Þjóðólfur - 06.03.1903, Blaðsíða 3

39
20. Jón Jónasson, Víghólsstöðum í Dala-
sýslu, umsjónarmaður í bekknum (75).*
I. bekkur.
1. Jakob Jóhannesson (prests Jóhanns-
sonar á Kvennabrekku) frá Bessastöð-
um á Álptanesi.
2. Ásmundur Guðmundsson (próf. Helga-
sonar) frá Reykholti í Börgarfirði.
3. Tryggvi Þórhallsson (lektors Bjarnar-
sonar) í Rvik.
4. Magnús Björnsson (gullsmiðs Gunn-
laugssonar) frá Múla í Miðf.
5. Jakob Ó. Lárusson, br. nr. íí í IV. b.
6. Jónas Guðlaugsson (prests Guðmunds-
sonar) frá Hvalgröfum í Dalasýsiu.
7. Jens Sigurðsson (prófasts Jenssonar)
frá Flatey.
8. Jónas Stephensen, br. nr. 16 í IV. b.
9. Sigurður Sigurðsson (prests Stefánsson-
ar) frá Vigur.
10. Guðm. Ásmundsson (bónda Jónssonar)
Auðbjargarstöðum í Kelduhverfi.
11. Grímólfur Ólafsson, br. nr. 8 í IV. b.
12. Jón Jónsson (bónda Guðmundssonar)
frá Guðlaugsstöðum í Húnavatnssýslu.
13. Eiríkur Einarsson (bónda Gestssonar)
frá Hæli í Eystrihrepp.
14. Halldór Þorsteinsson (prests Halldórs-
sonar) Þinghóli í Mjóafirði.
15. Guðmundur Guðlaugsson (sýslumanns
Guðmundssonar) frá Kirkjub.klaustri.
16. Hjörtur Hjartarson (snikkara Hjartar-
sonar) f Rvík.
17. Jón Sigurðsson, br. nr. 7.
18. Árni Gíslason (Árnasonar) úr Vest-
mannaeyjum, umsjónarm. í bekknum.
I þessum bekk eru allir nýsveinar.
Árnessýslu (Grímsnesi) 24. febr.
Héðan er nú fátt að frétta. Ttðin hefur
verið fremur stirð hjá okkur síðan um sól-
stöður, svo að vart má heita að nokkurt
mál hafi úr tekið, að ekki hafi þurft að gefa
öllum fénaði sfðan, og optast ful! málagjöf,
nema kannske á beztu hagbeitarjörðum, en
fram að því var veturinn hinn ágætasti, svo
að nálega aldrei gránaði jörð eða ýmaði að
polli. Um heyskort heyrist ekki talað hér
ennþá, og vonandi að hann komi ekki til
í þetta sinn, ef ekki verður því verri tíð það
sem eptir er vetrarins. — Nýtt kaupfélag
hefur myndazt hér í vetur, undir forustu hins
nýja kaupfélagsstjóra Gests Einarssonar á
Hæli í Gnúpverjahreppi, sem nú er sigldur
til að panta vörur fyrir nokkrar kaupfélags-
deildir hér í sýslunni.
Talsverður áhugi virðist vera kominn hér
í menn með rjómabússtofnun, en hinar
erfiðu samgöngur, vegaleysið, vatnsföllin og
strjálbýlið, eru stór þröskuldur í vegi fyrir
framkvæmdum þess, og mjög óvíst, að í
þess konar fyrirtæki verði ráðizt, nema þá
í mjög smáum og óheppilegum stíl, svo
lengi sem við erum eins og enn er, útilok-
aðir frá öllum samgöngufærum, og verðum
það náttúrlega meðan við ekki fáum brú á
Sogið, hvort sem þess verður langt eða
skammt að bíða, en alltaf virðist þörfin og
áhuginn á brúnni fara sívaxandi, eptir því
sem stundir líða.
