Þjóðólfur - 06.03.1903, Blaðsíða 1

ÞJOÐOLFUB.
55, árg.
Reykjavík, föstudaginn 6. marz 1903.
M 10.
MioSstadi JfíaAýaAMi
Yaltýsliðar í ógöngum.
Óhyggilegr bíræfni.
Kosningaróðurinn er nú þegar byrj-
aður fyrir alvöru af hálfu Valtýinga,
bæði fyrir austan fjall — í Árnes- og
Rangárvallasýslum — en sérstaklega
hér í bænum. Nú á svo sem til skarar
að skríða. Opt var þörf, en nú er
nauðsyn, og þessvegna er það brýnt
svo innilega, svo átakanlega fyrir fylg-
ismönnum þeirra, að nú ríði lífið á,
að kosningarnar næst gangi þeim að
óskum, annars sé allt strit flokksins
síðan 1897 árangurslaust, og geti ekki
borið hina sárþráðu ávexti. í hugar-
víli sínu og vandræðum grípa því Val-
týingar til þeirra örþrifráða að taka
upp á arma sína hina svonefndu „land-
varnarmenn", gerandi sér vonir um,
að þeir muni þá hjálpa betiy til að
sundra heimastjórnarflokknum, og þá
sé sigurinn Valtýingum vísari. Og
„landvarnarmennirnir" virðast takaþví
feginshendi að fleyta sér á fúasprek-
um Valtýinga, vitandi eins vel eins og
2 og 2 eru 4, að þeir náaldrei þeirri
Iendingu, sem þeir vilja ná á slíku
flotholti. En samband þetta er að
hinu leytinu engu síður viðsjált fyrir
Valtýinga, og getur orðið þeim alveg
að fótakefli, vegna þess, að með því
að flokksmenn þeirra á síðasta þingi
samþykktustjórnarskrárfrumvarpstjórn-
arinnar mótmælalaust, og flokkurinn
hefur síðan harðlega skuldbundið sig
til að samþykkja það óbreytt á næsta
þingi, þá er það öldungis óskiljanlegt,
hvernig mennirnir ætla að fara að
verja það fyrir þjóðinni, að þeir ganga
í félagsskap við þá menn, er vilja ó-
nýta gerðir síðasta þings í stjórnar-
skrármálinu. Valtýingar munu þó kyn-
oka sér við, að lýsa því skýrt og skor-
inort yfir, að þeir ætli enn einu sinni
að ganga á öll sín heit, met.a einskis
hinar fyrri yfirlýsingar, með öðrum
orðum snúa alveg við blaðinu, og ann-
aðhvort fella stjórnarskrárfrv. alveg á
næsta þingi eða samþykkja valtýsk-
una. Þetta gæti maður skilið. En
það bíður líklega, að slikár yfirlýsing-
ar komi.
Þeir sem efast um að nokkurt sam-
band milli „hinna sameinuðu" Valtý-
inga og Landvarnarmanna eigi sér
stað, þurfa ekki langt að leita til að
sannfærast um það. Dæmin eru deg-
inum ljósari hér í sjálfum höfuðstaðn-
um. Fram undir hálfan mánuð eða
lengur hafa Valtýingar verið á þön-
um um allan bæ með feikilegum gaura-
gangi til að safna áskorunum til þing-
setu handa — Jóni Jenssyni yfirdóm-
ara, helzta málsvara Einars Bene-
diktssonar frá Reykjavíkurfundinum
II. ágúst f. á., þar sem yfir-
dómarinn lýsti því yfir með ákafa
miklum og spenningi, að það væri
óhæfa að samþykkja stjórnarfrumvarp-
ið með ákvæðinu um ríkisráðssetu ráð-
gjafans, enda væri það óþarft, því að
annað betra frumvarp (valtýska frv.
frá 1901) hefði legið fyrir þinginu.
Þetta sagði maðurinn þá með mörgu
fleira spaklegu. En Valtýr studdi
mál hans, eins og allir muna. Og
síðan hefur yfirdómarinn verið eins
og geta má nærri höfuðhyrningarsteinn
Landvarnarmanna, sá máttarstólpi, er
þeir hafa reitt sig mest á, sá Mímis-
brunnur, er þeir hafa drukkið þor og
þrek úr. Engan annan æskilegri kandí-
dat fyrir sina hönd gátu þeir því feng-
ið í höfuðstað landsins. Og Svo fell-
ur þetta allt svo makalaust vel, að
Valtýingar vilja líka ólmir hafa Jón
Jensson á þing(H) engan fremur. Hvers
vegna? Ja, það vita þeir bezt sjálfir.
