill rómur að henni gerður. Og andans mennirnir miklu voru í engum vafa um, hvað gera skyldi. Þeir köstuðu yfir sig kápunum og héldu á stað til landsins litla, Og þeim var víðast hvar vel tekið, því að þeir komu sem sak- lausir sauðir, að eins af kærleika og þrá til ætt- jarðarinnar. Og andlega lítilmennið, skáldið andlitla tók við hinum miklu andans mönnum með feginstárum, sat við fótskör þeirra svo opt sem unnt vár, strauk klæðafald þeirra, og talaði það eitt, er þeim þótti ljúft og inndælt að heyra. En þeir lögðu hendur í höfuð honum og vígðu hann til einskonar prests- og prédikunarembættis, til þess að hann gæti verið umboðsmaður þeirra, er þeir væru horfnir heim til stóra landsins, haldið áfram starfinu i þeirra anda í landinu litla og auma, kunngert dýrð þeirra og lands- ins mikla í tíma og ótfma og umframt allt sví- virt alla, er dirfðust að segja nokkuð gott um landið litla og fámenna eða efast um þjóðrækni og ættjarðarást andans mannanna miklu. Hins veg- ar lofuðu þeir hátíðlega, að þeir skyldu í tíma og ótfma halda á lopti öllu því, er skáldið and- litla léti frá sér fara, og aldrei þreytast á því að gylla allt, er hann vildi gylla láta og níða allt, er hann níddi, svo að þeir gætu ávallt verið sam- taka f öllu, því að þá væri helzt von um, að það tækist að gera landauðn í landinu fámenna. Var þetta föstum svardögum bundið. En eink- um skyldu þeir ekki gleyma að láta skjallinu rigna hvorir yfir aðra. Og sá andlitli varð svo hjartanlega glaður yfir þeim vinahótum og trausti, er andans mennirnir miklu sýndu honum, að hann gat ekki stillt sig um að lýsa því opinber- lega yfir, að hann væri »frelsaður«, hefði horfið aptur frá villu síns vegar og orðið að nýjum og betri manni fyrir áhrif þess anda, er hann hefði öðlazt í landinu mikla. Og það er til löng saga um störf andans mannanna miklu á ættlandi þeirra, litla landinu fámenna, er þeir heimsóttu, og hvermg þeir ráku erindi sitt, en þær sögur eru skrifaðar í annari bók. Og andans menn- irnir hurfu aptur til landsins mikla, til hjarðar sinnar þar. Og hið andlega smámenni, skáldið andlitla, stóð á ströndinni með tárvot augu, því að hann langaði burt með andans mönnunum miklu, en mátti ekki fara að sinni, því að hann átti eptir verk að vinna, Hann hafði fengið »köllun« síná endurnýjaða og staðfesta af sjálf- um páfanum, og þeirri köllun mátti hann ekki bregðast, því að laun stjórnarinnar gullauðgu í landinu mikla fóru eptir trúleik þjóna hennar. En svo fór að lokum, að landar hans í landinu litla og fámenna flettu af honum kápunni, og sáu hver hann var, og þá varð hann að flýja nakinn og kjökrandi í faðm andans mannanna miklu og stjórnarinnar gullauðgu í landinu mikla. Og sjá, það varð ekki landauðn f litlaland- inu, fámenna. Skejill.

x

Þjóðólfur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.