Þjóðólfur - 01.01.1902, Blaðsíða 2

2
á stjórninni H , það hafði í fyrri
daga í þessn ' , en ókunnugleiki hins
nýja ráðh- ors hagnýttur til þess að
telja hom ranglega trú um, hvað sé
vilji þ" irinnar«. Svona rétt sér hann
þá: átli hann verði ekki »upp með
sér<'{!
: iotir að heimastjórnarstefnunni (1881
94) hafa verið slegnir gullhamrar, fer
5-ið að tala um frávikið (1895—-1901)
frá henni, og segir: »á því stendur svo,
að talið var vonlaust um árangur afþví
að halda áfram stjórnarbaráttunni með
sama hætti, einkum gagnvart hinum ein-
dregnu ummælum stjórnarinnar í allra-
hæstri auglýsingu til íslendinga 2. nóv.
1885. Fyrir því var tekinönnur stefna
á'alþ. 1895, . . . og loks samþ. slskrfrv.
fiad, sem nú er hjá stjórninni«.
13. ág. í sumar var »stskr.frv. það,
sem nú er hjá stjórninni« samþykkt af
sömu mönnum, sem nú rita undir bréf-
ið (meiri hluta þeirra; sbr. áskorun B.
Kr. og Sk. Th. til e. d.), þvert ofan í
vilja og tillögur meiri hluta þingsins um
að leita samninga við hina nýju stjórn.
Þeir hafa þá, eins 0gþeir segja nú full-
um stofum, ekki treyst hinni nýju stjórn
eða ráðherra þeim, sem þeir nú eru að
skrifa til, betur en stjorn þeirri, er gaj
út augl. 2. nóv. 1885!
Dálagleg »komp!iment« fyrir vinstri!
5-ið segir eptirli.t hinnar dönsku
stjórnar með heimastjórninni íslenzku, eða
umsambandið milli þeirra stjórna beggja
um landsdóm, svo og önnur fyrirmæli,
er þetta fyrirkomulag mundi útheimta
.......er vonandi að eigi muni valda
verulegum örðugleikum« —- og er ekki
lítilsvert fyrir ráðherrann, að fá slíkar
bendingar ! Það er munur eða »kákið«
í sumar!
Svo kemur varaskeifan : Valtýsfrv.
Að það sé »eptir atvikum hagfelldust«
varaskeifa, segja þeir, »eindregna og
vandlega íhugaða sannfæring« sína, og
þarf varla að efast um, að ráðherrann
trúi þessu, þegar hann »íhugar vandlega«
alla samkvæmnina og samvizkusemina,
sem skín út úr bréfinu!
5-ið eru »fínir« herrar. Því htfur þeim
þótt við eiga að »krydda« bréfið með
»rúsínu í endann«. En hvað bragðvísi
áhrærir, hafa þeir ekki aðra en sjálfa
sig fyrir mælikvarða. Þessvegna setja
þeir í bréfsendann langa fúkyrðaromsu
um tillögur heimastjórnarmanna (10
mannafrv., er þeir segja ráðgjafanum
tvisvar, svo hann skuli muna það, að
hafi verið fellt), nefna þær »alveg óhaf-
andi« »ómynd« og allt e'ptir þessu. Lík-
legt, að hr. Alberti »hefjist upp« við
svona »fínan stíl« !
»Vér höfum hér að framan yfirfarið
hin mikilvægustu höfuðatriði í öllum
þeim uppástungum, er komið befir verið
fram með til þessa til breytingar á stjórn-
arfyrirkomulagi voru«, segir 5-ið. Ekki
hefur það þó minnst á »miðlunina«:
laga-apturköllunarréttinn o. s. frv. — En
hvað er að fást um smáskrök i svöna
manna munni?! »Eg er full-heilagur
samt«, sagði presturinn (ekki J. P ).
Að síðustu: »vér vonum að mál þetta
sé nú í góðum höndurm — líkl. hönd-
um »bakhjarlsvaldsins«, sem dingland-
inn segir að »hagnýti« hinn »réttsýna«
ráðgj. til að Ijúga hann fullan!
,Já, sér er nú hver »stjórnar«-frammi-
staðan og »umboðs«-reksturinn!
22. des. 1901.
B. B.
„Norðurland“.
