Þjóðólfur - 09.01.1903, Qupperneq 3

7
armannahúsinu, heldur á bæjarþingsstof-
unni og er vissara að vera kominnþang-
að kl. 12, ef vera kynni að kjörstjóri tæki
upp á því, að slíta kjörfundinum nokkuð
skyndilega. — En það er samt vonandi,
að kosning þessi fari löglegar fram en hin,
og að kjörstjóri þylji ekki jfkjörskrána á
sama hátt, og hann gerði á mánudaginn,
því að slikur lestur getur naumast full-
nægt fyrirmælum laganna um, að allir
kjósendur skuli »kallaðir fram«.
+
Þopbjöpg Sveinsdóttir
yflrsetukona
andaðist hér í bænum eptir langvinnar
þjáningár 6. þ. m., hálfáttræð að aldri.
Hún var, eins og kunnugt er, alsystir
Benedily;sJ heit. Sveinssonar og honum
mjög samrýmd í öllu, enda voru þau mjög
lík að skaplyndi, bæði óvenjulega áhuga-
mikil, ósérhífin, ríklunduð og brennandi í
trúnni á pólitiska endurfæðingu þessa
lands, frelsi þess og framför. Þorbjörg
heit. hafði mjþg mikil afskipti af pólitík, og
var þar ávallt meðal hinna fremstu 1 flokki
undir merkijbróður slns, meðan hann var
uppi. Fráfall hans fékk henni mikils, og
náði hún sér naumast síðan. Þótti henni
margt fara á annan veg í pólitíkinni síð-
ustu ár, en hún vildi og tók hún sér það
allnærri. Er óhætt að segja, að enginn
kvennmaður hér á landi á þessari öld
hefur gefið sig meira við almennum mál-
um, en Þorbjörg heit gerði, enda vaf hún
viða kunn. Hún barðist mjög fyrir auknu
kvennfrelsi, og var ein af fyrstu stofnend-
um hins íslenzka kvennfélags, og var jafn-
an lífið og sálin í því. Var og lengi
forseti þess. Hún var mælsk vel, talaði opt
á mannfundum og jafnan af allmiklum
hita og sannfæringarkrapti. Var jafnan
gerður góður rómur að máli hennar. Hún
var hjálpsöm mjög, hjartagóð, tryggí lund
og mjög trúrækin. Yfirsetukona hér í
Reykjavík var hún um 40 ár, og tókst
það afbragðsvel. Var henni einkar sýnt
um að annast sjúka og bar mjög gott
skyn á lækningar. Sjúkir og sorgmæddir
áttu vísa hjúkrun og huggun, þar sem
hún var. Hún var á ýmsan hátt
einkennileg og öðruvísi en fólk flest.
Verður skarð það, sem orðið er við frá-
fall hennar, tæplega fyllt að svo stöddu.
Sjón lei kar.
Leikfélag Reykjavíkur hefur nú tvisvar
sinnum leikið „Hneykslið" eptir Otto
Benzon danskan rithöfund, er samið hefur
allmörg leikrit. Efni leiks þessa er heims-
ádeila um hinn óeðlilega stéttaríg og
heimskulegt tízkutildur auðugrar en hé-
gómlegrar stórkaupmannsfamilíu, er reyn-
ir að tylla sér á tá við hinar svo kölluðu
æðri stéttir og hafa að eins samneyti við
þær, en fyrirlítur vinnulýðinn og þá sem
ekki hafa þennan „æðri stimpil". Leikur
þessi er allskemmtilegur og margt í hon-
um hnyttilega orðað og heppilega, margar
all sárbeittar setningar gegn hégómagirni
og einstengishætti manna og óhæfilegum
tízkufjötrum, er menn láta leggja á sig af
hræðslu við almenningsálitið, þessa óbil-
gjarna harðstjóra, er drepur einstaklings-
frelsið og bindur orð manna og gerðir á
klafa vanans og hleypidómanna, unz allt lífið
stefnir að því að „sýnast" fyrir öðrum og
glata þannig öllu sjálfstæði sínu og sönnu
manngildi, — Um leikenduna er fátt að
segja, þeir leika fremur liðlega flestir. Kr.
Ó. Þorgrímsson, er leikur etazráðið, lætur
ofmikið bera á „kómisku" hliðinni hjá þess-
um peningapúka, auðsjáanlega miklu meir,
en höf. hefur ætlazt til. Sérstaklega ber
ofmikið á þessu, þá er etazráðið er að tala
við hinn væntanlega tengdason sinn v.
