Þjóðólfur - 15.05.1903, Page 2

78
Margfalt gabb við
kjósendur.
í síðasta blaði Þjóðólfs 8. þ. m. var
skýrt frá því, að höfuðsmanni þeirra Val-
týinga, dr. Valtý, hefði loks verið ráð-
stafað í Gullbringu- og Kjósarsýslu, en
Þórður Thoroddsen læknir byði sig ekki
fram til kosningar, heldur hefði skorað á
kjósendur að velja nú dr. Valtý í sinn
stað. Var þá jafnframt gert grein fyrir,
hvernig þessum hrossakaupum með kjós-
endur væri varið og hvers vegna Þ. Th.
afhenti þá Valtý. I valtýsku herbúðunum
varð mikill fögnuður yfir þessari herbrellu,
og smalar voru óðar sendir í allar áttir
upp um Mosfellssveit, Kjalarnes og Kjós
og suður um öll Suðurnes til að veiða
atkvæði handa Valtý. En þá kom alltí
einu dálítill babbi í bátinn, því að þá er
smalarnir komu suður, var Þ. Th. hættur
við að draga sig 1 hlé, þótt hann hefði
géfið Valtý það skriflegt áður. Ja, hvað
eigum við nú að gera, sögðu karlarnir.
Þeir urðu alveg ruglaðir í reikningunum,
þóttust ekki geta þremur herrum þjónað
í senn, Þórði, Valtý og Birni Kristjáns-
syni. Þeir gátu ekki kosið þá alla þrjá,
þótt þeir fegnir vildu. Einhver varð að
verða útundan og þeir vOru í standandi
vandræðum með, hver það ætti að vera.
Eptir allmikil heilabrot tóku fjallkongam-
ir þar syðra það ráð, að láta allt óákveð-
ið um þetta til kjörfundarins, vita hvort
ekki greiddist eitthvað úr þessári bendu.
Og það varð skjótar en varði.
Við þessar fregnir um þingmennsku-
framboð Þ. Th. ofan í fyrri yfirlýsingu
sína, sló óhug miklum og felmtri á dr.
Valtý sjálfan og nánustu ráðanauta hans
hér í bænum. Urðu þeir gramir mjög
og hugsuðu sér að jafna á Þórcji fyrir
gabbið, en einhver hygginn náungi kom
þá vitinu fyrir þá, svo að frestað var að
ráðast á Þ. opinberlega, en sendur til
hans hraðboði um næstl. belgi með skip-
un um, að mæta þegar í stað fyrir dóm-
stóli valtýsku miðstjórnarinnar hér 1 bæn-
um, til að gera grein fyrirgerðum sínum
og bæta úr skák. Lét Þ. ekki þá ferð
undir höfuð leggjast, og bjóst í skyndingi,
því að undir eins og hraðboðinn hafði
tilkynnt honum:
Séndur var eg að sækja þig
frá sjálfum höfuðmanninum
sá iæknirinnað ekki tjáði aðdvelja. Kom
hann hingað til bæjarins n. þ. m., og
gengu þá þegar regin öll ,á rökstóla. En
hvort sem umræður um málið urðu leng-
ur eða skemur, þá fóru svo leikar, að Þ-
Th. samdi þriðju yfirlýsinguna þvert of-
an í nr. 2, en samhljóða nr. r, lofaði að
styðja Valtý eptir mætti og gera allt til
að koma honum að í sitt sæti. Hýrnaði
þá heldur en ekki yfir doktornum, sem
ekki hafði verið með hýrri há undanfarna
daga, sakir vönbrigða. Hélt nú þing-
mennskuvonin fögur og glæsileg aptur
innreið í hjarta hans, ög aptan í henni
dálítil glæta áf ráðgjafavonum, daufum þó,
en huggunarríkari en engin skíma. En
af því fara engar sögur, hversu glaður
Þ. Th. var yfir þessari allra síðustu kú-
vendingu sínni, eða hverskonar þau smyrsli
voru, er á hann var roðið til að gera
hann mýkri og liðugri í hringsólinu. En
menn ætla, að það hafi verið bankasmyrsl:
alveg ákveðín loforð um bankastjóraem-
bættið við hlutabankann fyrirhugaða, ef
Þ. yrði nú hlýðinn, en annars skyldi hann
aldrei það embætti fá. En hverjar skaða-
bætur Þ. hafi ánafnað sér fyrir missi þing-
mennskunnar, ef hlutabankinn yrði nú
aldrei stofnaður, það vita menn ekki gerla,
en trauðir eru menn að trúa því, að Þ.
