Þjóðólfur - 10.01.1902, Qupperneq 3

7
í júnímánuði næstl. (13, 500) ekki
nú að vera eptir meira en 4000, efskýrsl-
ur Kitchener’s um vanhöldin í Búaliðinu
síðan væru réttar, en nú segir „Times",
að Búar hafi haft í nóvemberlok 11,000
vígra rnanna undir vopnum, svo að það
væri þá 6—7,000, sem Búum hefði átt
að bætast einhverstaðar frá á undarleg-
an hátt, og segir blaðið, að það sé ekki
fagnaðarrík jólahugsun, eða bera vott
um, að Búar séu á kné komnir, ef svona
margir nýir liðsmenn hafi á þessum tíma
gengið undir merki Botha. Niðurstað-
an verður því sú, að Kitchener muni hafa
dálítið ýkt afrek Breta. — I þessum mán-
uði (janúar) eiga 15,000 manns að fara
heiman frá Énglandi til orustuvallarins
í Afríku, svo að einhvers þykir enn við
þurfa. Auk þess ætlar Kanada að senda
10OO sjálfboðaliða, Nýja-Sjáland 1000
og aðrar nýlendur 3. þúsunðið.
Þ.ið hefur vakið töluverða eptirtekt
á Englandi, að 3 írskir þingmenn hafa
verið dæmdir í fangelsi fyrir að hafa
haldið óleyfiiega æsingafundi ogspanað
menn þar til að skipta ekki við („boy-
cott ') landsdröttna sína og gjalda ekki
lögboðin gjöld eða húsaleigu, nema
þeir fi ngi svo og svo mikla niðurfærslu.
Var einn þingmaðurinn dæmdur í 3 vikna
varðhald, annar mánaðarlangt, og hinn
þriðji 2 mánaða. Ymsir fleiri menn, er
staðið höfðu fyrir þessum fundarhöldum
voru og settir í dýflissu. — Sagt er að
Rosebery lávarður ætli nú aptur að lcoma
fram á sjónarsviðið í pólitikinni, og jafn-
vel taka við forustu frjalslynda flokks-
ins, — stjoniarandstæðíngauna — í stað
Campbell-Banuermanns eða þá jafnhliða
honum.
Fljótsdalshéraði 24. nóv. Tíðarfarið
er ágætt, aldrei öðru hærra. Nú síðastliðna
daga snörp frost, 10—120 á R. Heilsufar
er ágætt, nema hvað skarlatssóttin kvað
vera að stinga. sér niður hér og hvar, sem þó
ekkert mark er að. Nýirveridir sópa bezt«.
Héraðslæknir Jónas Kr. er á flugferð að
elta þessa veiki, og fer hún að sjálfsögðu
þess vegna hálfgert huldu höfði.
A Upp-Héraði er heilsa sauðfénaðarins
vond. Til að verjast fárinu hefur fé verið
bólusett, en í þetta skipti misheppnazt á
ýmsum stöðum. Á Hallormsstað hefur far-
'ð yfir 80 af bólusetningu og töluverður
stijálingur annarsstaðar.
Að jarðabótum er unnið meira með ári
hverju. Nú eru notuð við túnasléttu á
Eiðaskólanum plógur, herfi og hestareka.
Hýir í skólastjórninni eru Jón Bergsson á
Egilsstöðum og Magnús prestur í Vallanesi.
Menn ætla, að Magnús muni ekki láta lenda
við orðin tóm, hvað framkvæmdir skólans
sneitir. Halldórbóndi Benediktsson á Skriðu
í hljótsdal leiddi heim í bæ smn, næstl.
vor, vatn í »galvaniseruðum« járnplpum.
háeinir bændur hafa nú pantað járnpíptir til
að nota þær til hins sama. Eiðaskólinn
ætti að veita þessu eptirtekt. Hann gæti
máske sparað nieð því, þann tíma pilta frá
vatnsburði, að hann gæti sleppt því í eitt
skipti, að sækja um fé til sýslunefndanna,
til aukinna jarðabóta, eins og hans er venja.
Senn verður aðalfundur pöntunarfélagsins.
Kjósa þarf nýjan afhendingarmann í stað
Jóns í Múla. Nokkrir vilja verða það, en
iíklegt þykir, að Filippseyja-kappinn, Jón
Stefhnsson beri sigurorð af hólminum.
