Þjóðólfur - 23.05.1902, Síða 3

83
að J. S. var fremstur í flokki, er alþingi
neitaði gildi grundvallarlaganna,—dr.
Valtýr hefur gert ítrekaðar tilraunir til
þess að berja fram, að þau væru hér
gildandi, —
»með þeirri einu viðbót«:
að J. S. vildi gera Reykjavik að höfuðstað
hinna æðri skóla og menntunar þjóðarinn-
ar, en doktorinn vill flytja skólana burt
úr landinu!
I5/s—1902. Sigtýr.
Árnessýslu (Þorlákshöfn) 4. maí.
Tíðindi eru héðan fá. Við erum hér
þennan tíma ársins á nokkurskonar út-
kjálka veraldar; fréttum því lítið nema í
gegnum dagblöðin, og sum þeirra eru við
þá fjölina felld, að segja okkur fréttirsem
ekki eru sannlejkanum samkvæmar (sbr.
Þjóðviijann hans Skúla og fleiri sams-
konar málgögn), og er því lítið um
andlegan fróðleik að ræða hér. Að vísu
erum vér hér í Þorlákshöfn betur settir,
en margir sjómenn í öðrum fiskiverum,
að því leyti, að hér er bókasafn til af-
nota fyrir sjómenn með um 150 bindum
bóka, og blaði er hér haldið úti á hverri
vertíð nú í mörg ár, sem heitir »Sjómað-
ur«. I því birtast smágreinar um málefni,
sem varða veiðistöðina, formannavísur og
í vetur hefur þar jafnvel verið rædd póli-
tík. — Til tíðinda má það telja, að í
vetur voru hér endurskoðuð og samþykkt
lög fyrir »Sjómannasjóð Þorlákshafnar-
veiðistöðu«, sem stofnaður var 1885, en
hefur nú um mörg ár legið 1 dái. Sjóð-
urinn er orðinn 7—800 krónur, og hefur
allan þann tíma verið undir umsjón danne-
br.m. Jóns Árnasonar í Þorlákshöfn. Á-
kveðið tillag til sjóðsins er 1 þorskur á
hverri vetrarvertíð úr hverjum mannshlut,
sem skipt er af skipum þeim, er héðan
róa til fiskjar. Tilgangur sjóðsins er, að
veita þeirn mönnum hjálp, sem hér verða
fyrir slysum eða veikindum svo og eptir-
lifandi ættingjum þeirra, er hér deyja eða
drukkna á vertfð, og er óhætt að full-
yrða, að einhver félagsskapur setur sér
lægra markmið, en sjóðstofnun þesssi hef-
ur fyrir augum. I vertfðar byrjun var hér
haldinn fundur til að ræða um íshúsbygg-
ingu hér í Þorlákshöfn. Var í fundarlok
leitað undirtekta viðstaddra manna með
hlutaloforð, og lofuðu fundarmenn 3 —4
þúsund krónum í 25 kr. hlutabréfum til
stofnunar fyrirtækisins. Húsbyggingin
verður þó varla framkvæmd á þessu ári,
því ís vantar í þetta sinn, til þess að
mögulegt sé, að frysta síld í sumar, og
er það þó aðaltilgangurinn með íshús-
byggingu hér. I Þorlákshöfn má í flest-
um árum veiða ógrynni af sfld, ef áhöld
og kunnátta ekki bresta. Það er enginn
vafi á því, að hér er bezti staðurinn fyrir
þá veiði, fyrir öllu Suðurlandsundirlend-
inu. Framkvæmdir í þá átt síðastliðið
sumar sanna það ljóslega, þó ekki væru
þær í stórum stíl.— Laugardaginn 26. f.
m. hélt Pétur Guðmundsson kennari á
Eyrarbakka fund hér. Eins og kunnugt
er býður hann sig fram til þingfarar hér
1 Árnessýslu 2. júní n.k. Á fundinum
roættu margir atkvæðisbærir menn úr
kjördæminu og auk þeirra fjöldi sjómanna.