Hvernig ættu aðrir að vita það betur,
hvar fiskur liggur undir steini, og til
hvers flokkurinn vill endilega senda
þennan mann á þing, mann, sem hef-
ur lýst því jafngreinilega yfir á opin-
berum fundi, að hann álíti frumvarp
síðasta þings óhæfilegt. Til hvers
skyldu Valtýingar vilja senda þann
mann á þing, nema til að kæfa þessa
óhæfu ?
En hvað verður þá úr öllum hin-
um hátíðlegu yfirlýsingum þeirra um
tryggð og trúnað við frumvarp síðasta
þings? Svari Isafold nú, og skýri frá
hversvegna hún og hennar flokkur ger-
ist svo bíræfinn, svona alveg upp í
opið geðið á öllum bæjarbúum, að
berjast með hnúum og hnefum fyrir
þingmennsku þessa manns. Ekki tjáir
henni að sletta því á Landvarnarmenn,
að þeir hafi gengizt fyrir þessu, því
að það kvað hafa verið glöggt Valtýs-
mark á öllum þeim 18 sendisveinum,
er verið hafa á hlaupum um bæinn
með undirskriptaskjölin. Og þeir sem
skrifað hafa undir, eru auðvitað ein-
tómir Valtýingar, auk hinna örfáu
Landvarnarmanna, sem atkvæðisbærir
eru, því að hve sárfáir þeir eru, vita
fáir. Þeir gatu því aldrei safnað miklu
meðal sinna manna. En nú virðast
þeir „sameinuðu" runnir saman í æðri
einingu — í Jóni Jenssyni — gömlum
Valtýing og nýjum Landvarnarmanni,
og er auðvitað, að nýi maðurinn er
það sem marka má. Vér hyggjum,
að Valtýingum hafi glapizt hér hrapar-
lega sýn, og gert sér og flokknum
heldur ónotalegan grikk með þessum
leiðangri, grikk, sem þeir kynnu að
geta sopið seyðið af við kosningarn-
ar, þvi að nú et sýnt, hversu fylgi
þeirra við frv. síðasta þings er hatt-
að, og hversu þjóðin ma reiða sig a
hatíðlegar yfirlýsingar slíkra manna.
Þeim er alveg eins gott að kannast
við 'það undir eins umsvifalaust, að
þeir hafi varpað af sér grímunni, þótt í
ógáti væri. Það er ekki til neins að
dylja það hvort sem er. Að sjálfsögðu
er þetta gert með ráði flokksmiðstjórn-
arinnar, en í henni eru auk ísafoldar-
Bjarnar 4 væntanlegir þingmennsku-
kandídatar. Menn vita því, hvers
menn geta vænzt frá þessum þing-
mannaefnum, nfl. pólitík Jóns Jensson-
ar == Landvarnarpólitíkin, ■== ónýting
stjórfiarskrármálsins, == valtýskan frá
1901 eða ekki neitt, því að það er
óðs manns æði að ímynda sér, að
Valtýingarnir frá 1901 fari að berj-
ast fyrir ráðherrabúsetunni án ríkisráðs-
ákvæðisins, fari að berja þar höfðinu
við steininn gagnvart Danastjórn um
óákveðinn tíma Það má þver trúa
því sem vill. Vér heimastjórnarmenn
þykjumst hafa reynsluna fyrír því, að
til margs er þeim trúandi, en til þess
aldrei.
Vilji valtýski flokkurinn ekki gera
sig beran að því, að búa yfir bana-
ráðum við frumvarp síðasta þings, eru
engin önnur fangaráð fyrir hann til að
komast úr þeim ógöngum, sem hann
nú situr fastur í, en að falla frá öllum
stuðningi við Jón Jensson, og lýsa því
hátíðlega yfir, að flokknum hér í bæn-
um hafi stórkostlega yfirsést, er hann
hljóp út í þessa tásinnn. Annað hjálp-
ar þeim ekki, því að klóra síg út úr
því með yfirlýsingum frá þingmanns-
efninu, t. d. þvert ofan í fyrri yfir-
lýsingar, getur hann ekki. Hann hlýt-
ur algerlega að yfirgefa Jón Jensson
sem þingmannsefni hér í bæ, láta Land-
varnarmennina eina um hann, en út-
vega sér artnan kandídat, svo framar-
lega sem flokkurinn viil ekki beinlínis
stimpla sig sem heitrofa, eða slá sér
algerlega á prógram Einars Benedikts-
sonar, athugasemda- og brotalaust. En
nokkuð mun hún reynast rýr í roðinu
19-falda stefnuskráin þeirra Valtýing-
anna í sumar, ef öll loforðin þar verða
jafnvel efnd.
