Þjóðólfur - 17.01.1902, Blaðsíða 3

gera síðast, því að það gæti hugsazt, að það
mætti spyma svo óþægilega við honum. að
dálítið klaksárt yrði eptir, ef hann væri ekki
með öllu tilfinningarlaus fyrir því, hvort
nánustu vandamenn hans eru i dregnir inn í
blaðadeilur eða ekki, eins og hanr, leyfir sér
svo opt að gera, bæði um látha og lifandi
venzlamenn þeirra, sem hann á í höggi við. En
jafn óvirðulegum, lúalegum. vopntim beita
ekki heiðvirð blöð að jafnaði, enda heíur
Þjóðólfur aldrei gert það. Og hvað »sjó-
göngur eða vatnsgöngur« snertir, þá ætti ísa-
foldarritstj. að vera nóg, að h a n n sjálfur hef-
ur »gengið hroðalega í vatnið« á Dyrhólagat-
inu, svo að það er við þvf búið, að gárung-
arnir fari að gera gys að »Dyrhólagatistan-
um«, sem ekki kunni að synda gegnum »gat-
ið«, eins og hann hefði getað gert nokk-
urnveginn sneyptilítið, hefði hann ekki opn-
að munninn. En Indriði er manna vísast-
ur til að gefa honum eitthvað t. d. nokkr-
ar þorskkvarnir í nafnfesti.
Fá orð enn.
(Niðurl.). _____
Velveitj. J., að þrátt fyrir öll fáryrðin um
amer. plógana, þá hefur hann þar við alls
ekkertað styðjastnema eigm hugmund byggða
á s/á/fs hans lítilfjörlegri reynslu — ef ann-
ars á nokkru öðru en ástæðuíausri óvild til
Ameríku Og þess, er henni tilheyrir, eins
og einstöku menn hér virðast svo fullir af,
þvf miður. Ogerþess vegna vafasamt, hvort
álit hans er takandi til greina um þessa
plóga, eins og nú stendur, meðfram af því, að
svo virðist, sem honum sé óeðlilega mikið
kappsmál að koma í veg fyrir, að twkkur
maður kaupi þá eðareyni; þannig bannfær-
ir hann þá vægðarlaust upp á sjálfs sfns ein-
dcemi, eins og hver annar óskdkuU, heilagur
faðir. En í stað þess að fara þannig að, þá
hefði verið vingjarnlegra og jafnframt sæmi-
legra af honum, að gefa mér kost á að sjd
hvernig plógarnir reyndust til samanburðar
í hans meðhöndlun; eða þá þar næst, að
tilkynna mér persónulega beinlínis álit sitt
á þeinr i tíma, úr því að það var nú ekki
betra en það var, til þess að gera sitt til
þess að eg útvegaöi ekki meira af þeim. Því
að eðlilegt var að búast við því, að eg mundi
auglýsa þá til framboðs hér annars, sem góða
og hentuga, þar eð eg hafði útvegað Bún-
aðarfél. íslands þá sem slíka, og meðan eg
hafði ekki fengið svo mikið sem eins riianns
álit, hvað þá sönnun fyrir því mótsetta.
En það verð eg þó að segja þessum ná-
unga í einlaegni, að það getur ekkert breytt
áliti nrínu á þessum plógum nema óhrekjandi
sannanir\ og þá allra sízt frekjulegar full-
yrðingar einstaks ókunnugs manns. — Og
er það vegna þess í fyrsta lagi, að eg hef
persónulega þekkingu á gæðum og raunhæfi
þesara plóga vestanhafs, hverjum til síns
brúks; og svo í öðrulagi af því, að mér er
kunnugt um, að fessir þlógar (sem reyndar
öll þau jarðyrkjuyerkfæri sem Parlin & Or-
endorff félagið í Conton, 111. býr til), eru
vel pekktir um alla Norður-Ameríku sem á-
gætis verkfæri. Það félag var stofnað 1842
og er alstaðar vel þekkt sem beiðarleg og
áreiðanleg stofnun, það hefur nú 25 verzl-
unarhús út um alla Atnerfku, og framleið-
ir jarðyrkjuverkfæri ete. upp á nál. tíu mil-
jónir dollara árlega; en það er meirtfjárhæð
en Island kostar með öllu fémætu, sem á því
er, samkv.virðingui882(sjáAlm. Þjóðvinafél.)
