Þjóðólfur - 02.03.1900, Qupperneq 3

39
vegaleiddu, föllnu, freistuðu og seku? Æ, hinir
heilögu standa langt frá og horfa með hrolli
og hatri á lastanna landplágu, sveipaðir skikkju
sinnar sjálfsréttlætingar. Oss skortir Föðurinn
Damien, sem lagði líf sitt í sölur fyrir hina
lfkþráu. Oss skortir andlega lækna, sem meiri
alúð leggja við 'sálir manna, en djúpsetta guðfræði,
lækna, sem hafa þá köllun, eigi að kaupa kredd-
um sínum nýja hvítvoðunga, og eigi að frelsa
menn frá helvíti h i n u m e g i n , heldur frá hinu
illa nú og hér í heimi. Það er óskiljanlegt, að
þótt nógir bjóðist til að létta líkamlegu böli
manna, má hin æðri listin, sú, að bæta siðferð-
ismeinin, enn þá heita óþekkt vfsindagrein. En
aldrei fyr en hinni sömu þekking, sömu snilld,
og sömu ósíngirni er varið og beitt til léttis og
lækningar siðferðissjúkdómunum — aldrei fyr
sjáum vér nokkurn árangur í þessu efni. Þegar
menn hætta að otsækja og einangra hina siðferð-
islegu aumingja, en fara í þess stað að koma á
stofnunum og aðferðum, byggðum á mannúð og
vísdómi, þá, en ekki fyr, mun hjálpræðið ná
alla leið til vorra »hertu siðleysingja«.
Matth. Joch.
Þáttur af Pétri hinum sterka á
Kálfaströnd.
4. Bustarfells ferð hin síðari.
Nú er frá því að segja, að næsta vetur á jóla-
föstu, fær Pétur bréf austan að, frá Birni sýslu-
manni á Bustarfelli. Vottar hann honum í bréf-
inu þakkir sínar fyrir komuna hinn fyrra vetur.
Oskar nú eptir, að hann vilji gera sér þá ánægju
að koma og sitja hjá sér önnur jól. Pétur ræðst
enn við kunningja sína sem fyrri, hvað hann skuli
afráða, viðvíkjandi jólaboði Bjarnar sýslumanns.
Er nú sem fyr, að sumir hvetja en aðrir letja.
Segja nokkrir, að ferð hans hinn fyrra vetur hefði
tekizt allhamingjusamlega, og væri þá gott heilum
vagni heim að aka, og hætta eigi til fleiri funda
við Björn sýslumann. Aðrir mæla, að því heldur
skyldi hann þessa ferð fara, að hinni lyktaði vel.
Kváðu reynt að allt væri trútt af hendi Bjarnar,
„mun hann alla hluti vel til þín gera og sjá svo
sóma þinn, að þú fyrirlítir eigi vinarboð hans“,
sögðu þeir. Hugnuðust Pétri vel þær fortölur, og
segir hann sem fyr, að óhræddur sé hann fyrir
Birni. Verðurþað, að hann byrjar ferð sína aust-
ur; en hvort heldur var, að hann fór seinna af
stað, eða að hann tepptist á leiðinni, þá er svo
frá sagt, að hann kæmi eigi að Bustárfeili, fyr en sjálft
aðfangadagskvöld jóla. Fagnar Björn honum á-
gæta vel og kveður hann vel hafa gert að vitja
Á sinn fund.
Enga breyting sér Pétur þar á nokkru, en þó
•sýrúst honum fólk öllu ókátara en veturinn áður.
Er honum unninn binn bezti beini, og er líður
að venjulegum háttatíma, fér fólk í rekkjur sfnar.
Loks eru eigi aðrir menn á ferli en Björn sýslu-
^aður og kona hans og svo Pétur. Hafa þeir
Ljörn setið á tali mjög um kveldið. Segir þá
kona sýslumanns viðbónda sinn: „Það er leitt,
að ekki er farið að vísa honum Pétri til sængur",
segir hún. „Já, þú hefur rétt að mæla", segir
hann. „Mér hefur orðið skrafdrjúgt við hann í
kveld. og hef eg nær ekki annars gáð. Honum er
vfst orðið mál að hvílast, eður ertu nokkuð myrkfæl-
inn,Pétur?“ „Ekki hefeg til þess fundið“,segir Pétur.