Strandasýslu 7. des. Heyskapur-
tnn varð ágætur hér í sýslu næstl. sumar,
og nýting góð. Verður því að líkindum
nægt fóður og gott fyrir fénað bænda í
haust, enda þótthonumhafi nokkuð fjölgað.
Veðurátta í haust hefur verið mjög
góð, allt þar til í byrjun þessa mánaðar,
að brá til rosa og nú til norðankófs.
Skepnuhöld ágæt, nema á einstöku
bæ, sem bráðasótt hefur stungið sér niður,
þó ekki stórkostlega.
hiskafli var heldur tregur á Steingrfms-
firði. Hlutir í haust þetta um 50—130 kr.
Hálega allt lagt inn blautt með 3., 4 og
5 aura verði í verzlun R. P. Riis á Hólma-
vík og söludeild verzlunarfél. Steingríms-
fjarðar.
S m o k k fi sk s v e i ð i mjög mikil, fram
yfir það nóg til beitu, en síldarafli alls
enginn á Steingrímsfirði, en því meiri á
Hrútafirði, einkum nú undanfarnar vikur.
V e r z 1 u n í flestu hagstæð. I nefndum
verzlunum og á Borðeyri var þetta verð á inn-
lendri vöru: Kjötáo,i6—0.21, ull á 0,30
—0,40, gærur á 0,25 pundið og 13—14
aura fyrir pundið í sauðum og gimbrum
veturgömlum, en dálítið lægra fyrir hrúta
og annað fé; mör á 0,30. Sölud. V. S.
tók engar gærur né mör, og ekkert fé á
fæti nema til lifandi útflutnings. Verð á
útlendum vörum nokkuð lægra hjá sölu-
deildinni, en hinni verzluninni, og ágóðan-
um, ef nokkur verður, skipt á eptir mitli
félagsmanna í hlutfalli við verzlun hvers
eins. Verð á innlendum vörum í sumar:
dúnn 12'kr., u!l 0,55., misl. 0,35, selskinn 3
kr., málfiskur 65 kr., undirmálsf. 45 kr.,
ýsa 35 kr., lýsi 12—13 a- pundið. Verð á
útlendum vörum vel við unandi, og þegar
alls þessa er gætt með réttsýni, þá getur
ekki annað skoðazt. en hin mesta árgæzka
þetta ár, sem bráðum er á enda, og ef menn
ekki geta litað í svona árferði, þá er hætt
við að lífið verði vesælt, ef verulega harðn-
ar í ári. En eg held nú líka, að menn í
norðurhluta þessarar sýslu séu heldur í upp-
gangi nú.
Vestur-Skapíafel Sssýslu, (Mýr-
dal) 23. des. Þá er nú þetta 1. ár 20. ald-
arinnar þegar liðið, og er fyrst um það að
segja, að veturinn frá nýári í fyrra var ein-
hver sá hagfelldasti hér, sem menn muna,
og má hið sama segja um það, sem af er
þessum vetri, og er útlit fyrir, aðjólinverði j
mjög björt og yndisleg.