Lýsti þingmannsefnið, — sem ereindreg-
inn og öruggur heimastjórnarmaður —
afstöðu sinni í stjórnarskrármálinu, banka-
málinu, prestlaunamálinu og breytingu
kosningarlaganna, skýrt og óhikað ogmælt-
ist mjög vel. Um kosningarúrslit skal
hér engu spáð, en ólíklegt þykir mér, að
Árnesingar kjósi nú Valtýinga til þingfar-
ar, þvf valtýskir hafa þeir aldrei verið,
nema ef vera skyldi, að prestarnir höll-
uðust eitthvað í þá áttina! Sannleikurinn
er sá, að mjög fáir af betri bændunum í
sýslunni hafa verið né eru valtýskunni og
hennar dilkum fylgjandi.
Sjómaður.
Býsna vandræðaleg
er afsökun sú, sem ísafoldarritstjórinn
er að gera nú síðast út-af »gatinu« um
lögleysur(!) Lárusar sýslumanns 1 Stykkis-
hólmi. Auðvitað er hann á sína alkunnu
vlsu, að reyna að fóðra þetta lögfræðis-
lega »gat« sitt, en gengur þar alveg þegj-
andi fram hjá öllum aðalatriðunum í at-
hugasemdum vorum síðast, a ð maðurinn
(Ármann hreppstj.) hafði lofað sýslumanni,
að mæta í Stykkishólmi, a ð málafærslu-
maður, sem hann leitaði til hér, réð hon-
um alveg frá, að fara nokkuð frekar út í
þetta gagnvart sýslumanni, og svo 1 3.
lagi það sem mestu skipti, að það var
tekið skýrt fram í Þjóðólfi, að » 1 ö g -
reglust j óri þarf ekki að elta
mann, sem kærður erumglæp,
á varnarþing hans, meðan á
rannsókn stendur i málinu«.
Þessu öllu sneiðir Isaf.maðurinn alveg hjá,
en er í þess stað að fimbulfamba út í
loptið um kanselhbréf og tilskipanir, sem
ekki séu lög, (sá veit það(!) hvort þessi
og þessi tilskipun er lög eða ekki!l). Það
er auðséð, að honum veitir enn ekki af
að lesa lagasafnið sitt betur ofan f kjöl-
inn. Og þykir oss því réttast, að lofa
Lárusi að kenna honum betur, ef vera
kynni, að honum tækist að troða í hann
undirstöðuatriðunum um rannsókn og rekst-
ur sakamála. Honum veitir sannarlega
ekki af þeirri fræðslu, þrátt fyrir 10 ára
lögfræðisnám forðum, sem ekki hefur bor-
ið neinn sýnilegan árangur, sbr. vottorð
landshöfðingjans í vetur, er kallaði mann-
inn »ólöglesinn«(!l).
Dalasýslu 13. maf.
Tíð hér hefur ágæt verið síðan á
sumarmálum, stillt og úrfellalaus, með
frostum margar nætur, en samt eigi hörð-
um; gróður er því enn eigi nema dálítill
litur í túnum. Heybirgðir manna eru
nógar, og góð skepnuhöld.
Sýslufundur var haldinn hér 19. aprfl,
og næstu daga þar á eptir, og gerðist þar
fátt sögulegt, nema það, að samþykkt var
með meiri bluta atkvæða að leggja ekkert
fé til að koma á brúnni á Laxá. Þetta þyk-
ir mörgum undarleg ályktun, því með þessu
ráðlagi er öllu því fé, sem til brúarinnar er
búið að leggja, auðvitað sama sem kastað í
sjóinn. Enað brúinfórafíhaust,þegar verið
var að setja hana á, má telja mesta happ,
þvf að í stórflóðinu, sem varð um mán-
aðamótin, janúar og febrúar, kom það í
ljós, sem engum datt 1 hug, að brúar-
stöplarnir voru langt of lágir, svo brúin
hefði molazt, ef hún hefði verið komin á.
