Þjóðólfur - 01.01.1902, Blaðsíða 3

3
vottinn má sjá á þeirra grát;
af döggu slíkri’ á gröfum grær
góðrar minningar rósin skær.
(A.)
Næstl. haust andaðist á Akureyrarspítala
Eriendur Eysteinsson bóndi á Beina-
keldu 1 Húnavatnssýslu, albróðir Séra Lár-
usar heit. á Staðarbakka. »Hann var afar-
duglegur maður og einn meðal allra gild-
ustu bænda í Húnaþingi. Hann var á sext-
ugsaldri og þrotinn að heilsu, lét eptir sig
ekkju og 9 börn. Var bráðgáfaður maður
og orðlagður fyrir fyndni og kringilyrði«.
(X.)
Til Jóns Óiafssonar.
Grenjaðarstað 30. nóv. 1901.
S. T. Jón Ólafsson. Reykjavík.
Eg hef allajafna álitið þig nokkurn vits-
munamann, þótt eg stundum kunni að hafa
efast um drengskap þinn. En er eg nú las
grein þína; »Tveir guðsmenn í Þingeyjar-
sýslu« í »Reykjavíkinni« 26. okt. þ. á., þá
þá þóttist eg sjá, að vitsmununum væri, nú
orðið, ekki betur farið en drengskapnum.
Þú byrjar á því, að hafa upp klausu úr
»R.víkinni« 7. sept. viðvíkjandi endurveiting
Presthóla og segir svo: »Þessi frásögn er
í alla staði sönn og rétt«. — Þarna kemur
fram þetta strákslega kæruleysi, sem stend-
ur alveg á sama, hvort satt er eða ósatt,
það sem fullyrt er. — Það kemur vonandi
í ljós, áður mjög langt ltður, hve rétt og
lögmæt þessi svonefnda kosning í Presthóla
prestakalli var. —
Þá kemur heimskan. Eptir að hafa birt
bréf mitt til útgefanda Rvtkur 3%, þarsem
eg nefni ranghermi með nafninu »lýgi«,
segir þú, svo undur gleiðgosalega, að útg.
Rvfkur sé innanhandar, að láta hirta próf.
á Grenjaðarstað samkv. 219. gr. »hegningar-
laganna«. Ertu þá virkilega svo einfaldur, að
ætla, að útg. Rvfkur geti hirt mig eða hirta
látið fyrir það, að eg kallaþað, sem ranghermt
er og því ósatt, lýgi? Vitanlega getur útg,
Rvíkur höfðað mál gegn mér, ef hann þyk-
ist meiddur og er sannfærður um áreiðan-
leik þess, er hann segir um Presthóla veit-
inguna, en hann ræður ekki úrslitum þess
máls. Annars væri mér það mjög kært, ef
þú eða útg. Rvíkur vildir höfða mál, því
þá mundi upplýsast margt viðvíkjandi Prest-
hólamálunum, sem nú er hulið almenningi. —
En út yfir tekur rneð heimsku þfna,
er þú ber það fram, »að eg, sem póslaf-
greiðslumaður, hafi brotið 4. gr. tilsk. 26.
febr. 1872 um póstmál». Þú þarft endilega
að lesa þá grein betur, en þú hefur gert
hingað til. — Þú kynnir þá að geta koin-
izt að' þeirri niðurstöðu, að þú sjálfur hafir
brotið nefnda grein með því, að láta pósta
bera út um landið óþverra-slúður þitt. —
En þótt þú lesir tilsk. =6/2 72 frá upphafi til
enda, muntu hvergi finna nein ákvæði í þá
átt, að póstafgreiðslumenn geti sætt ábyrgð
fyrir það, hvort hreppsnefnda-oddvitar vilja
eða vilja ekki kaupa hvert óþverrablað, sem
þeim kann að verða sent. —
Um þínar ódrengilegu, strákslegu aðdrótt-
anir í neðanmálsgreininni ætla eg ekki að
tala við þig í þetta sinn, en hvort egkann
að gera það á öðrum stað og tíma, það er
ekki fullráðið enn. —
B. Kristjánsson.
,,Ekki með benedizkunnni“.