Varla minnist eg þess, að stofnað hafi
verið til fyrirtækis af jafnmikilli og vit-
urlegri fyrirhyggju, sem lýsir sér af stofn-
un hins nýja blaðs Norðlendinga, „Norð-
urland", og get eg fundið þessum orð-
um mínum stað. —
Vík eg þá fyrst að ritstjórninni og
munu þar allir vera á einu máli. að
ekki geti hæfari mann, en mr. Einar
Hjörleifsson, og mun hann, auk annars,
sérstaklega eiga að sjá um kristilegt þel
blaðsins og ættjarðarást, og er vand-
fenginn maður til þessað fylla þau skörð
betur en hann. Muna víst þeir, sem
þekktu Einar í Höfn, hve ágætlega hann
hóf stefnu sína sem trúmaður, enda er
hann prestsson, og hefur haft handleiðslu
ágætra manna í þessari grein, svo sem
Sigtryggs Jónassonar og fleiri góðra
drengja vestur þar. — Ættjarðarást
Einars er alkunn, og þarf ekki annað,
en vísa mönnum í „Lögberg", er kom
út undir hans ágætu stjórn, mun vera
leit á slíkum kærleika til fósturjarðar-
innar, sem þeim, er þá kom fram í
blaði Einars, sérstaklega fýrstu árin;hin
síðari æfi Einars er mönnum kunnari.
Má því fullyrða, að vel muni séð fyrir
þessu í hinu nýja blaði. Flýtur og at
þessu hvorttveggja siðferðisstefna blaðs-
ins, enda eru ekki tvímæli á hr Einari
að þessu leyti; geta þeir bezt borið um
það, er þekktu hann á Hafnarárum hans,
enda er hér fleira til merkis svo sem
„Flugan". Þá man eg ekki annan lík-
legri til að efla frið og eindrægni, ó-
hlutdrægni og kurteisi í „landinu", en
herra Einar Hjörleifsson; má þar benda
á „Lögberg" og „ísafold" undir hans
stjórn. Slíkir friðarins englar, sem þau
voru bæði, eru færri, að ógleymdri kurt-
eisinni og hinum hlýja kærleiksanda
þeirra til allra breyskra bræðra. — Víst
er það heldur ekki ófyrirsynju, að herra
Ólafur Briem á að vera einn ráðanaut-
ur blaðsins, og mun hann víst eiga að
gefa stefnu blaðsins festu, fylgi og
einurð. Munu fáir betur kjörnir til
þessa en hann, sá góði mann. Nægir
að benda á hina miklu festu hans og
tryggð við stjórnarskrármál Islendinga
frá 1885 til þessa dags. Ættu menn
að kynna sér þetta. Hitt er ekki öllu
minna vert, en fáum kunnugt, hve ó-
hvikul og föst stefna hans í kvenna-
skólamálí Húnvetninga og Skagfirðinga
hefur verið, einkum á þessu ári, enda
hefur opt verið þörf, en nú nauðsyn í
því máli. Má af þessu marka, að blað-
ið muni ekki verða eitt í dag og ann-
að á morgun.
Því iná geta nærri, að heilbrigði blaðs-
ins muni verða borgið í höndum Guð-
mundar Hannessonar, og að hann verði
ekki lengi að sníða burt mein þess og
sulli, og er ekki hætt við, að hanngrípi
ekki hentuga tímann við blaðið eins og
aðra. Undir hans umsjá verða þó
sjálfsagt þvegnir húðsjúkdómar allir, enda
mun ekki kostur betri manns, en Briem
amtmaður er, til þess að halda í hemil
þeirra, og er því ekki að óttast, að
nokkurskonar óþrif skapi blaðinu aldur.
Er nú ógetið hins góða kennara míns
og fleiri, Stefáns á Möðruvöllum, sem
verður eflaust „Finanzminister" blaðsins,
og mun enginn efast um, að hæfari
mann geti ekki til þeirra hluta, en hann
er; hefur og Stefán greinilega sýnt það
í húsaverzlun, fóðurjurtaspekulatiónum
o. fl., að fáir eru „Flosa líkar" um þessa
hluti. Má telja það vfst, að Stefán haldi
svo vel á fjármálum blaðsins, að jafn-
vel Warburg stórbankagyðingur mundi
líta á slfkt með velþóknun, ef það kæmi
honum við. — Aptur er séra Matthías
Jochumsson hinn eini maður, er eg veit
ekki hvert erindi á við þetta blað, en
vel getur það verið misskilningur minn.
— Hef eg nú sýnt, að óþarft er að
óska þessu nýja blaði langra lífdaga,
því það lifir samt á sinni verðskuldan,
og þessara ágætu manna, sem að því
standa. Er það nú Norðlendingum
sjálfum að kenna, ef þeir þekkja ekki
sinn vitjunartíma.
Möðruvellingur.
Pistill úr Húnaþingi, I. des.