Það verður gaman að sjá, hvernig
málpípa flokksins — ísafoldartetur —
fer að því, að fóðra þetta ógætilega
gönuskeið, þessa óhyggilegu bíræfni
flokksins í sambandi við sínar eigin
yfirlýsingar, og hátíðleg loforð fulltrú-
anna. Eu mikið má bjóða kjósendum
hér í bæ, ef þeim finnst ekki valtýska
súpan orðin talsvert hárug í seinni tíð,
og óþverra-kekkirnir í henni ekki sem
lostætastir. Það má mikið vera, ef
slíkt ómeti rennur ljúft og liðugt nið-
ur hjá öllum í þetta sinn. Þá stend-
ur sannarlega á sama, hver þremillinn
er á borð borinn.
Enn um botnvörpumál
Guðlaugs.
Svar til Skaptfellings.
„Eg sé ekki betur, enað
flutningsm. (E. J.) vilji of-
urselja þau héruð, sem um
er að ræða, til eyðilegg-
ingar . . . og að það mundi
verða krökt af botnverp-
ingum, — og að sú þvaga
mundi stemma stigu fyrir
fiskigöngu vestur með landi
og víðar“.
Guðl. Guðmss.
Alþt. 1899 B. 1428.
„Hví ertu hér“, segir Böð-
var, „eða hvað gerir þú?“
Höttur segir: „Eg geri
mjer skjaldborg, bokki
sæll“. Böðvar segir: „Ves-
all ertu þinnar skjaldborg-
ar“, þrífur til hans og
hnykkir honum burt úr
beinahrúgunni.
Hrólfssaga kraka.
Einhver Skaptfellingur, sem auðsjáanlega
máls'taðs síns vegna hefur ekki þorað að
birta nafn sitt, hefur í 4. tölubl. „Fjallkon-
unnar“ reynt að hrekja fáein atriði úr fyrri
parti greinar minnar „Um botnvörpubanns-
undanþágu Guðl. sýslumanns“ í 45. tölu-
blaði Þjóðólfs f. á., og þótt grein þessi sé
í sjálfu sér ekki svaraverð, og að öllu leyti
beri mjög mikinn vott um þekkingarleysi
manneskjunnar á þessu máli, þá vildi eg
— ekki hans vegna — heldur vegna ann-
ara Skaptfellinga, er líkt væri ástatt fyrir
í þessu efni, gera fáeinar athugasemdir við
þetta ritverk hans.
Hann byrjar á því, að segja að eg efist
um réttmæti þeirrar skoðunar, er frumvarp
þetta byggist á. Já, það er rétt. Og eg
er ennfremur sannfærður um, að það bygg-
ist allt á illa hugsuðum og skökkum grund-
velli.
Þessi Skaptfellingur vill telja mönnum
trú um, að útlendingar fiski við suðurland
og Ingólfshöfða, af því þeir komi þangað
fyrst. Auðvitað ef þeir kæmu þangaö
ekki, þá fiskuðu þeir þar ekki, að sínu
leyti eins og þessi brotni landkrabbi (?)
— óbrotinn segist hann ekki vera — ef
hann væri ekki Skaptfellingur, þá dyldi
hann heimsku sína og taiaði ekki um
þetta mál, sem hann auðsjáanlega hefur
ekki vit á.
„Flestir skynberandi menn eru þeirrar
skoðunar, að fiskurinn komi upp úr djúp-
inu víðsvegar að landinu; fiskimenn tala
einatt um vestan-, útsunnan- og austan-
göngu beint" úr hafi“. Þessi spekingslegu
orð tínir hann til. Eptir því að dæma
vill hann ekki viðurkenna, að fiskur eigi
heima uppi í Örætajökli, Kúðafljóti eða
jafnvel uppi í Ódáðahrauni; nei, það þyk-
ist hann viss um, eptir skynbærra manna
dómi, en úr djúpinu komi hann, annað-
hvort austan með landi eða vestan o. s.
frv. Það er auðsjáanlega ákaflegt djúp
staðfest milli þessa manns og rétts skiln-
ings á fiskiveiðamálum.
Ekkert vil eg eg efast um trú hans á
bátaformönnum við Faxaflóa eða með suð-
urströndinni, en eg veit ekki hvað hann
meinar með þessari trú; það gefur hann
ekki uppskátt.
En svo vandast málið, hann vill ekki
meina að þetta eigi neitt skylt við Skapt-
fellinga, og þeir séu hvergi nefhdir á nafn
í frumvarpinu. Eg vil benda þessum manni
á, að fara til sér lærðari manns með þing-
tíðindin og biðja hann að sýna sér álit
meiri hluta nefndarinnar og lesa fyrir hon-
um breytingartill. þeirra kumpána, því í
svo stórri bók, eins og þingtíðindunum,
álít eg honum ofvaxið að leita hjálparlaust.
Hann segir að í frumvarpinu standi
hvergi, að „sýslunefnd Skaptfellinga eigi
landhelgi". Er það þá ekki alveg rétt,
sem eg hef haldið fram og höf. þykist ekki
ánægður með, að það sé mikil fásinna að
fá Skaptfellingum ótakmarkað vald yfir