Það lætur því að líkum, að ætla, að það fé-
lag hefði ekki komizt á þennan dag með
góðum orðstír, og með slíka árlega umsetn-
ingu, ef það hefði látið frá sér fafanokkur
„ónýt" verkfæri, „sem ekkert hefði til stns
ágoetis nema hátt verd". Einnig er ekki ólík-
legt, að 60 ára reynsla þess félags í að búa
til plóga,— og það í slíku framfara- og um-
bótalandi sent Ameríka er óneitanlega, þar
sent nál. allar hendur keppa um að umbæta
alla skapaða hluti — hafi gert það fært um
að búa til góða og hentuga plóga fyrir (eg
vil segja) allskonar jarðveg; því að þar í
landi er óendanlega mismunandi jarðvegur,
misgreiðfær og víða ósléttur, sem þó er
lagður undir plóginn til ræktunar.
Eg er því neyddur til að álíta þessa am,-
plóga góða og hentuga, einnig hér á landi,
í þess meðhöndlun, er kynni að plægja með
feim — hvern í sfnu lagi til síns brúks,- —
og það engu að sfður fyrir það, þótt nú
loksins kynni að vera kostur á öðrum álíka
góðum eða enn betri plógum en þeir eru,
fyrir hérlendar kringumstæður, sem eg full-
yrði ekkert um, en eptirlæt framtíðinni um
að dæma. Og skal eg enn taka það tram,
að mér er alls ekkert annt um að útvega
bændum hér þessa plóga, ef þeir hafa kost
á að fá aðra eins góða eða betri, eða ef
þeir vilja aðra fremur en þá. En pad
skal eg fó verja, að eg hafi gert rétt í
því að auglýsatil framboðs hérþessa marg-
umræddu plóga, eins og á stóð, þegar eg
gerði það.
J. J. hefur meðal annars gefið greinilega
í skyn, að þessir am.-plógar séu „allsendis
ónýtir, og hafi ekkert til síns ágætis neina
luitt verð". Hvað sem öllu öðru líður, þá
er með þessu svo mikið sagt, sem gefur á-
stæðu til að búast við þvf, að hann verði
krafinn til ábyrgðar á þeim orðum sínum
þó seinna verði.
Með allra mesta myndugleik heldur J. J.
því fram enn í þessari síðustu grein sinni
um plógana, að eg hafi selt Bfél. hér plóg
með nafninu „Canton Clipper", þótt eg
„þræti" fyrir að hafr gert það.— Efságóði
herra sannar pað að eg hafi framboðið hér
eða selt plóg eða plóga með pví nafni, þá
skal eg gefa honum 100 kr. (segi og skrifa
eitt hundrað krónur) fyrir það ómak.— Það
er meðal annars fremur einkennilegt við
framkomu þessa náunga, í þessu plógamáli
sem hann hefur að óþörfu vakið deilur í, að
hann er svo hirðulaus, fljótfærinn eða övand-
aður, að hann nefnir plógana röngum nöfn-
um hvað eptir annað, en er þó innan hand-
ar að vita hin réttu nöfn þeirra, ef hann
vildi það. Og þessu líkt er fleira f grein
hans. Þegar hann kemst ekki áfram með
það, að það sé „Canton Clipper", sem eg
hafði auglýst í „Hlín", þá segir hann að sá
sem augl. er í Hlín (R. Gr.), sé engu betri
en „C. Cl.“, að „bolurinn" á báðum sé al-
vegr eins, en þó lakari á R. Gr. — Ennfrem-
ur segir hann, að leiðrétting mín í Þjóðólfi
hafi leiðrétt mjög lítið, en þó, „samt sem
áður'' komist hann ekki hjá því að segja eitt-
hvað um hana. Samkvæmt því hefði hann
hlotið að segja miklu meira, ef hún hefði
leiðrétt rnjög mikið að hans áliti; og þessa
mest hefði hann þá hlotið að-segja auðvitað,
ef hún hefði leiðrétt allt, svo að ekkert hefði
purft að segja um hana. — Til þess að geta
hugsað og skrifað svona listalega, þarf mað-
ur líklega að vera /œrðut íslenzkiir búfræð-
ingur r
Að endingu vil eg svo ráða þessum herra
til þess að fara gætilegar framvegis þegar
hann verður knúður til að vanda um við
náungann.