„Hér er fullskipað inni“, segir Björn „eður hversu er
þér um gefið að vera einn í framhýsi náttlangt?"
„Allvel geðjast mér að því“, segir Pétur, Fara
þeir fram eptir það, og hefur Björn ljós á lýsis-
pönnu, til að lýsa þeim leið. Ganga nú til skál-
ans mikla, þess, er fyr hefur nefndur verið. Gætti
Péturgrannt að öllum hlutum, því eigi var honum
Björn grunlaus með öllu, þó hann talaði fagurt.
Tekur hann eptir því, að hurðin fyrir skálanum
ær úr borðum óflettum og ákaflega ramger. Einn-
ig er þá skálinn alþiljaður í hólf og gólf, og að
því er sýnist úr borðviði óflettum. Þegar þeir
eru rétt komnir inn úr dyrunum, vill svo óhappa-
lega til, að ljósið slokknar, og er þá þreifandi myrkt
* skálanum. „Það fór illa“, segir Björn„að ljósið dó,
°g mun eg inn fara og sækja ljós til konu minnar.ef
hún verður þáekki búm að slökkva,—því þúmunt
vænti egekki treysta þér til að hátta í myrkrinu?"
„Vel má eg það gera„, segir Pétur, „og skaltu
ekki ómaka þig eptir Ijósi, mín vegna". Lætur
Björn það gott heita; leiðir nú Pétur að rekkju
uppbúinni, leggur hönd hans á höfðalagið „og
skaltu hér hvílast í nótt“. Að því búnu býður
hann Pétri góðar nætur, og snýr síðan í brott
skjótlega, og skellir hurð í lás. Tekur Pétur nú
að kanna hvíluna og þykist þá verða var við mann
einhvern í henni, þykir honum kynlegt, að Björn
hefur alls eigi annars getið, en hann ætti þar einn
að búa. Þreifar hann um andlit rekkjunautar síns,
og verður eigi annars var en hann sé í fasta svefni.
Það finnur hann og að maður þessi muni vera í
öllum fötum sínum. Eigi þess síður fer Pétur af
öllum klæðum sinum, nema nærfötum einum, fer
síðan undir rúmfötin og finnur þá, að hinn liggur
ofan á rekkjuvoðinni og hefur brekánið eitt ofan
á sér. Snýr Pétur sér fram á stokk, og liggurum
hríð og eigi verður hann annars var en hinn sofi
sem værast. En i því svefnhöfgi er að síga á hann,
tekur hinn að rumskast og byltir sér til í rúminu.
Verður Pétur jafnskjótt glaðvakandi og vill vera
við öllu búinn; lætur þó sem hann sofi og bærir
eigi á sér. Tekur hinn nú til að ýta við Pétri, sem
honum þyki þröngt um sig og vilji að hann færi
sig framar. Gerir hann það, að hann mjakar sér
frainar, en hinn ýtir á hann jafnt og þétt. Loks
er Pétur korninn fram á blá-rúmstokk, en hinum
nægir eigi það og ýtir enn. Ræðst þá Pétur í að
ávarpa þennan félaga sinn, segir, að nú hafi hann
fært sig svo, að honum muni vel duga rúm það,
er hann hafi »enda þarftu eigi að vænta roeiri til-
slökunar af mér, nema eg rými sængina að fullu,
— eða hvað manna ertu?«, segir hann. Engin
svör fær Pétur önnur en þau, að hálfu fastara er
í hann spyrnt en áður, en hann hefur þá spyrnt
fótum í gafl og þokast hvergi úr stað. Gerir hinn
ókenndi maður þá hnykk ákaflega harðan, ef
hann fengi skotið honum fram úr hvllunni, en
það varð þó eigi og bifast Pétur hvergi. Itrekar
hann þá spurning sína, og fréttir, hvers hann skal
gja.lda, »er mér ókunnugt um, að eg hafi þér í
nokkrum hlut misboðið, og lát mig í friði, saklaus-
an mann«. Hinn anzar engu heldur en fyr, en
gerir enn þá harðari hnykk en áður, þótt það
komi fyrir ekki. Ræður hann til 1 þriðja sinn,
og fer allt á sömu leið. Biður Pétur hann enn að
sjá sig í friði, »eða hafir þú nokkuð að kæra á
hendur mér, þá seg það skjótt fram og drag eigi
lengur undan; mun eg þá svara því, er mér þyk-
ir hæfilegt«. (Frh.).