Kristján yfirdóntari Jónsson getur þess
með miklunt rembingi í þvættingsgrein sinni
í 81. tbl. Isafoldar, að hann bæði 1893 og
aptur 1894 hafi greitt atkvæði gegn endur-
skoðunarfrumvarpinu af þeim 2 ástæðum, að
engum skynbærum manni gat blandazt hug-
ur um það, að það var með öllu árangurs-
laust að santþykkja frumvarpið, og að eigi
var á þingunum 1893 og 1894 gerð nein til-
raun til þess að lagfæra missmíði þau, sem
með óhrekjanlegum(l) rökum hafði verið
sýnt og sannað á alþingi 1889 að væru á
fruntvarpinu?
Yfirdómaranunt hefur auðsjáanlega komið
það meinilla, að minnst var á hina fyrri
afstöðu hans til benedizkunnar, ef til vill
meðfram af því, að það var þá altalað, sum-
urin 1893 og 1894, að hið sameinaða amt-
manns- og assessorshádegiskafifi hefði þá
glapið sjónir fyrir sumuni mönnum, svo að
þeitn veitti örðugt að átta sig á benedizk-
unni, ekki síður en á öðrum ntáium.
Bj ö rn.
Fyrirlestur um stjórnarskrármálið
hélt dr. Finnur Jónsson í »Studentersam-
fundet« í Kaupntannahöfn 30. nóv. f. á.
og var gerður góður rómur að. Mun fyrir-
lestur þessi birtast á prenti. Umræðururðu
á eptir og tóku meðal annars þátt f þeim
Oct. Hansen hæstaréttarmálfærslum., N. J.
Larsen og Jak. Scavenius kammerherra og
voru allir hlynntir því að veita oss svo rlf-
legt sjálfsforræði, sem unnt er. Eitthvað
var dr. Valtý þar að malda í móinn gegn
fyrirlestrinum og lítitr út fyrir, að hann hafi
farið lltt ánægður af þeim fundi, þvf að
rétt á eptir ritaði hann langa grein, er hann
vildi koma í »Politiken« en var synjað þar
rúms og aumkvaðist þá hægrintannablaðið
»Nationaltidende« yfir manninn. Er grein
þessi, eins og vænta mátti, afarhlutdrægn-
islega rituð í garð heimastjórnarmanna og
flestu öfugt snúið Hafnarstjórnarflokknum 1
vil. Mun lesendum Þjóðólfs innan skamms
verða gefinn smekkur af þessari síðustu rit-
smíð doktorsins.
Sjónleikar
hafa verið haldnir hér f bænum millum
hátíðanna. Leikfélagið hefur leikið nýjan
leik: »Hin týnda Paradfs« eptir þýzkan
höfund Ludvig Fulda, og hefttr þótt mikið
til þessa leiks koma, eins ogverter. Verð-
ur minnst nánar á hann síðar. — Skólapilt-
ar hafa í Breiðfjörðshúsi leikið 3 smáleiki,
þar á meðal sRitdómarann og dýrið« eptir
J. L. Heiberg óg nýjan íslenzkan smáleik
með viðburða-yfirliti (revue) í ljóðum.