Síðustu vetrarvertíð var hér fremur lítill
afli af sjó, og hefði víst orðið með því allra
minnsta eða sama sem enginn, ef ekki hefði
verið notuð lóð seinni part vertíðarinnar;
er ekki ólíklegt, að hefði lóðin verið not-
uð hér i fyrra, strax með vertíðarbyrjun,
að þá hefði hér orðið góð meðalvertíð, en
vegna þess að svo margir hötuðu lóðina
og hótuðu meira að segja að róa ekki, ef
fara ætti með b......lóðina út á sjóinn,
þá fórst fyrir að nota bana, þar til að að-
al fiskigöngurnar voru hjá horfnar, en stöku
legukindur eptir. Þar á ofan fyrirfundust
einnig þeir menn, sem glöddust yfir því,
ef einhverjum misheppnaðist að fiska á lóð-
ina.—Harðfiskur var hér í Vík í sumar 150
kr. nr. 1 og 100 kr. nr. 2, en þá er það
verð var gefið upp, mundi andmælendur
lóðarinnar hafa gilt einu, þótt þeir þá hefðu
getað lagt inn í reikning sinn við verzlan-
irnarnar nokkrar vættir af velverkuðum
fiski, sem veiddur hefði verið á lóðir, eða
ekki hefur antiars orðið vart, en að þessir
góðu hálsar hafi með ánægju kyngt fisk-
meti, sem aflað hefur verið á lóðir í öðr-
um veiðistöðum. Heyskapur mun hafa orð-
ið 1 góðu meðallagi, septembermánuður var
sérstaklega hretviðrasamur; að öðru leyti
má þetta ár kallast einkar blítt ár. Heilsu-
far manna yfir höfuð fremur gott, að vísu
gerði skarlatssóttin að eins vart við sig á
2 bæjum hér í sumar, en fyrir einhverja
heppni eða tilviljun breiddist hún þó ekki
út. Talsvert hefur verið unnið að jarða-
bótum á þessu ári, helzt af einstöku mönn-
um, og þó aðallegast túnasléttur og girð-
ingar; ennfremur þykja búnaðarfélögin dauf
og þykir þörf á að »pirra« þau upp. All-
kynlegt þykir mönnttm, sem til þekkja, að
sjá það á prenti í búnaðarritinu, að hrepp-
stjórinn í Vík hafi fyrir árið 1900 verið
búinn að stækká túnið sitt um 7—8 dagsl.
og telja efalaust, að slíkt hljóti að vera
prentvilla, ef ekki frá fyrstu hendi, þá hafi
hún víst slæðst inn í af ógáti.
Nýlega var byrjað hér á að gefa út
sveitablað, sem gangi hér manna á
milli um sveitina og nefnist »Mýrdælingur«;
eru nú þegar komin út 2 fyrstu blöðin, og
líta þau allvel út. Fyrir útgáfu þessablaðs
eða ritstjórn standa realstud. Þorsteinn Þor-
steinsson í Vík og verzlunarm. Eyj. Guð-
mundsson í Hvammi. Ætlazt er til, að
Mýrdælingur korni út einu sinni í mánuði
að undanteknum júlí, ágúst og september,
alls 9 blöð um árið.
Ógleði ísafoldar.
»Margt er rnanna bölið« sannast á vesl-
ings Hafnarstjórnarmálgagninu um þessar
mundir. Ofan á hina ólæknanlegu tæringar-
sýki, er valtýskan þess hefur fengið, bætt-
ist sú ólukka, að Þjóðólfur skyldi svona allt
í einu gera ísafold þann grikk, að gerast
stærri og .elnismeiri en hún, svo að svarar
meira en heilum (ekki 1/2> góði!) þumlungi
lesmáls af breidd hvers tölublaðs, og tölu-
vert á lengdina. Og þetta gerði hann svo
seint, að ísafoldartetur hafði ekkert svig-
rúm til að herma eptir honum og stækka
um leið, eins og síðast. Það er ofureðlilegt,
að henni þyki súrt í brotið, að vera svona
»slegin af laginu«, þrátt fyrir allar stjórnar-
valdaauglýsingarnar og amerísku reyfara-
skáldsögurnar, sem hún fyllir sig með, og
ersvo afarmontin af, llklega af þvf, að það
er eitthvert hið argasta og ógeðslegasta rugl,
sem unnt er að hugsa sér, og þykir að eins
samboðið amerískum saurblöðum í lægsta
flokki, er hafa þess konar fæðu sem agn til
að kitla eyru hins allra lítilfjörlegasta skríls,
er hámar í sig þetta góðgæti. Slík »!iteratur«
er einmitt eptir Isafoldar hjarta, einmittt
steypt f hennar móti, í líku móti ög lands-
málaritgerðir hennar og önnur »fínindi«,
sarni grautur í sama dalli, hvorttveggja
»amerísk blaðamennska« (amerikansk Journ-
alistik) sem við brugðið er. Ritstjórinn
hefur ekki til einskis gengið í skóla hjá mr.