Reykjavík 2%2. 1901.
S. B. Jónsson.
*
sp *
Meira um þetla efni verður ekki tekið í
blaðið. Ritstj.
Slysfarir.
A aðfangadag jóla síðastl. vildi það stór-
slys til, að tveir vinnumenn prestsins á Felli
í Mýrdal, séra Gísla Kjartanssonar, hröpuðu
til bana 1 svonefndu Holtsgili (milli Holts
og Fells). Höfðu þeir farið að heiman um
daginn til að svipast eptir lömbum, er sagt
var, að væru í svelti í gilinu. Hafa eflaust
gengið oftæpt á gilbrúninni eða snjóhengja
brostið undan þeim, en gljúfur mikil í gil-
inu um 40 faðma há, þar sem þeir fórust.
Þá er séra Gfsli kom heim frá aptansöng
í Skeiðflatarkirkju um kl. 10 og mennirnir
voru ekki komnir heim fór hann þegar af
stað að leita um nóttina með vinnumanni
sínum, er eptir var, en líkin fundust ekki
fyr en daginn eptir (á jóladaginn) þá er fleiri
menn voru fengnir til leitarinnar. Sáust
merki þess, að annar maðurinn hafði kom-
izt lifandi á fætur og bundið klút um höf-
uð sér (til að stöðva blóðrás úr áverka á
höfðinu) en ekki getað komizt upp úr
gilinu né fram úr því, eða verið svo að-
franikotninn af meiðslum, gengið nokkur
spor kringum stein einn og hnigið þar svo
út af. En hitt Ifkið lá niðri í gilinu. Voru
þetta unglingspiltar, tæplega tvítugir, Þor-
geir Jónsson og Asgrímur Runólfsson; er
móðir annars þeirra (Ásgrfnts) húskona þar
á prestssetrinu Felli. Var slys þetta svo
hraparlegt og sorglegt sem hugsazt gat. En
frásögn þessi, eins og hún er hér sögð, er
tekin eptir merkisbónda þar úr sveitinni
(Guðmundi Þorbjarnarsyni á Hvoli), sem
staddur er hér í bænum þessa dagana.
Maður liengdi sig
á Akureyri á jóladaginn, Jón Sigurðsson
að nafni.
Br enn u inadu ri 1111
úr Mjóafirði, Jón Guðjónsson, sáer kveikti
í húsi sínu síðastl. haust, er fundinn örend-
ur með stein bttndinn við handlegginn; hef-
ur fyrirfarið sér sama morguninn og hann
átti að mæta hjá sýslumanni.
Skipstrand.
Á Stað í Grindavlk rak nýlega á land
enskt botnvörpuskip mannlaust.
Eitt Dyrhólavitnid
barst Þjóðólfi í hendur öldungis óvænt í
gærkveldi, Það er einmitt bóndi úr Mýrdal
(Guðm, á Hvoli), greindur maður og glöggur,
sem róið hefur 7 vertiðir við Ðyrhólaey.
Hann kannaðist vitanlega ekkert við Sunnan-
fara-myndina, er honum var sýnd hún, hafði
aldrei séð Portland svona í laginu!!, og sagði,
að lýsingin á því þar í blaðinu væri þar að
auki haugavitleysa. Hann kvaðst hafa hleg-
ið dátt, er kunningi hans sagði honum frá
þessu undarlega Dyrhólagati Isafoldarritstjór-
ans. — Leiðinlegt að verða svona til athlægis
alstaðar og geta enga björg sér veitt. Betur
farið en heima setið!.
Hið alþekkta góða
C E M E N T — Dania —
fæst ávallt í verzl.
GODTHAAB
og hvergi eins ódýrt.
8
Ingiríður heyrði ekki, hverju faðir hennar svaraði. Hún stóð upp
og gekk út úr stofunni.
Frá Rjóðri liggur vegurinn fram með ánni upp að fossinum við Se!-
túnaasinn; en þar mjókkar dalurinn og verður einungis þröngt gljúfur,
sem áin rennur um; þar liggur vegurinn upp á fjallið og var þar fyr á
tímum mannhætta að fara um vegna grjótskriðna, sem þar voru mjög
tíðar. Nú hefur bergið hinuin megin árinnar verið sprengt í sundur og
vegurinn lagður þar upp, en enn < dag má sjá urðina, sem losnað hefur
úr fjallinu, þar sem vegurinn lá áður um.