Bessastaða-Þjóðviljinn
er dálltið svartur utan og innan núna síðast
28. des., út af því, hve Þjóðólfur hefur ó-
þyrmilega tætt sundur sendibréfið þeirra 5
kumpána til ráðherrans og sýnt fram á. hve
dæmalaus pólitiskur óburður það er frá upp-
hafi til enda með allan tvíveðrunginn, óheil'
indin og ósamkvæmnina. Og veslings Þjóð-
vilja ritstj. getur ekki sagt eitt einasta orð
til að verja hneykslið eða hrekja ummæli
Þjóðólfs, en berstumá hæl og hnakka eins
og óður maður með persónulegum afkára-
legum fúlyrðum til útg. þessa blaðs, sem
metur þetta eins og annað marklaust reiði-
rugl manns, er misst befur tilfinninguna fyr-
ir öllu velsæmi, en getur ekkert annað en
sparkað og skirpt, þegar hann liggur undir
1 réttri glímu. Sjálfs hans vegna viljum vér
ráða honum til að leggja ekki skynsemina
svona algerlega á hylluna, þegar hann skrif-
ar næst, eins og hann hefur gert núna, því
að almenningur snýr sér frá slfkum ritsmíð-
um með óbeit og fyrirlitningu, og hugsar að
maðurinn sé ekki með öllum mjalla, eða
málstaður hans harla illur. En hver veit
sDEi
nema ástæðurnar og röksentdirnar kc,
næst, þá er fyrsta reiðivíman er runnin ‘ V.
manninum? Og þá er Þjóðólfur til í ein,, '
bröndótta. Núna vorkennir hann mannin- gí
um að vera fallinn s v o n a lágt og djúpt
undir hælinn á Valtýsklfkunni.
Neðanmálssaga
sú, er nú hefst f blaðinu, er byggð á sann-
sögulegum atburðum, er gerðust í Noregi í
lok 18. aldar, og þykir sagan ágæt í sinni
röð. Ættu menn því að lesa hana með at-
hygli frá byrjun. Mun verða reynt að láta
hana birtast í hverju blaði, unz henni er
lokið, svo framarlega sem unnt er, endaer
sagan ekki löng. Upphaf hennar (að eins
2 fyrstu bls.) var prentað í Þjóðólfi 18. júnf
f. á., en með því að svo langt er unt liðið,
og til þess að nýir kaupendur geti fengið
hana alla, hefttr byrjttn hennar verið prent-
uð hér upp aptur.
/ / 7 / / / / /-/./ /./ / /2
Þessu blaði fylgir viðaukablað.
Efni: Heimastjórn — Búseta ráðgjafans,
eptir Hannes Hafstein. Bankamálið I. Sótt
og dauði Valtýskunnar.. „Valtýsmessa".
Leiðarvfsir til lífsábyrg-ðar
fæst ókeypis hjá ritstjórunum og hjá dr J.
Jónassen, sem einnig gefur þeim, sem vilja
tryggja Kf sitt, allar nauðsynlegar upplýs-
ingar.
------♦ H L 1 N «----------------
er gagnfræðilegt tímarit, sem allir ættu að kaupa
og lesa. - Verð til áskrifenda, er ekki borga
fyrirfram Kr. 1,50 árg. En til þeirra, er
borga fyrirfram kr. 1,00. Einstök númer 75
attra, er borgist fyrirfram.
Útg'efandi: S. B. Jónsson. Reykjavík,
Meðhaldslaust má fullyrða, að flestir verja
ver margri elnni krónu á ári, en
til þess að kaupa þetta rit. — Menn ættu að
reyna það 1 ár til að byrja með.
Áskrifendur fá ritið til sín sent frítt reglu-
lega, hvort sem þeir borga fyrirfram
eða ekki. — En borgunarlaust geta
menn fengið HLÍN með því að senda útgef-
anda línu um það, ásarnt nöfnum 5 áskrifendn,
eða loforði um, að útvega 5 áskrifendur að sét
meðtöldum.
HLÍN er til sölu hjá fiestum bóksöl-
unt landsins og vtðar og hjá útg. í Rvfk.
Fleiri góða útsölumenn vanta nú þegar upp
á rýmileg sölulaun.
4
»Ef þú leggur til smér og hveitibrauð, þá skal eg útvega fisk“,
sagði Knútur.
„Bíddu við, við skulum heyra, hvað þeir ætla að geral"
„Hvað ætli þeir geri! Andrés frá Völlum sparar sjaldan stóryrðin
og lemur óspart í borðið, en annars man eg ekki til, að neitt hafi orðið
úr þeim málum, sem hann hefur beitt sér fyrir".