Einari Hjörleifssyni. Hann hefur verið
næmari á þær »lexíur« og þær loðað bet-
ur í honum, en lögfræðisformúlurnar forð-
um. Við hann getur því ekki átt vls-
an alkunna: »Kálfur sigldi o. s. frv., því
að manninum hefur farið svo stórum fram
í ritsnilld o. fl. sfðan hann kom úr sigl-
ingunni, og einkum síðan mr. Einar kenndi
honum fræðin. Hann má vera honum ei-
líflega þakklátur fyrir það uppeldi, sem þó
ekki kom urn seinan; það hefðu ekki allir
á hans aldri haft jafnmikil not af því.
Og loks viljum vér ráða ritstj. Isaf. í mesta
bróðerni, að um leið og hann ber sér á
brjóst og þylur harmatölur sínar yfir stækk-
un Þjöðólfs, þá gleymi hann ekki að syngja
greptrunarsálma yfir hinni dauðvona val-
týsku sinni, og gæta þess um leið, að tína
vandlega upp öll spörðin úr Þjóðviljanum
og hala þau sér til munngætis, meðan hann
er að raula líksönginn yfir óskabarninu
þeirra, en láta Þjóðviljann taka tóninn, því
að þau »kærustupörin« (Isaf. og Þjóðviljinn)
mega ómögulega verða eins hjáróma aptur.
eins og þau voru, áður en þau trúlofuðust
og runnu saman f æðri einingu, krjúpandi
við altari sjálfrar valtýskunnar, undir handa-
yfirlagningu doktorsins.
Fáein orð enn.
Eg nenni ekki að yrðast við Jón Jónatans-
son, eða aðra, sem rita eins óvingjarnlega,
þjösnalega og klaufalega og hann, — auk
þess er eg fremur óhneigður fyrir allar deil-
ur. — En í þetta sinn verð eg þó að segja
fáein orð útaf grein hans til mfn í Þjóðólfi
13. þ. m.
Eg skal strax taka það fram, að mér er
það ekkert kappsmál að útvega hingað plóga
frá Ameríku eða neinstaðar að. En hitt
áleit eg mér skylt, að gefa kost d að útvega
góða plóga frá Ameríku, sem annað, meðan
hér var ekki til (að vitund minni) hentugur
-plógur í landinu, að áliti landsmanna sjálfra,
og þannig stóð hér á, þegar Búnaðarfélag
Isl.pantaði af mér þessa 4 plóga, sem J. J.
talar um. En séu „búfræðingarnir" íslenzku
sfðan búnir að uppgötva svo ákjósanlega
hentugan plóg, sem þörfin krefur, þá er það
sannarlega gleðilegt framfaratákn, og það
þvf fremur, ef þá plóga er hægt að búa til
hér á landi, betri og um leið ódýrari en
líkir plógar gerast utanlands. — Og hafi til-
raun mín til að útvega nýtilega plóga frá
Ameríku valdið þeirri lofsverðu framkvæmd,
sem eg hef ástæðu til að ætla, þá er eg fyr-
ir mitt leyti mjög vel ánægður með það, þótt
eg útvegi, þar af leiðandi, engan plóg fram-
ar frá Ameríku.
Enginn taki þó orð mín svo, að eg sé áð
viðurkenna það, að amerísku-plógarnir séu
eins óhentugir livað þá óhentugri en þessir
nýju „ágcetis plógar", sem J. J. talar um; -—
þótt svo kunni að vera. — Og pað vegnapess,
að það cr enn þá ósannað.
Með þvl llka að eg sé á „skýrslu" „bú-
fræðingsins" í „ísafold" (sem mér hefur nú
hlotnazt að fá að sjá), að „Root Ground“
plógurinn t. d. er að hans áliti meðal ann-
ars: „alllientugnr" — ef svo stendur á, —
lipurlega smiðaðut Qg léttur í drietti.
En í Þjóðólfi les maður, að sá plógur sé
alveg óbrúklegur.
I Þjóðó.lfi segir „búfræðingur" þessi, að
eg þurfi ekki að fræða sig um það, að Scotch
Ciipper“ sé ekki brotplógur.