Mikið verður mönnum tíðrætt hér um
þennan nýja pólitiska flokk, ef flokk má
kalla, sem heyrzt hefur að sé nýmyndaður
í Rvík. Virðist mér að kalla mætti hann
„vandræðaflokkinn", því að eg hef heyrt,
að hann sé fjölmennastur af lítt þroskuðum
unglingum, og ýmsum vandræðaskáldum, er
sitji kófsveittir við að yrkja lélegar eptir-
stælingar af „íslendingabrag". Er Einar
Benediktsson sagður forkólfur þessa æsinga-
flokks, er virðist nokkuð ótímabær burður,
eptir að allt virðist vera kornið í gott horf
með frið í landinu og samkomulag milli
beggja flokkanna, þar sem þingið í sumar
eintóma samþykkti stjórnarskrárfrumvarpið,
sem aðaldeilan hefur snúizt um, og eptir
að óhappatalan 13 (d: Valtýingaflokkurinn á
síðasta þingi) hefur opinberlega birt hina
nítjánföldu stefnuskrá sína í framtíðarmál-
um þjóðarinnar, sem algerlega stefnir í sömu
áttina, sem heimastjórnarfl. hefur haldið sér
við, gegnum þykkt og þunnt, og sem við
sveitabændurnir vorum farnir að hlakka til
að njóta ávaxtanna af, með tilliti til bróð-
urlegrar samvinnu þingsins og hinnar vænt-
anlegu innlendu stjórpar í okkar velferðar-
og nauðsynjamálum.
En hvað þessari „Landvörn" viðvíkur,
sem við þekkjum mest af afspurn, og sagt
er að sé úttroðin af ókvæðisorðum um heima-
stjórnarflokkinn, þá dreymir okkur svo fyrir
henni, að hún eigi sér ekki langan aldur,
enda muriurh við leggja kapp á með heppi-
legum þingkosningum næst, að hún verði
ekki valtýskunni til viðreisnar, þessari óþjóð-
legu pólitisku stefnu, sem verið hefur land-
plága nú um 6 ára tínta, því okkur dylst
það ekki, að það hefði verið sælla fyrir
þjóðina og sæmra fyrir þingið, að það hefði
ekki þurft að verja svona miklum tíma í
baráttu við valtýska farganið, heldur varið
honum til að fjalla um önnur nauðsýnjamál
þjóðarinnar, og aurunum, sem valtýskan hef-
ur til sín dregið, bæði beinlínis og óbein-
línis, til framkvæmdar nauðsynlegra fyrir-
tækja, t. d. til að brúa ár eða annara álíka
nauðsynlegra umbóta í landinu. En bar-
áttan við valtýskuna og dilka hennar t. d.
stóra bankann o. fl., var auðvitað óhjákvæmi-
leg til þess að sporna gegn því, að hún
færi með þjóðfíelsi vort norður og niður.
Austur-Barðastr.sýslu 20. febr.
Sfðastliðið sumar var hér eitthvert hið bezta,
er menn muna. Vorið var að vísu fremur
kalt og þurkasamt, en grassprettu mun þó
mega telja í meðallagi, og nýting ágæt; sí-
felld og logn og heiðviðri, svo að taka mátti
undir með skáldinu og segja: „Hver dag-
ur nú á buxum bláum, og blárri treyju
gengur hjá", Seint í september skipti um
og brá til sunnanáttar blíðrar og úrkomu-
lausrar, sem mátti heita að héldist fram í
miðjan desember. Að vísu gerði hríðarkast
í byrjun vetrar, en eptir það hélzt hin sama
blíða fram undir jól. Hefur síðan verið all-
umhleypingasamt til þessa dags. Hagi hef-
ur þó optast verið nægur. — Heilsufar manna
yfirleitt gott. — Á pólitík er nú lítið minnst
hér. Þó er óhætt að fullyrða, að allur al-
menningur hér í austursýslunni er eindregið
á bandi heimastjórnarmanna, eins og líka
sýndi sig bezt við síðustu kosningar að Brjáns-
læk, enda þótt þeir væru þá ekki svo lið-
sterkir, að geta hrundið séra Sigurði. Það
er annars ekki fyrir það, að meiri hluti
kjósenda í þessu kjördæmi séu ánægðir með
þennan þingmann, að hann er hafinn í þing-
mannssess, Þvert á móti. Menn eru sár-
óánægðir með hann hér, ekki að eins hvað
framkomu hans í sljórnarskrármálinu við-
víkur, heldur ekki hvað sízt í samgöngumál-
um. En það er það, sem okkur í austur-
sýslunni skiptir mestu um, hvort nokkuð
rekur eða gengur. Vér höfum svo illar sam-
göngur, að það er vafasamt, hvort þær eru
nokkurstaðar á landinu jafnillar, þar sem
hægt er að koma þeim við. En þingmað-
urinn hefur jafnan látið sig það litlu skipta.