„En það er bóndinn á Efra-Rjóðri, sem fylgir þessu máli fram",
sagði Ingiiíður dálítið drýgindalega.
„Heldurðu að bann geri það?“ sagði Knútur með vafabros á vörun-
um og unt leið krosslagði hann hendurnar á brjóstinu og hallaði sér
aptur á bak.
Andrés frá Rjóðri, faðir Ingiríðar, spurði mennina sérílagi hvern af
öðrum ; gegn öllum mótmælum hafði Andrés frá Völlum ijósar ástæður
á reiðum höndum, svo að lítið varð um mótstöðu.
„Hvað ætli þeir geti gert okkur, ef við erum allir á eitt sáttir?“,
sagði Andrés fra Völlum. „Þeir fara þó aldrei að gera ykkur karlana
að hermönnum og þeir gera víst heldur ekki alla Leirdæli að þrælum".
Bændurnir frá Mói fylgdu Andrési á Rjóðri í öllu og urðu því með
undir eins; bóndinn á Blávelii vildi vera með, ef Borgarsóknarmenn
yrðu það.
„Eg þori að reiða mig á Borgarsóknarmenn", sagði húsráðandi.
Siðan sneri hann sér að Knúti og mælti: „Neðra Rjóður verður víst
lika sama nteginn og Efra-Rjóður, er ekki svo Knútur?"
Mennirnir hlógu og litu þangað, sem Knútur og Ingiríður sátu, en
Knútur rétti úr sér, spennti greipum yfir annað hnéð og svaraði:
„Þú verður að tala um það við pabba“.
„Hann er ekki vanur að hafa á móti því, sem þú segir; hann er
nú líka hættur að hugsa um slíka hluti".
„Það getur vel verið".
„Nú, ertu þessu mótfallinn?" spurði húsráðttndi dálitið óþolinmóður.
„Segðu okkur, hvað þú hefur á samvizkunni", sagði bóndasonur-
inn frá Völlum og bjóst til nýrrar atlögu.
Unnusta fangans.
(Norsk saga.)
Eptir Ingvar Bondesen.
Það var eitt sunnudagskveld í lok 18. aldar, að menn nokkrir, ungir
og gamlir, sátu umhverfis borðið í stofunni á Efra-Rjóðri. Fyrir framan
þá stóð ölkrúsin með nýju öli og hjá henni lágu nokkrar krítarpípur.
Húsbóndinn á bænum stóð við borðsendann og skar með hnífnum sín-
um tóbak niður á flata fjöl. Bláu vaðmálspeysurnar og prjónuðu bláu
skotthúfurnar sýndu, að menn þessir áttn heima í Sogni. En meðal þeirra
var þó einn maður, er stakk mjög í stúf við hina í klæðaburði. Hann
var í hvítum kufli með svörtum bryddingum og með barðastóran hatt á
höfði. Það var útvegsbóndi úr nágrenni við Björgvin og hafði hann brugð-
ið sér snöggva ferð til Leirdals í kaupskaparerindum.
„Hvað er um að vera?" spurði aðkomumaður.
„0, það er ávallt eitthvað bogið við veginn hérna hjá okkur", sagði
einn hinna.
„Eg skal stuttlega skýra þér frá, hvernig þessu er háttað", mælti
húsbóndinn. — „Um endilangan Noreg hafa engir jafnerfitt vegaviðhald,
sem vér Leirdælir. Vér erum skyidir að fylgja endurgjaldslaust öllum,
sem ferðast í erindum stjórnarinnar eða fá leyfi hjá yfirvöldunum til að
njóta þessara hlunninda, og leiðin liggur optast yfir Fillefjöll. En með
því að vegurinn er hættulegur og margar brýr, sem þarf að halda
í góðu lagi, þá gaf Friðrik konungur 3. oss lausa við hálft skattgjald
og fullkomna lausn frá herþjónustu til endurgjalds. En nú segja menn,
að úti sé um þessi hlunnindi og það er einmitt það, sem við viljum ekki
sætta okkur við.