hafi af gæzku einni og góðvild við Val-
tý þokað fyrir honum, án þess að hafa
neitt fýrir snúð sinn. Telja flestir hann
hyggnari mann en svo, að hann hafi lát-
ið þá Valtý og kumpána hans taka sig
við nefið og hafa ekkertupp úr krafsinu.
Atkvæði Þ. Th. í Gullbringusýslu eru þó
nokkurs virði að minnsta kosti fyrirValtý.
En nú er eptir að vita, hvort kjósend-
ur í kjördæminu verða svó himinlifandi
yfir þessum vísdómsfullu ráðstöfunum öll-
um og bollaleggingum og bralli með at-
kvæði þeirra, sem gárungarnir segja, að
kjósendurnir sjálfir eigi ekki og hafi eng-
in ráð á, heldur Þ. Th., er ætli að gefa
þau Valtý og er undarlegt, ef allir láta
sér það vel lynda, að vera hafðir þannig
að leiksoppi og dregnir á eyrunum. Kjós-
endum annarstaðar á landinu en í Gull-
bringu- og Kjósarsýslu mundi að minnsta
kosti. vera nóg boðið með svona löguðu
atferli og margföldu gabbi sitt á hvað.
Það hefur líka frétzt að sunnan, að eptir
þennan síðasta snúning mundi Þ. Th.
ekki hafa ráð á mjög mörgum atkvæðum
sinna manna handa Valtý, því að þeir
hefðu drjúgum firrtzt við hann fyrir þenn-
an dæmalausa hringlanda, eins og eðli-
legt er. Þótt menn séu trúir og tryggir
má samt bjóða flestum ofmikið. Og Þ.
Th. hefur gengið nokkuð langt í því, að
reyna á þolrif þjóna sinna, Mætti vænta
þess, að margir þeirra sýndu það í verk-
inu, að þeir kynnu að meta, hvað að
þeim væri rétt, og gyldu Þ. Th. rauðan
belg fyrir gráan, með því að kjósa alls
ekki Valtý hans, lofa þeim þá báðum að
hýrast heima. Þá væru Gullbringusýslu-
búar sannarlega menn að meiri og hefðu
rekið af sér slyðruorðið. í Kjósarsýslu
hefur Þ. Th. hinsvegar eflaust ekki ráð
á einu einasta atkvæði handa Valtý, því
að sjálfur fékk hann nálega engin atkvæði
þaðan í fyrra.
Geirrauður.
Fregnbréf úr sveitinni,
Mjóaflrði eystra 30. apríl.
Fáar eru fréttir. Tíð nú mjög stirð, eins
og optast er nú orðið, þegar sumarið er
komið og menn fara að búast við bata og
vorveðuráttu. Nú er og hefúr verið eiginlega
síðan fyrir páska fúla norðaustan hreggviðri,
endahérjarðl#ust mest af nýjum snjó, sem auð-
vitað tekur fljótt upp, þegar breytir um til
hlýinda. — Það eru þessi ólukkans vor-
'harðindi og kalsi í tíðinni, norðaustanáttinni
hér austanlands, sem er svo hættuleg orðin
hér. Eg nfl. held, að hún hafi eigi verið
svo þrásækin fyr á tímúm og nú, en það er
nú líklega jómu/hugarburður, Þessi vor-
harðindi taka hér upp ófrúlega mikil hey.
f fyrra t. d., þegar hárðindin stóðu yfir sauð-
burðinn, og gefa varð ám inni með lömb-
unum undir sér, er eg víss um, að þær hafa
þurft og étið þrefalt meira hey daglega en
á Góu t. d., þó inni væri þá gefið líka.