Bindindishúsið á Eyrarbakka.
Háttvirti ritstjóri! I heiðruðu blaði yðar (2.
tölubl. Þjóðólfs þ. á.), kemst fréttaritari nokkur úr
Árnessýslu svo að orði um byggingu Good-templ-
arahússins hér:....... „Heyit hefi eg, að sumum
þeim fátækari þyki ekki bygging þessi eins bráð-
nauðsynleg og talið er, einkum nú, þegar misjafn-
lega lætur í ári, eins og nú; óskandi væri, að þetta
mismunandi álit yrði ekki meðlimum stúkunnar (á
líkl. að vera stúknanna, því þær eru hér tvær) að
að þykkjuefni eða sundrungar".........
Við þessar fáu línur vil eg leyfa mér að gera
athugasemdir nokkrar og leiðréttingar og vona, að
þér gerið svo vel að birta þær í blaðinu við fyrsta
tækifæri.
Mig undrar það alls ekkert, þó hinn heiðraði
höf. kunni að hafa eitthvað heyrt talað í þessa átt,
þvf það er sama sagan, sem einhverjir miður hollir
menn bindindismálinu eða mönnum þeim, er að því
starfa, spunnu upp og reyndu að halda á lopti síð-
astl. haust, en hún er með öllu ástæðulaus og röng,
því almenningur í stúkunum telur það einmitt miög
nauðsynlegt, að húsið var byggt, og hefur lokið lofs-
orði miklu á alla þá, er að því hafa stutt og starfað.
Hér er því ekki um neitt „mismunandi álit“ að ræða
og það hefur alls ekki orðið að neinu „þykkjuefni
eða sundrungar-" á meðal meðlima stúknanna
innbyrðis. Hvort mál þetta stendur öðrum óvið-
komandi mönnum um tönn, eða þeir líta til þess
hornauga, um það læt eg ósagt. Það væri næsta
ótrúlegt, ef SVo væri, enda virðist mér hinn heiðr.
höf. laus við það.
Að mínu áliti og enda fleiri manna, virðist mér
það húsbyggingarmáli þessu óviðkomandi að mestu,
hvort „vel“ lætur í ári eða „misjafnlega", því þó
að einhverjir utanfélagsmenn kunni að hafa hald-
ið því fram, að húsbyggingin rnundi íþyngja með-
limum stúknanna svo, að réttast væri fyrir þá og
eðlilegast, að þeir vegnaþessa segðu sig úr félaginu,
þá hefur hvorki verið farið né mun verða farið fram
á það, að þeir leggi annað né rneira fram til félags-
ins fyrir þá skuld, en hin venjulegu ársgjöld sín:
2 kr. karlm. yfir 18 ára aldur, og 1 kr. kvennm. og
unglingar yngri en 18 ára. Eg hygg því óhætt að
treysta því, að þó misjafnlega láti í ári, geti þeir
sem vilja, verið í félaginu vegna útgjaldanna. Það
sem menn leggja sjdlfkrafa fram, félaginu til styrkt-
ar, ber auðvitað ekki að álíta sem neinar aukaálögur
eða skyldukvaðir frá stúknanna hálfu, en það getur
farið eptir því, hvernig í ári lætur, hvort það er
mikið eða lítið, sem menn leggja þannig fram, auk
skyldugjaldanna.