En eptir ísafoldar-„skýrslu“ hans að dæma,
þá hefur „búfr." einmitt reynt þann plóg,
sem hrotplóg- á þúfnr, og svo dæmt urn hann
samkvæmt þeirri „reynslu". Þar gefur „bú-
fræðingurinn" n.l. ut gildi allra plóganna,
sem hann segist hafa reynt, í tölum, upp d
hundruðustu parta úr einum heilum. — Ekki
er að tvíla nákvæmnina - rétt eins og hann
hefði Á’mitmiðað, mælt og vegið, léttleika þeirra
til sámanburðar eptir stráng-vísindalegri og
hárnákvœtnri teg/u, en sem auðvitað gétur
ómögulega verið eða hafa verið annað ná-
kvæmara eða vísindalegra en „búfrœdilegt",
ónákvœmt handahóf.
I Isafoldar“-skýrslunni" segist J. J. hafa
réynt að eins tvo af amerísku-plógunum.
I Þjóðólfi segist hann hafa reynt pd alla
fjóra.-----Og eg hef fengið að vita, að hann
hefur engan peirra reynt, síðan Isafoldar-
skýrslan kom út, 17. júlí s. ár. Hverju á nú
að trúar
Búfr. segir, að það sé einkum lagið á
ásnum og veltifjölinni á „Root Gtound", sem
geri hann óhæfan til þúfna-plæginga, að velti-
fjölin sé ofmjó, „að eins 8 þuml." o. s. frv*
Ef það er plóg-artnutinn, sem hann á við
með „ás“, þá skil eg ekkt hvað geti verið
við lagið á honum að athuga, því það hefur
sem sé enga praktiska þýðingu þó sá arm-
ur væri sívahtr t. a. m., eða í fleiri eða færri
hlykkjum enda á milli, dráttarátakið liggur
á honum jafnt hvort sem -væri um það. Eg
hlýt því að álíta, að hér tali búfr. enn þá
aut of order, en ef til vill í því trausti aðhér
sé að ræða um svo vísindalegan leyndar-
dóm, að menn reyni ekki ekki til að skilja
hann, heldur trúi í blindni, Hvað veltifjöl-
ina snertir, þá ætti búfr. að vita, að hún er
nógu bteið, ef hún er svo breið, að hún velti
af sér (þ. e. velti jörðitini við); hvað hún er
breiðari en þörfin krefur til þess, pað er hún
ofbreið, þvi að þá verður núningsmótstaðan
þar af leiðandi meiri en nauðsynlegt er, —
Næst þvf, að brotplógurinn sé sem fleygmyitd-
aðastur er nauðsynlegt að hann veiti scm
allra minnsta núningsmótstoðu, sem frekast er
unnt, svo að hann verði sem léttastur í drætti
að kostur er á, og það alveg jafnt fyrir þúf-
ur sem slétta jörð. (Niðurl. næst).
Reykjavík ”/12. 1901.
S. B. .Tónsson.
Mannalát.
Hinn 4. þ. m. lézt að Álafossi ungfru
Oddný Jónsdöttir. Var hún dóttir
merkisbóndans Jóns Ólafssónar, hreppstjóra
á Sveinsstöðum í Húnavatnsþingi, en syst-
ir Haildórs vélastjóra og verksmiðjueiganda
þar. Hún var að eins 19 vetra að aldri.
Hún var heitmær stud. med. Þórðar Sveins-
sonar — og birtu þau trúlofun sfna ájóla-
daginn. Hafði hún þá þegar kennt sóttar
þeirrar, er dró hana til bana, en það var
lffhimnubólga. Er fráfall hennur svo sorg-
legt, sem verða má. Oddný heitin var hin
mannvænlegasta og bezta stúlka, ágætlega
gafuð og mjög hneigð til söngs og hljóð-
færalistar, enda var hún þegar orðin mjög
vel að sér 1 þeirri inennt. — Er áð henni
hin mesta eptirsjá.
Dyrhóla.gatlOb
Sami vitringurinn, sem gefur út hina sann-
orðu, óskeikulu(I) Isafold hetur ekki gert
sig ánægðan með að »gatifísera« þar, held-
ur viljað miðla nokkru til »Sunnanfara« til
hátíðabrigða um jólin, og honum hefur líka
tekizt að gera þetta » hátíðagat« sitt einstaklega
myndarlegt. Hann sýnir þar nfl. mynd af
klett með gati í gegn, er sjór fellur um, og
og segir, að þarna geti menn séð syðsta
odda íandsins Dyrhólaey(II) og skýrir frá
því, að menn geti siglt hafskipum gegn-