Ahnskjöld. En áhorfendunum þykirgam-
an að hneigingunum og beygingunum og
öllu látbragði leikandans. En á þvf stranda
margir leikendur og hættir því við að
taka meira tillit til þess, að áhorfendurnir
skemmti sér og hlægi, en að persónan, sem
sýna á, sé sönn og’rétt, því að allt „grín" er
svo þakklátlega þegið og aflar leikandanum
orðstfrs og álits, ef ekki er því óhöndug-
legar að farið. — Frk. Gunnþórun leikur
etazráðsfrúna vel og allliðlega, sem stór-
lynda, hégómlega, virðingagjarna og.rögg-
samlega kaupmannskonu,’Jsem að mestu
leyti er húsbóndinn á |heimilinu. Friðf.
Guðjónsson leikur son þeirra hjóna (Arthur
Hansen) mjög vel, og er hlutverkiðjauð-
sjáanlega vel lagað fyrir hann. Frk. Lára
Indriðadóttir leikur einnig vel, sérstaklega
1 sfðasta þætti, er hún fær vitneskju'um
ástabrellUr unnusta síns. Leik“frk. Emilíu
Indriðadóttur er að'sumu leyti ábótavant,
þótt ‘yfirleitt þyki hún leika heldur vel.
Henni tekst t. d “ekki vel 'að’sýna Jsanna
hryggð, og verður opt hálf óeðlileg, en þess
ber að fgæta, að hlutverk hennar er all-
vandasamt. Helgi Helgason leikur v.
Ahnskjöld alleðlilega, og skilur hlutverk
sitt auðsjáanlega vel. — Það er dágóð
skemmtun að horfa á leik þennan, með
þvf að hann er í sjálfu sér vel saminn og
flestir leikendurnir leysa hlutverk sín furðu
vel af hendi.
„Gamla Stpympa“.
Svo var hún venjulegast kölluð kerlingar-
ræfillinn, sem mér er í barnsminni, er eg
var að alast upp hjá foreldrum mínum.
Eg veit ekki, hvað hún hét réttu nafni,
hef aldrei grennslazt eptir þvf, en hún var
ávallt kölluð „Strympa gamla" eða „gamla
Strympa". Ogeg man svo vel eptir, að hún
var höfð fýrir grýlu á krakkana f sveitinni,
enda var húnvel til þess fallin fyrir margra
hluta sakir, bæði vegna útlits og lundernis, er
hvorttveggja var í lakara lagi. Hún var svo
orðvond og illmálg, einkum á bak, að enginn
vildi hafa hana á heimili sínu og flæktist
hún því venjulegast manna á milli og var
öllum hvimleið. Varð hver þeirri stundu
fegnastur, er hann gat losnað vjð hana. Bar
hún róg og hviksögur út um helztu menn
sveitarinnar, svo að allt komst í bál og
brand.
Ýmsir gárungar höfðu gaman af því, að
karpa við kerlingu, erta hana á ýmsan hátt
með því að blása framan í hana eða stinga
hana með títuprjónum, því að þá var gam-
an að sjá kerlu. Þá steytti hún hnefana,
og hrækti í allar áttir, en gat engu orði
upp komið nema „flónið þitt, bjáninn þinn".
Það voru allar röksemdir kerlu, þegar hún
var í ráðaleysi. Og svo sveiaði hún og fuss-
aði. Hún hafði aldrei þótt stíga f vitið, en
kristnuð hafði hún þó verið að nafninu, og
hafði opt guðs nafn á vörunum, en enginn
hafði þó séð hana fara í kirkju eða vera til
altaris, Og var ætlun manna, að kerling
væri hundheiðin, og fyrirliti prestinn sinn,
þótt hún væri opt að smjaðra fyrir honum,
því að mjúkmál gat liún verið, einkum við
alla heldri menn, og þá, sem hún hugði,að
mundu offra henni einhverju: peningum eða
matarbita. Við slíka menn lék hún á als-
oddi og hældi þeim á hvert reipi, en bak-
beit þá, er þeir heyrðu ekki til. En bros-
legast af öllu var þó, er kerling var að hæla
sjálfri sér af dyggðum sfnum og mannkost-
um. Var svo að heyra á henni, sem hún
væri fyrirmynd í öllií fögru og góðu, hefði
aldrei gert á hluta nokkurs manns, væri svo
að segja heilög og lýtalaus, sakleysið sjálft.