Héðan úr Húnaþingi er engin stór-
tíðindi að segja. Tíðin þetta ár hefur
yfirleitt verið góð, grasspretta var ágæt
og nýting sömuleiðis; heyskapur því
góður. Aflabrögð í meðallagi, en brim
og vindar hafa mjög hindrað sjósókn í
haust, þó eru komnir allháir hlutir, sum-
staðar allt að þúsundi.
Flestum munu ofbjóða aðfarir Hafnar-
stjórnarflokksins í stjórnarskrármálinu í
sumar; mun það athæfi hafa veikt marga
í trúnni á ágæti Valtýs og legáta hans.
Hið sama gildir um bankamálið, að þeir
munu fjölga, sem þykir tortryggilegur
ákafi Valtýinga í því, að koma peninga-
stofnun landsins fyrir kattarnef, en tefla
peningavaldi þjóðarinnar undir einokun
útlendra Gyðinga. — Valtýingar hér
nyrðra búa sig nú óðum undir snúning-
inn í stjórnarskrármálinu, því það er á-
reiðanlegt, að þyki þeim óvænlega horfa,
þá ætla þeir að snúa við blaðinu og
taka upp stefnu heimastjórnarmanna
bæði í stjórnarskrármálinu og bankamál-
inu. T. d. þakka þeir sér nú að 61.
gr. stjórnarskrárinnar stóð óbreytt, þótt
það væri að þakka magnleysi þeirra,
að þeir gátu ekki breytt henni; en það
sýnir bezt, að þeir hafa þó ætlað henni
bana, að bæði þingmenn Skagfirðinga
og Vestmanneyjagoðinn fyrir hönd Val-
týs, gátu ginnt nokkra kjósendur sína
til þess að skora á þingið að fleygja
henni í sjóinn, og er líklegt, að það
verði lengi munað, hverjir gengust fyrir
syo göfugri pólitík, og þa ekki síður
hitt, að þingmannaefni Skagfirðinga öll
lofuðu því a kjörfundinum í fyrra, að
þau skyldu stuðla til þess, að 61. gr.
stæði óbreytt, því slíkur var þa vilji
Skagfirðinga, hvernig sem þeir hafa öðl-
azt hina æðri og betri þekkingu í vor.
— Af þessu, og mörgu öðru, má
fyllilega ráða það, aðValtýingar
lofa hverju, sem vera vi 11, til
þess að ná kosningu í vor, en
eru j afnstaðráðnir í þvl, að svíkja
öll sín loforð, er að þingi kemur.
Með öðrum orðum, Valtývar þora ekki
að ganga hreint til dyra roeð pólitík
sína í vor, þora ekki að hafa innlimun-
arflaggiðeða „landráðaflaggið“, sem sum-
irkalla, í hálfri stöng, hvað þá fullri, og
því á nú að sigla undir fölsku flaggi.
En þetta á þeim ekki að heppnast; þjóð-
inni er engin vorkun að greina gyllingu
frá gulli, en eigi að síður er full ástæða
til þess að gefa nú íslenzkum kjósend-
um bending um að vera á verði, og
láta ekki ginna sig eins og þursa. —
Um kosningar er hér lítið talað enn,
en það tel eg sjálfsagt, að sömu þing-
menn verði í kjöri af hálfu okkar flokks,
sem áður, ef þeir gefa kost á sér. Þeir
hafa báðir reynzt okkur ágætlega, og
trúir málstað sinnar þjóðar, og mun það
ekki spilla fyrir þeim, að Einar „flugu'1-
maður er að reyna að rægja þá við
okkur og róa þá af gærunni. Við vit-
um það mjög vel, að ekki þarf hjálp
útlendra prangara til þess að stofna
banka eða bankaútibú á Norðurlandi.
En það höfum vér fyrir satt, að nú
rnuni Valtývar ætla að gera sitt ýtrasta
til þess að endurvinna Húnavatn.ssýslu,
og mun það vera áreiðanlegt, að þeir
ætli sér að hafa sína mestu og beztu
menn 1 kjöri hjá okkur, að minnsta
kosti einn þeirra með Birni Sigfússyni,
sem á nú að „rísa upp aptur“ eins og
réttlátra er siður. Svo af þessu virðist
sem þeir góðu menn álíti okkur enga
jálka, sem allt megi bjóða. Apturhef-
ur heyrzt, að Skagfirðingar eigi að lifa
á moðum Valtýsflokksins við næstu
kosningar, og eigi nú að endurreisa í
Skagafirði fallna anda, einn eða fleiri
frá kosningum í fyrra, sem örvænt þyk-
ir, að nokkrir aðrir kjósendur líti við. —
Er ótrúlegt, að Skagfirðingar láti bjóða
sér þetta, en ekki er því að neita, að
margt ber ótrúlegt við á þessum dög-
um. — En tíminn leysir úr því, hverjir
vilja verða gaddhestar Valtýinga nú í vor.