Veturinn hefur annars, að mér finnst verið
fremur mildur og snjóaléttur, þó stórviðra-
samur hafi verið. Til jóla auð jörð og fé
þá f haustholdum. Margir eru þó orðnir
tæpt staddir af heyjum og sumir heylausir,
og lýsir slíkt að mínu áliti töluverðu hugs-
unar- og skeytingarleysi. Það er því miður
eins og orðin regla hjá býsna mörgum, að
setja á guð, gaddinn Og náunganrl. Það var
að vísu satt, að mjög var votviðrasamt hér
í haust, svo hey sumra, er síður ganga vel
frá heyjum sínum, skemmdust, en slíkt er
ekki gúði eða aumingja landinu okkar um að
kenna, heldur optast hirðuleysi þeirra, er í
hlut eiga.
Aflalaust er hér eystra enn; eg tel það
ekki, að lítilsháttar hefur orðið fiskvart í
Fáskrúðsfirði.
Nógir bjóðasighér fram til þingsetu, eins
og fyr, t. d. fyrri þingmenn okkar: Gutt-
ormur og Ari, Ólafur læknir Thorlacius á
Búlandsnesi, séra Magnús Jónsson í Valla-
nesi, Jón Jönsson í Múla og ef til vill Axel
sýslumaður okkar og séra Jón Guðmunds-
son á Nesi í Norðfirði. Óséð, hverjir hlut-
skarpastir verða.
E11 e fs e n hvalveiðamaður er búinn að
fá um 30 hvali, Hann er vinsæll hér
eysfra og heiðarlegasti maður. Berg hval-
veiðamaður, sem búið hefur á Dýrafirði, er
að byggja hér nú.
Engin ástæða finnst mér til þess að út-
byggja þessum hvalveiðamönnum eða í-
þyngja þeim, svo að þeir haldist eigi við
sakir þess, því miklar líkur eru fyrir, að hvöl-
um yrði eytt næstum eptir sem áður hér við
land, ef til vill með stórskipaveiði, þar sem
spik og rengi væri brætt á, og svo með því,
að hvalveiðamenn frá Færeyjum sæktu hvali
hingað upp undir land, eins og raun gaf
vitni um í fyrra sumar.
Firðirnir, sem hvalveiðamennirnir eru bú-
settir í eru verst farnir að því leyti, að
bríla og hamsa reka frá hvalveiðastöðinni
um fjöcðinn og fylla og skemma síldarnet
fyrir mönnum; þetta er versti ókosturinn við
hvalveiðar, að mér finnst.
Annað mál er það, að eitthvað mætti hækka
tolla á hvalaafurðum.
Berufjarðarströnd 5. maí. Héðan al-
menna vellíðan að frétta, eptir þvf sem geng-
ur. Menn samt tæpir með hey. Mikil
hvalaganga hér seint í vetur og vor, enda
eru hvalabátar alltaf hér úti fyrir, að drepa
þessar fallegu skepnur frá okkur. Talsvert
hefur verið skotið hér af hnýsum í vor.
— Nógar vörur komnar í verzlunina hér, en
þykja dýrar sem fyr.