Hann hefur góðar samgöngur, eptir því sem
gera er, og hans fyigismenn, og það virðist
honum nóg. Hann ætti nú ekki að bjóða
sig til þingmennsku hér framar, vitandi að
meiri hluti kjördæmisins er sáróánægður
með hann. Og þótt hann næði kosningu
síðast, var það að eins fyrir áhrif einstakra
manna, og þess, hversu hans menn áttu stutt
á fundinn. Það var skaði fyrir okkur hér,
sem eigum svo langa leið á kjörstað, að
kosningalögunum var synjað staðfestingar.
Og fari svo, að Sigurður verði kosinn hér í
vor, á hann það eingöngu kosningalaga-
synjuninni að þakka.
Erá útlöndum
hafa borizt lítilsháttar fréttir með ensku
botnvörpuskipi. Eptir því sem séð verð-
ur af tveimur einstökum númerum af
Hull blöðum 14. og 20 f. m., þá eru nú
rofnar varðkvíar Breta og Þjóðverja við
Venezuela, eptir samningi, er undirskrifað-
ur var í Washington um miðjan f. m. En
hver séu hin nánari samningsatriði, verð-
ur ekki séð, en þess getið, að allir máls-
aðilar uni úrslitunum allvel.
Leó páfi hafði 20. f. m. setið 25 ár á
páfastóli, og hefur enginn páfi jafnlengi að
völdum setið, nema fyrirrennari hans Píus
9. Leó var 68 ára gamall, er hann varð
páfi, og mundi þá mörgum hafa ólíklegt
þótt, að hann mundi geta haldið 25 ára
afmæli sitt á páfastóinum með ósljófguð-
um sálarkröptum. Hann varð 93 ára 2.
þ. m., en allir kardínálar þeir, er völdu
hann til páfa 1878 eru nú dauðir, nema
að eins einn. Eins og geta má nærri,
var hátíðahald mikíð í öllum katólskum
löndum á þessu 25 ára afmæli páfans.
Þeim Chamberlain og de Wet hafði lent
saman f alvarlegri orðasennu suður í Bloem-
fontain, út af Búamálinu, og urðu báðir
fokreiðir. En ekki sést af þessum blöðum,
hvað það einkum hefur verið, sem orðið
hefur að ágreiningsefni, eða hvort ósam-
þykki þetta muni draga nokkurn dilk á
eptir sér, en þess er getið, að Chamber-
lain hafi ekki látið málið á sig ganga, og
ekkert slakað til, auðvitað að því er snert-
ir ívilnanir þær, er de Wet hefur viljað fá
Búum til handa. En ensku blöðin segja,
að þetta atvik sýni, að ekki sé allt, sem
tryggast né trúast af Búa-hálfu, og vin-
áttan fremur grunn gagnvart Englending-
um, eins og eðlilegt er.
Krónprinsessan saxneska er nú með
dómi skilin við mann sinn, en mælt er að
hún hafi samþykkt að sleppa Giron að
fullu og öllu, og muni þá Austurríkiskeis-
ari og frændfólk hennar taka hana í sátt.
Hefur móðir hennar farið þess á leit við
keisarann, að taka hana í sátt með því
skilyrði, að þau Giron sjáist aldrei framar.