Laxinn, sem leitar úr sjónum upp ( árnar og gengur opt margar
mílur upp eptir þeim, kemst ekki lengra en upp að Seltúnaásnum; þeg-
ar hann kemur inn í hringiðuna og verður var við fossinn, stekkur hann
opt hátt í lopt upp til þess að komast upp fyrir fossinn, en í hvert sinn
kastast hann aptur niður í hringiðuna. Þar er því bezta laxveiði og eiga
Rjóðurbændurnir hana einir. Þar sat Knútur opt og tíðum með laxa-
stöngina sína og svo var kveldið á undan útboðinu.
„Gott kveld!" var sagt á bak við hann.
Hann hrökk við, því að vegna dynjandans í fossinum hafði hann
ekki heyrt neitt fótatak. Hann spratt þegar á fætur.
„Kemur þú frá Borgund, Ingiríður?"
„Nei, eg kem að heiman. Eg fór til þess að finna þig, því að eg
hélt, að þú mundir vera hérna".
Hún bliknaði enn meir, er hún talaði og röddin tók að skjálfa lít-
ið eitt.
„Eg hélt", mælti hún ennfremur, „að bezt væri að láta til skarar
skríða; þú býst hvort sem er við því. Við höfum aldrei átt vel saman
og kemur það æ betur og betur í ljós með degi hverjum. Eg held því
að það sé bezt, að við skiljum fyrir fullt og allt".
„Ingiríður! Er þetta alvara þín?"
„Já, mér er alvara, Knútur, og eg hefi íhugað þetta mál vandlega.
Hvorugt okkar getur að þessu gert, því að foreldrum okkar er einum um
5
„Mér finnst vera í nokkuð mikið ráðizt. Eg held að við ættum
lieldur að kjósa vegavinnuna í sextán daga. En]j þetta er einungis mín
skoðun".
„Þú ert þá hræddur, Knútur!", sagði Andrés frá Völlum háðslega og
augun í honum ljómuðu. „En ef nú Rjóðurbóndinn og eg tökum alla
sökina á okkur, heldur þú, að þú þorir þá að vera með?“.
„Knútur!" hvíslaði Ingiríður. Henni hitnaði um hjartaræturnar, hún
fann að blóðið tók að streyma örar, því að hún blygðaðist sín fyrir áhuga-
leysi Knúts.
„Ef eg verð með, þá mun eg bera minn hluta af sökinni; þú munt
víst hafa nóg með sjálfan þig. En eg held, að eg verði ekki með".
„Þú þarft ef t.il vill fyrst að spyrja Aurdælina, hvort þú megir það",
sagði Andrés frá Völlum glettnislega. Móðir Knúts var frá Aurdal,
nyrztu kirkjusókninni í prestakallinu.
Menn fóru í burtu, án þess að nokkuð hefði verið fastráðið; því að
fyrst urðu menn að heyra, hvernig í mönnum lá í hinum sóknunum. En
Andrés á Völlum varð eptir og þegar Knútur varð þess var, kvaddi hann
líka; hann hafði látið í ljósi skoðun sfna og hann langaði ekki til þess
að komast í orðahnippingar við Andrés. En kveðja Ingiríðar var kulda-
leg; það var auðfundið, að hún var á sama máli sem faðir hennar og
bandamenn hans.
Þá þegar um kveldið óku þeir Andrés frá Rjóðri og Andrés frá
Völlum til Borgar. Rjóðurbóndinn hafði áiitið, en hinn mælskuna. Hing-
að til hafði Andrés frá Völlum ekki verið í miklum metum; hann var son-
ur fátæks bónda, sem bjó á nokkrum hluta af Neðri-Völlum, en nú varð
hann altt í einu kunnur um allan Leirdal, af þv< að hann var í för með
Rjóðurbóndanum; þrjá daga samfleytt voru þeir á þessu ferðalagi og
varð vel ágengt.
í Hauga- og Borgundarsóknum kváðust allir reiðubúnir að þola súrt og
sætt með Andrésunum, og láta eitt yfir alla ganga. Aurdælir voru hinir
einu, er ekki vildu vera með.
Ingiríður og Knútur höfðu ekki sézt í fjóra daga, því að hún forð-
aðist hann sem heitan eld. Þetta var reyndar ekki í fyrsta sinn, sem