Eptirmæli.
Frú ÓlöfMargrét Hallgrímsdótt-
i r, sem andaðist á Akureyri hinn 24. sept.
f. á., var ein meðal hinna merkustu kvenna
hér nyrðra. Hún var fædd á Akureyri hinn
16. júní r855, og var faðir hennar Hall-
grímur sál. gullsmiður Kristjánsson prests
að Völlum í Svarfaðardal, Þorsteinssonar
prests að Stærra-Arskógi, en móðir enn lif-
andi, Ólöf Einarsdóttir Thorlacii prests að
Saurbæ í F.yjafirði, Hallgrímssonar Thorla-
cii prests að Miklagarði í Eyjafirði. Arið
1880 gekk frú Ólöl' sál. að eiga Stefán
Jónsson Hallssonar prófasts í Glaumbæ,
verzlunarstjóra fyrir Gránufélagsverzlun á
Sauðárkróki, og lifðu þau hjón stöðugt sfð-
an saman á Sauðárkróki í blóma og vel-
gengni og ástúðlegu hjónabandi. Þriggja
barna varð þeitn hjónum auðið oglifirað
eins eitt þeirra, stud. polyt. Jón Hallgrím-
ur, er stundar nám sitt við háskólann í
Kaupmannahöfn.
Það er einmæli, að frú Ólöf sál. hafi
verið afbragðskona, eins og hún og snemma
æfinnar þótti af flestum öðrum bera að öll-
um kvennlegum kostum. Hæfilegleiki henn-
ar til hússtjórnar og allur dugnaður var
framúrskarandi. Allt dagfarið einkenndi
hin stakasta Ijúfmennska og kurteisi, enda
mun það ærið mörgum kunnugt, þvf tíðum
var rausnarheimilið hennar þéttskipað gest-
um, einatt langt að komnuin. Öll fram-
koma hennar í lífinu bar á sér merki óvana-
lega mikillar stillingar og hógværðar, er
sórndi sér sér því betur á henni sem hún
naut hinna beztu og glæsilegustu lífskjara.
— Hún var greinilega prýði og ljós í hús-
freyjustöðu sinni, og óskandi væri, að þjóð
vor ætti margar slíkar. — Því var það sízt
að undra, þótt hér fyndist skarð fyrir skildi,
ekki einasta á heimilinu, heldur einnig í
hinu litla kauptúni, við fráfall hinnar ágætu
merkskonu, sem kölluð var burtu í broddi
lffsins. Enda var og söknuðurinn auðsýnn
við jarðarför hennar,' sem fram fór að Sauð-
árkrókskirkju hinn 6. okt. síðastl. — Hafði
líkið verið flutt með »Ceres« 27. sept. þ. á.
frá Akureyri. Jarðarförin var afarfjölmenn
og viðha'fnarmeiri að öllu, en hérhefuráð-
ur sést. Auk margra annara helztu manna
sýslunnar voru þar viðstaddir 8 prestar, og
og fluttu 4 þeirra ræður. Kirkjan vat smekk-
víslega sorgarblæjum búin að tilhlutun »hins
skagfirska kvennfélags«, er hin látna hafði
verið meðstjórnandi í frá stofnun þess,
haustið 1895. í saknaðarkveðju, er félag
þetta lét syngja hinni látnu við jarðarför-
ina standa þessi orð:
Hafðu þökk, hjartkæra vina!
Holl ráð og fyrirmynd þín
veri það ljós, er oss láti
lifa og horfa til sín.
Má af orðum þessum ráða, hve mikið hefur
þótt til frú Ólalar sál. koma í félagsstarf-
seminni, enda starfaði hún þar með dugn-
aði og áhuga. — Allt þettu sýnir glögglega
þau sannindi, að frú Ólöf sál. naut óbland-
aðrar virðingar og vinsældar í héraði voru
og að hennar er að verðleikum saknað
mikið.
Til að enda með þessi fáu minningar-
orð eptir hina látnu merkiskonu finn eg
ekkert orð betra né sannara, en hin óvið-
jafnanlegu orð* þjóðskáldsins Bjarna Thor-
arensens eptir látna höfðingskonu:
Víst segja fáir hauðrið hrapa
húsfreyju góðrar viður lát;
en hverju venzlavinir tapa