Á hinum svonefndu Félagseyjum í Kyrra-
hafinu, eign Frakka, hefur orðið voðalegt
manntjón, vegna sjávarflóðs, er gengið hef-
ur yfir 80 af eyjum þessurn, og líklega
stafar af eldsumbrotum. Hafa margar
þúsundir manna látið þar lífið.
Sjónlef ltar.
Þau Árni Eiríksson og Stefanía Guð-
mundsdóttir léku 4 smáleiki 2 kveld í næstl.
viku (fimmtudag og föstudag) og var hús-
fyllir (í Iðnaðarmannahúsinu) bæði kveldin.
Leikir þessir eru lítilsháttar að efni, og
sumir að eins skrfpaleikir eins og t. d.
„Umsækjandinn" (nauða lélegur samsetn-
ingur, þótt eptir Heiberg sé) og „Henrik
og Pérnille" eptir Dubois, miklu skárra.
Þetta hvorugt hefur verið leikið hér fyrir
almenningi áður. En í þessum leikjum
nutu leiklistarhæfileikar leikendanna sér
bezt, að eins var Árni opt alltof óskýr-
mæltur í „Hcnrik og Pernille". „Hjart-
sláttur Emilíu" hefur opt verið leikinn áð-
ur, og er því farið af honum nýja brum-
ið hjá áhorfendunum. 4. leikurinn „Hun
vil spille Komedie" (eptir-P. Engel) hefur
verið leikinn hér áður af dönsku Ieikend-
unum Edv. Jensen og konu hans, og lék
frú Olga Jensen Önnu miklu betur, en frú
Stefanía nú, þótt það tækist allsæmilega
hjá henni. Þau Árni og Stefanía ættu að
ganga í „Leikfélagið" aptur, því að þar
geta þau fengið margbreyttara og veiga-
meira viðfangsefni, heldur en svona lag-
aðir smáleikir geta veitt þeim. Og „Leik-
félagið" þarfnast einnig góðra krapta.
Fríkirkjan nýja
hér í bænum var vígð sunnudaginn 22.
f. m. af hinum kosna presti safnaðarins
séra Ólafi Ólafssyni. Stendur hún að sunn-
anverðu við Tjörnina, skammt frá Barna-
skólahúsinu, og er hið veglegasta guðshús,
með 40 áina háum turni frá jörðu og 7
álna stöng upp af. Prýðir sá turn kirkj
una mikið, og er ólíkt smekklegri en t. d.
turninn á katólsku kirkjunni. Öll er kirkj-
an 20 álnir á lengd og 18 álnir á breidd
með vandaðri krosshvelfingu og útskorn-
urn súlnahöfðum eptir Stefán Eiríksson.
Sæti eru í henni fyrir 600 manna uppi óg
niðri, en rúmast geta í henni um 1000
manns, og svo margt eða fleira var þar
vígsludaginn. Kirkjan hefur kostað iim
20,000 kr. Pantað hefur og verið orgel í
hana fyrir 4,500 kr. og í ráði er að lýsa
kirkjuna upp með rafmagni, áætlað að það
kosti um 2,000 kr. I söfnuði þessum, er
stofnaður var haustið 1899, munu nú vera
um 1000 manns, flest tómthúsmenn og fá-
tækar fjölskyldur, qð eins nokkrir iðnað-
armenn, allvel efnum búnir, en engir rík-
ismenn, engir embættismenn eða kaup-
menn, er helzt gætu lagt eitthvað af mörk-
um, Því virðingarverðara er það af söfn-
uði þessum að hafa komið sér upp jafn-
vönduðu guðshúsi af eigin rammleik, og
sýnir það ljósast, hversu miklu góður og
.einbeittur vilji getur áorkað, þá er margir
leggjast á eitt og eru vel samtaka og sam-
hentir. Það er enginn vafi á, að söfnuð-
ur þessi á framtíð fyrir sér hér í höfuð-
staðnum, ef vel er á haldið, óg mun stuðla
að því, að blása meiri lífshreyfingu í kirkj-
una hér á landi. En auðvitað eru skil-
yrðin fyrir blómgun fríkirkjusafnaðar lang-
bezt hér í höfuðstaðnum. I strjálbyggðum
sveitum eru margfallt rneiri örðugleikar
að halda slíkum félagsskap saman og gera
hann ávaxtarsaman.