Þessir elliórar kerlu fór svo f vöxl með aldr-
inum, að hún fór að líkja sér saman við
Krist, og þótti mönnum þánógboðið. Varð
hún að loltum svo ærð, að engu tauti varð
við hana komið, og horfði til vandræða í
sveitinni, því að öllum var blóðilla við
„Strympu gömlu", og enginn vildi hafa liana
á heimili sínu, sakir ærsla hennar og ill-
yrða. * Hún hljóp og að fólki og beit það,
þótt það hefði ekkert lagt til hennar Komu
helztu bændur sér þá saman um, að kerl-
ing mætti ékki ganga ómýld lengur, og oezt
væri, að láta á hana munnkörfu, og hafa
strangar gætur á því, að hún yrði ekki sér
eða öðrum að voða, hún hefði nógu illu til leið-
ar komið. Þá er húsbændur hennar komu
með munnkörfuna, varð kerla hnuggin mjög,
vissi til hvers verkfærið var ætlað, því að
henni hafði opt áður verið ógnað með þess-
ari körfu, þá er hún lét verst. En hún hafði
þá jafnan lofað bót og betrun og sloppið
með því. En nú dugðu engin undanbrögð
lengur, hversu sem kerling veinaði og kvein-
aði. Húsbændur hennar voru ósveigjanlegir,
og smelltu munnkörfunni á kerlu. En svo
að hún yrði ekki alveg klumsa, var’henni
endrum og sinnum leyft, að losast við hana
dálitla stund undir umsjón húsbændanna.
Og var þá kerling jafnaðarlega fremur stillt,
andvarpaði, barði sér á brjóst, eins og Fari-
seinn segjandi: „Ójdrottinn eg þakka þér,
að eg er ekki eins og fanturinn hann Jón á
Hóli^eða óþokkinn liann Jón f Dal, sem
alltaf eru að tala Ijótt og skamma náung-
ann. Þaðjjveit guð, að eg á ekki skilið, að
ganga i meðfmunnkörfu, og svei þeim, sem
smelltu'henni á mig, enda skal eg nú sýna
þeim, að'eg erekki vitlaus enn, já, hreint
ekkert vitlausari en áður, meðanpeg hafði
orðið „frítt" og mátti tala af mínu eigin.
Eg skal*. . . ." Lengra komst „Strympa
gamla" ekki, þvf að Jhúsbændurnir komu þá
með munnkörfuna. Þeir höfðu jafnan ná-
kvæmar gætur á, þegarj þeim virtist, að
kerla gamla ætlaði að fara yfir strykið. Og
hegðaði hún sér venju fremur óskikkanlega
meðan hún var laus við munnkörfuna, var
henni hótað, að hún skyldi verða bundin
við staur og hýdd, ef til vill send á Brim-
arhólm. En ekki veit eg, hvort orðið hefur
af því.
Eptir því, sem eg frekast veit, tórir „gamla
Strympa" enn. Ý.
Skemmdir af ofviðri o. fl.
Ur Húnavatnssýslu er ritað 10. f. m.:
„Að kveldi 5. þ. m. fauk í afspyrnuroki
eldur úr ofnpípu í töðuhey Hannesar bónda
Magnússonar á Árbakka og brann það
til ösku, nema 10—12 hestar, er rifnir
voru úr því, og ern varla ætir fyrir ösku.
Var þetta slæmur bagi fyrir hann. — I
sama veðri missti Ámi bóndi Jónsson á
Þverá f Hallárdal 60—70 hesta af útheyi
úr heytópt og Björn sonur hans um 10
hesta. Ur húsinu þar brotnuðu flestir
gluggar að neðan og mátti fólkið vaka
alla nóttinaa við að halda rúmfötunum í
gluggunum. Þar rauf og þök af húsum
og viðurinn líka t. d. úr skemmu nýbyggðri
og braut svo viðurinn gluggana. 50 ára
gamalt þak rauf af smiðju þar eðakofa".
Skipstrand.
Hinn 4. þ. m. strandaði á Garðskaga
enskt botnvörpuskip „John Forester",
hleypti þar á grunn í góðu veðri. Menn
björguðust allir.
Sjávarborgarbrunlnn.
Nú er orðið uppvfst um, hver valdið
hefur brunanum á geymsluhúsum Ásgeirs
Sigurðssonar, „Sjávarborg" í vetur. Söku-
dólgurinn heitir Guðjón Guðmundsson
til heimilis hér í bænum, misjafnlega
kynntur. Gloppaðist það upp úr honum
við húsbónda sinn, að hann mundi vera
valdur að brunanum, en vill telja það
óviljaverk, hafi verið drukkinn að reykja
vindla þar við geymsluhúsið, og varpað
eldspítunum ógætilega frá sér, sofnað svo
og ekki vaknað fyr en allt stóð í björtu
báli og hlaupið þá skelkaður burtu og
farið að hátta.
Um Tjörn á Vatnsnesl
sækja séra Runólfur Magnús Jónsson á
Hofi á Skagaströnd og Þoisteinn Björns-
son cand. theol.