Vitanlega er allt þetta mál ómaklega lagt
út sýslumanni vorum til skammar af ó-
vinum hans, en á slíku er ekkert mark
takandi, því að það er allt saman tómt
kosningahatur og þingmennskurógur, og
þess konar flokkadráttur mun, þótt ljótt
sé, hafa haft áhrif í sýslunefndinni á brú-
armálið. —
Unglingaskólanum 1 Búðardal var sagt
upp 5. þ. m., og höfðu fimm unglingar
verið á honnm síðara hluta vetrarins.
Þeir reyndust yfirleitt mjög vel að sér við
prófið; en ómyndarlegt er, að slíkur skóli
skuli vera svona illa sóttur. Þetta er samt
vonandi að lagist síðar, og áhugi sýslubúa
á menntamálum glæðist.
Talið er víst, að bæði séra Jens og Björn
sýslumaður keppi um þingmennsku hér í
vor, og hafa báðir stóra flokka í fylgi
með sér, og enn er ómögulegt að segja
með vissu, hver nær standi að ná.
Úr Dölum er Þjóðólfi ritað á þessaleið :
Allmikið er hér rætt og hugsað um þing-
mannakosningar í vor, en mestur órói er
þó í Valtýingum eða fylgifiskum þeirra, og
er vanséð hverjir drjúgari verða að leiks-
lokum, þó óskandi væri, að heimastjórnar-
menn ynnu sigur. Og ef svo ekki verður,
þá á það mest rót sína f framkomu Jóns
Jónassonar kennara við unglingaskóla f Búð-
ardal. Hann hefur sýnt sig í að vera einn
sá ötulasti meðmælandi eða kosningasmali
séra Jens Pálssonar, fyrverandi þingmanns,
því að hann hefur bæði skriflega og munn-
lega barizt fyrir þvf, og því miður ekki allt
af á vel sæmilegan hátt, sem ljóslega sýnir sig
í grein hans í ísafold 81. tölubl, 1901. Þar
segir hann beinlínis, að Björn sýslumaður
njóti bónþægni sinnar hjá Suður-Dalamönn-
um, en ekki framkomu sinnar á síðasta þingi.
En þetta er algerlega rangt, því að við Suður-
Dalamenn höfum kosið hann fyrir þingmann,
ekki að eins vegna þess, að hann hefur
reynst okkur vel, síðan hann kom hér í sýslu,
heldur munum vér kjósa hann aptur í vor,
fyrir framkomu hans í stjórnarskrármálinu
og öðrum málum á síðasta þingi, því að
við vitum fyrir víst, að hann er ekki valtýsk-
ur, og vil eg því óska, að hann komist hér
að við kosningarnar, sem eg reyndar tel
lítinn vafa á. Ekki veit eg til, að sýslu-
maður hafi beðið nokkurn mann að kjósa
sig, eða hafi haft kosningasmala, þótt Jón
kennari segi í áðurnefndri grein, að hann
leggi töluvert kapp á að ná kosningu.
Annað, sem talað er um í þessari grein
Jóns, vil eg ekki gera að umtalsefni mínu,
því mér finnst það ekki svaravert og ekki
koma þingmennsku við. Mér finnst að slík-
ar greinar, sem þessi áðurnefnda, sýni hið
göfuga(!) innræti mannsins, sem ritar, og
hversu hann er að reyna að nudda sér upp
við séra Jens, með því að níða pólitiskan
andstæðing hans, enda má sjá á meðfylgj-
andi áskorun til skólastjórnar unglingaskól-
ans í Búðardal, hve mikla óánægju fram-
koma þessa kennara í Isafold hefur vakið
hjá mönnum hér.