Fyrir kirkjusmíðinni hafa staðið aðallega
Jón Brynjólfsson skósmiður, GísliFinnsson
járnsmiður og Arinbjöm Sveinbjarnarson
bókbindari, en Sigvaldi Bjarnason snikkari
hefur verið yfirsmiður hennar og Bertelsen
málað hana.
Hinir núverandi safnaðarfulltrúar eða
stjórnendur fríkirkjunnar eru Óiafur'Run-
ólfsson bókhaldari (form.), Þórður Narfa-
son snikkari (skrifari), Arinbjörn Svein-
bjarnarson bókbindari (gjaldkeri), Jón Bryn-
jólfsson skósmiður og Daníel Daníelsson
Ijósmyndari. Auk þessa eru í safnaðarráði
með presti: Gfsli Finnsson járnsmiður og
Kristján Teitsson. Safnaðarráðið á að sjfe.
um andleg máletni safnaðarins, og mynd-
ar það með safnaðarfulltrúunum hina eig-
inlegu stjórn safnaðarins, þótt yfirstjórn
allra safnaðarmála sé í höndum safnaðar-
funda, þar sem allir hafa atkvæðisrétt,
karl eða kona, sem eru fullra 18 ára að
aldri og gjalda eitthvað til safnaðarþarfa.
A pólitiskum fundi,
er haldinn var í Önundarfirði 12. f. m.
af kjörnum fulltrúum úr öllum hreppum
vestursýslunnar, var samþykkt sú tillaga
í stjórnarskrármálinu, að um leið og
fundurinn lýsti óánægju sinni yfir skoð-
unum þeim, sem haldið hafi verið fram
í blaðinu „Landvörn", skori hann fastlega
á alpingi að sampykkja óbreytt frumvarp
pað, er sampykkt var d síðasta pingi.
[Eptir „Vestra"].
Björgun.
Hinn 2. þ. m. kom hér á höfnina frakk-
neskt fiskiskip með 19 sjóhrakta Norðmenn,
er það bjargaði 27. f. m. af norsku skipi
„Noreg" frá Haugesund, er átti að fara
til Mið-Ameríku, en hreppti ofviður svo
mikið hjá Hjaltlandseyjum, að stórskemmd-
ir urðu að og skipverjar gátu við ekkert
ráðið og voru á hrakningi fram og aptur
heila viku, unz frakkneska fiskiskipið
bjargaði þeim.
Slysfarir.
I f. m. hröpuðu 2 menn til bana norður
í Jökulfjörðum, Ólafur Torfason og Bær-
ing Guðmundsson. Þeir voru á leið norð-
an úr Furufirði, hrepptu byl og villtust
af leið. Voru báðir ungir menn og ný-
kvæntir.
Hinn 23. £ m. hvolfdi bát frá Hjalla-
sandi undir Jökli. Nfels Breiðfjörð í
Bíldsey náði 5 af kjöl með miklum dugn-
aði. 1 náðist ekki, en 2 dóu, áður en að
landi kom. Formaður var Gfsli Jónsson
á Tröð í Eyrarsveit, mesti dugnaðarmað-
ur og var honum bjargað. Meðal hinna
látnu var Geirmundur nokkur Gíslason úr
Eyrarsveit (ekki sonur G. J.), ungur efnis-
maður, kvæntur faðir ungra barna.
Skipstrand og manntjón.
Um 14. f. m. strandaði enskt botnvörpu-
skip fram undan Jökulsá á Sólheimasandi
og fórust menn allir. Var þetta um
hábjartan dag og heyrðist blístnð í gufu-
pípunni ti! næstu bæja, en ómögulegt var
að koinast út til að bjarga vegna brims.
Þetta er 3. „trollarinn", senV ferst fyrir
suðurströnd landsins á næstl. 2 mánuðum,
og eru það fádæma óhöpp og manntjón.