Gufuskiplð „Scandia"
kom 4. þ. m. með farm til Björns kaupm.
Guðmundssonar. Það fer til útlanda
í dag.
Helztu fréttir útlendar, er bár-
ust með því skipi eru þær, að Marconi
hefur nú tekizt að senda loptskeyti þvert
yfir Atlantshaf, frá Cape Breton í Nova
Scotia til Cornwall á Englandi. Skeytið
var frá Minto lávarði, Kanadalandstjóra,
til Játvarðar Englakonungs. Jafnframt
sendi Marconi loptskeyti til Ítalíukonungs
og ýmsra blaða á Ítalíu. I þetta sinn
voru loptskeytin að mfeðaltali 25 orð hvert.
Er þá enginn efi á því orðinn, að upp-
fundning Marconis er (nothæf, þótt enn
hafi ekki tekizt að senda nándanærri jafn-
mörg orð á hverri mínútu á þennan hátt
eins og með sæþræði. En uppfundning
þessi á framtíðina fyrir sér. Og þess
verður eflaust ekki langt að’ bíða, að’vér
íslendingar fáum að njóta góðs'af henni.
Hið frakkneska fjársvikahyski,'Humbert-
familían, sem lesendur Þjóðólfsfmuna [ef-
laust eptir, hefur verið Ttekin"Shöndum"í
Madrfd, og verður framseld "‘Frakkastj órn
og flutt til Frakklands jjtil fyfirheyrslu.
Hefur hyski þetta dvalið stöðugt á Spáni,
slðan það strauk frá París næstl. vor. Bú-
ast menn jafnvel við, að nýtt Panama-
hneyksli komi á dagskrá við rannsókn á
fjárprettamáli þéssu.
Saltflskur
var allmjög fallinn í verði ytra, eptir
síðustu fréttum, var boðinn á 60 rlkis-
mörk, en seldist ekki.
Stökur
sendar Þjóðólfi á nýjársdag.
Nú ber skáldi höfuð hallt
hittir ei þótt ljósti,
eyrnalangur út af valt
með Arnfirðing á brjósti.
Ljóðin hans mér lízt ei sé
lengur vert að styrkja.
Á að launa’ af landsins fé
Lokadellu’ að yrkja ?
Skákdálkur Þjóðólfs.
Nr. 8.
Utanáskript: Pétur Zóphóníasson.
Box 32 A. Rvík.
Tafl nr. 6.
Enskt riddaratafl.
(teflt í Monte Carlo «/2 1901.
M Tschigorin. S. Winaver.
Hvítt. Svart.
1. e2—e4 e7~e5
2. RfU—f3 Rb8—c6
3- C2—C3 Rg8-f6
4- d2—d4 e5Xd4?
5- e4—es Dd8--e7
6. c3Xd4 d7—d6
7- Bbi- bs Rf6-d7?
8. 0—0 dóXes
9- d4-ds Rc6—b8
10. Rf3Xes De7—f6
11. Hfi-ei Bf8—e7
12. Dd—e2! h7—hs?
13- Re5-f3 Df6-d6
14. Bci—f4 Dd6—05
15- ds-d6! 0—0
16. d6Xe7 Hf8-e8
17- Rbi—C3 C7—c6
18. Bbs—c4 b7—b5
19. Bc4Xf7+! Kg8Xf7
20. De2—e6 mát.
Taflþrantlr:
11. eptir F. X. Patzak í Vín.
Hvítt: Ka4, Dhs, HC3, Re8, Pg3 = 5
menn.
Svart: Kd4, Pcs og es = 3 m.
Hvítt mátar f 3. leik.
12. eptir Samuel Loyd f New-York.
Hvítt: Ke2, Dd7, Pe7 = 3 m.
Svart: Kf7 = 1 maður.
Hvítt mátar í 3. leik.
Kappskákir.
Eins og áður hefur verið skýrt frá í Þjóð-
ólfi, þreytti Skákfélag íslendinga í Kaup-
mannahöfn kappskákir við ’ Handelsforen-
ingen faf 5. Juni Skakklub. Taflfélag það
er gamalt, og hefur um 30’meðlimi, en S. I.
í K. ungt (1 árs) og hefir| að eins 10 meði.
Upphaflegaj áttu 10 að þreyta kappskák-
irnar, en er á hólmmn kom, vantaði tvo
landa, þá stórkaupm. Chr. Havsteen og
Ólaf Björnsson stud. mag.,'( er voru veikir.
Urðu þeir því. 8 talsins. Danir höfðu valið
þá, er þeir höfðu bezta í" félaginu. Þeir
Mortensen bókhaldari og Fischer-Jakobsen
1