Fyrir allt hlýlegt, satt og rétt, sem hinn heiðr-
aði fréttaritari hefur ritað um Good-templarafél. hér,
kann eg honum — í eigin nafni og annara, — þakk-
ir góðar, og óska, að hann og aðrir, sem kynnu að
finna mjög sterka hvöt hjá sér til að segja fréttir
af því framvegis, vildu leita til einhverra kunnugra
félagsmanna sjálfra og afla sér nauðsynl. upplýsinga
hjá þeim; mundi þá síður hætt við óþarfa getgáturr*
eða ágizkunum um þetta nauðsynjamál.
Virðingarfyllst.
Eyrarbakka, 10. febrúar 1900.
Jón Pálsson.
Eptirmæli.
Að kvöldi 19. jan. andaðist að heimili sínu hér
í Olafsvík, fyrrum kaupmaður Jón Arnason 58 ára
að aldri, eptir 2 daga legu. Þó Jón sál. væri eigi
gæddur afbragðs andlegum hæfilegleikum, var hann
búinn mörgum hæfilegleikum, er affarasælir voru;
má til þess telja dugnað í fyrirtækjum sínum, áreið-
anleik í viðskiptum og hjálpsemi við þá, sem
hans leituðu og voru hjálparþurfandi. 1 uppvexti
naut hann nær engrar menntunar, því hann var af
fátækum kominn, og átti því framan af lítils
úrkosta. Eptir að hann komst til fullorðins ára gaf
hann sig við ýmsum störfum, svo sem sjóróðrumog
við búskap fékst hann nokkuð og fór vel úr hendi.
Um 1880 eða litla síðar byrjaði hann að reka verzl-
un í Ólafsvík á eigin ábyrgð; þótt hann sem kaup-
maður þætti nokkuð dýrseldur framanaf, þá hefur
slíkt ekki með jafnaði verið nein óvenja hér. En
vel má marka dugnað hans og hagsýni af því, hve
verzlun hans jókst og eignir yfir höfuð; þá er
hann 1896 seldi verzlun sína Gram kaupmanni í
hendur, var hún talin í stærra meðallagi. Síðustu ár
æfi sinnar eða síðan hann lét af verzlun sjálfur, var
hann þjónn við Grarns verzlun hér í Ólafsvík og
kom þar jafnan fram með stillingu og gætni. Jón
sál. var hin síðustu 20 ár meira og minna riðinn
við öll hin vanalegu opinberu störf í hreppsfélag-
inu, og kom ávallt vel fram í þeim störfum. Jarðar-
för hans fór fram hér í Ólafsvík hinn 26. jan. að
viðstöddum flestum Ólafsvíkurbúum.
(b.A).
Hinn 26. des. f. á. andaðist Sigurður Gunn-
laugsson bóndi í Ærlækjarseli í Axarfirði, einn með
helztu og merkustu bændum þar nyrða fyrir margra
hluta sakir. Synir hans tveir, Björn og Stefán, eiga báð-
ir heima í Ærlækjarseli,® mestu efnismenn. Bróðir
Sigurðar heit. var Björn bóndi í Skógum, sem látinn
er íyrir fáum árum, en faðir þeirra Gunnlaugur Sig-
valdason Eiríkssonar Styrbjarnarsonar austan afjökul-
dal, bjó lengi í Hafrafellstungu, mikilhæfur maður
og sómabóndi, sem synir hans.
Hinn 17. jan. andaðist að Hafrafelli í Fellum
Anna Kristín Bjat nadóttir 61 árs að aldri, móðir
Runólfs Bjarnasonar búfr. þar. Hafði búið á Hafra-
felli 34 ár og verið jafnlengi í hjónabandi.
1 kjöri um Mosfell í Grímsnesi eru: séra
Bjarni prófastur Einarsson á Mýrum í Álptaveri,
séra Gísli Jónsson í Meðallandsþingum og séra
Kjartan prófastur Helgason í Hvammi. Auk þeirra
sóttu séra Eyjólfur K. Eyjólfsson á Staðarbakka,
séra Jes Gíslason í Eyvindarhólum og séra Jón
Árnason í Otrardal.