Vér undirskrfaðir íbúar Miðdalahrepps,
skorum hér með á hina væntanlegu stjórn
unglingaskólans í Búðardal, að taka herra
kennara Jón Jónasson eigi fyrir kennara
skólans framvegis, nema hann lofi hátíð-
lega að tala og rita engar skammir, ónot
eða óhróðursgreinar um nokkurn mann hér
í Dalasýslu, né vera að gera uppistand nokk-
urt með afskiptasemi sinni af málum sýsl-
unnar, eða með kosningaundirróðri til þing-
mennsku fyrir neina menn, því vér álítum
slíkt allt óhollt nemendum á skólanum.
p. t. Stóraskógi, 12. apríl 1902.
Kr. .JónsKon, Magnús Hjálmtýsson,
Gnðin. Klemensson, Jóh. L. L. Jóhannsson,
Hildiþór Hjálmtýsson, Kl. Baldvinsson,
Signrður Jósúason, Jónas Jónasson,
Sveinn Torfason, Baldvin Baldvinsson,
Snmúel Jósúasou, Ólafur Finnsson,
Ólafur Jónssou, Benedikt Snorrason,
Sveinn Finnsson, Jón Klemensson,
Skarpliéðinn Jónsson, Jón Nikulásson,
Jón Einarsson, Björn Finnsson,
Finnur Einarsson, Yigfús Magnússon,
Snorri Þorláksson.
Nýtt þingmannsefni
er nú komið upp úr kafinu í Austur-
Skaptafellssýslu, Þorgrímur héraðslæknir
Þórðarson á Borgum, Valtýingur mikill
og helzti styrktarmaður séra Ólafs fyrrum.
Hafði hann farið læknisferð út í Öræfi,
hina fyrri af þeim ferðum, er hann fær
sérstakan landsjóðsstyrk(l) fyrir. Var þar
Guðlaugur sýslumaður fyrir á Sandfelli.
Þar var svo undir eins drifin upp áskor-
un til læknisins að gefa kost á sér til þing-
mennsku, og haldið með hana austur
eptir sýslunni um Suðursveit, Mýrar og
Nes, en ýmsir höfðu þó neitað að skrifa
undir, þar á meðal margir helztu bænd-
ur. En annars mjög ósleitulega að gengið
frálæknisins hálfu, svo að tvísýnt er um,
að séra Jón prófastur á Stafafelli nái
kosningu, en taldi sig áður vissan, hefði
séra Ólafur haldið áfram með framboð
sitt, því að hann kvað nú hafa haft þar
miklu minna fylgi en síðast, og meðal
annars vegna þess hætt þar við og snúið
sér að Árnessýslu. Undarlegt er, að ísa-
fold skuli nú síðast láta ógetið þessa nýja
þingmannsefnis Austur-Skaptfellinga, þá
er hún er að telja upp önnur ný þing-
mannaefni t. d. Jón Þórarinsson í Gull-
bringú- og Kjósarsýslu og Jósep Jónsson
á Melum í Strandasýslu (móti Guðjóni).
Og hvers vegna minnist hún ekki á þessa
undirskriptasmölun Þorgríms læknis? Eða
skartar það allt vel á þeirra flokki, sem
hún telur ósóma fyrir hinn flokkinn?
Sannleikurinn er sá, að það eru einmitt
Valtýingar, er beita látlaust þeirri aðferð,
að skuldbinda menn fyrir fram með skrif-
legum undirskriptalolorðum. — En þá.
steinþegir Isafold, eins og þor'skur, þegar
flokksmenn hennar eiga hlut að máli, en
skrökvar í þess stað upp á hinn flokkinn,
að hann liggi á þessu lúalagi. Mikil er
sannleiksástin og samkvæmnin!!
Dáinn
er úr »slagi« 14. þ. m. merkismaðurinn
Ketill Ketilsson dannebrogsmaður í
Kotvogi í Höfnum, nær áttræður, talinn
einn meðal efnuðustu manna í sýslunni
og framkvæmdarmaður mikill. Faðir hans
Ketill Jónsson (J- 1869) var bróðir Stein-
gríms hreppstjóra á Hliði á Álptanesi,
móðurföður Steingríms Stefánssonar bóka-
varðar í Washington, en móðir Ketils heit.
var Vigdís dóttir merkismannsins Jóns
Daníelssonar dannebrogsmanns í Stóru-
Vogum, föðursystir Eggerts heit. Waage.
Kona Ketils heit. var Vilborg Eiríksdótt-
ir bónda á Litlalandi í Ölfusi Ólafssonar,
og er eitt barna þeirra Helga kona séra
Brynjólfs Gunnarssonar á Stað í Grinda-
vík. __________
Lausn frá prestskap
hefur séra Tómas Björnsson á Barði í
Fljótum fengið frá næstu fardögum.
Rektor B. Ólsen
hefur verið kjörinn félagi norska vís-
indafélagsins í Kristjaníu. Finnur Jónsson
professor var kjörinn félagi þess 1 fyrra.
Saémd þessi veitist ekki öðrum en merk-
um og kunnum vísindamönnum.
Skákdálkur Þjóðólfs.
Nr. 3.
Eptir Pétur Zóphóníasson. Box 32 a. Rvík.
2. Tafl.
Drottningarpeðsbyrjun.
Hvítt. S vart:
A. Halprin H. N. Pillsbury.
1. d2—d4, d7—ds
2. Rgi— f3, Rg8—fó
3. e2—e3, C7—c5
4. 1)2—Ö31), c5Xd4
5. e3Xd4, Rb8—c6
6. C2—C4, Bc8—g4
7. Bfi—e2, e7—e6
8. 0—0, d5Xc4
9. 1)3 XC4, Ha8 —c8
10. Bci—b2, Bf8—e7
11. Rbi—d2, O O
12. Ddi—-b3, Dd8—C7
13. Hai—ci, Hf8—d8
14. Db3—e3, Be7—d6
r5- g2—g3. Dc7—35
16. Be2—d3, Da5—h5
17. Rf3— gs, e6—e5!
18. d4—d5, Rc6—d4
19. h2—114, I17—h6
20. Rg5—e4, Rf6Xe4
21. Rd2Xe4, Rd4—Í3 +
22. Kgl g2, Bd6—b8
23. Hfi—hi, Í7~f5
24. Re4—C3, e5—e4
25- Bd3—e2, Hd8—e8
26. Rc3—bs, fs~4
27. De3—33, e4—e3!
28. ds—d6, Rf3—e5
29. Bb2Xe5, f4-f3 +
30. Kg2— h2, He8Xe5
31. Be2—d3, Bg4—d7!
32. f2Xe3, Dh5—g4
33. Bd3—fi, He5—h5
34. HCI C2, Hh5Xb5
35. HC2—d2, Hb5XeS
36. Da3—b2, He5 Xe3
37. Db2Xb7, Bd7—c6
38. Db7—b2, f3—D
og hvítur gefur taflið upp sem tapað.
Tafl þetta er teflt á kappskákarþingi í
Vín hinn 6. júní 1898, og fékk Pillsbury
fyrstu fegurðarverðlaun fyrir það, (400 kr.).
Hann fékk þá og II. verðlaun (4000 kr.).
9. Taflþraut eptir Hermann Keidanski.
Hvítt: Kb8, Dai, Hg7, Pd3, e4 = 5 menn.
Svart: Ke6, Pd7 = 2 menn.
Hvítt mátar í 2. leik.
10. Taflþraut eptir K. Makovsky.
Hvítt: Kf8, Db4, Ha5, Pe5 = 4 menn.
Svart: Kd7, Bc8, Pc7 = 3 menn.
______ Hvítt mátar í 2. leik.
1) Betra er d4Xc5-