Hér eru allir „heimastjórnarmenn" og
vilja ekki aðra á þing en þá, sem eru trúir
og traustir í stjórnarskrármálinu og banka-
málinu, eins og öllum velferðarmálum þjóðar-
innar. Ó. Thorlacius læknir hélt pólitíska
fundi í vetur á Strönd og Álptafiyði, og
er nýbúinn að halda fund í Breiðdal, einnig
í Fáskrúðsfirði seint í vetur. Mætti Gutt-
ormur Vigfússson einnig á Breiðdalsfundin-
um, og kváðu þeir báðir í sama róm, að
samþykkja hiklaust s t jó rna r f r u m v.
síðasta þings, og stofna sér nú ekki í
nýja baráttu, einnig að gæta beri hags
bankans okkar, allt væri ekki ugglaust enn
þá. Þótti þeim mælast vel. Er mjög lfk-
legt, að hr. Ó. Thorlacius komist að við
kosningar í vor; um hinn vita mepn ekki
með vissu, hver verður, en talsvert fylgi hef-
ur Ari Brynjólfsson.
Irnessýslu 6. maí. Síðan á Sumar-
daginn fyrsta hefur hver dagurinn verið
öðrum blíðari. Nú er jörð orðin alauð;
beitijörð hefur legið undir þykkum svell-
bunka síðan um jól í vetur, kemur hún því
lítt kalin undan fsnum og verður því fyr
til gróðurs. Heybirgðir manna munu yfir-
leitt endast vel, því í flestum eða öllum
sveitum eru menn, sem geta vel hjájpað.
Voryrkjur, túnavinna og annað er þar að
lýtur getur ekki byrjað fyr en upp úr lokun-
um; erþví fyrirsjáanlegt að drósir þær, sem
héðan úr sveitunum flytja til Reykjavíkur
(eða annað til sjávar) þurfa ekki að lýja
sig á umrakstri á túnum í þetta sinn og
koma því þangað í hið fjöruga kaupstaðalíf
sem fuglar úr búri og því allvel búnarund-
ir það(l).
Öllum virðist vinnufólki fara fækkandi í
sveitunum og fæ eg með engu móti skilið, hvað
veldur hinni miklu „kaupstaðasótt", því sum-
ir þeir sem flutt hafa sig frá allgóðum bú-
um með vinnandi börnum sínum til Reykja-
víkur, una þar illa við göturanglið og eyr-
arvinnuna, sem einatt reynist þeim stopul;
eptir einum þessara manna hef eg þetta
erindi, sem hann sagðist oft raula í leiðind-
um sínum:
Að rölta á götum Reykjavíkur,
rentu litla ber,
þessi vinna þrávalt svíkur,
það hefur reynst mér.
Heilsufar fólks yfirleitt mjög gott, skarlats-
sótt steinhætt síðan sóttkvíaninni hætti; und-
arlegt er þetta, en satt er það þó.
Fénaðarhöld talin í bezta lagi nema
hvað einkennileg lungnasótt kom upp í Sel-
vogi, sem dreifðist þaðan nokkuð út, og ger-
ir máske ennþá. Dýralæknir kvað hafa feng-
ið lungu úr einhverju af fé þessu til rann-
sóknar, en skrafað er hér, að ekkert hafi
hann getað ráðlagt við veiki þessari; er því
fokið í það skjól um sinn. —
F i s k i a fl i austan fjalls framan af vertíðinni
mjög lítill, gæftir enda vondar. Síðan litlu
fyrir sumarmál hefur afli víðast mjög batn-
að og síðustu daga má heita að hann sé á-
gætur, einkum á Eyrarbakka og Stokkseyri,
meiri hluti þorskur, sem að líkindum er á
útgöngu af hraununum frá gotstöðvunum.
Hér er haldfærabrúkun alveg lögð niður,
svo að mafgir hinna yngri sjóm. kunna alls
ekki að halda skipi í „andófi" við haldfæra-
veiði. Þetta er vafalaust dálítið íhugunar-
efni. í veiðistöðunum hér voru um síðari
hluta næstliðínnar aldar, þetta 150—800
hlutir af vænum þorski, happadrættir ekki
taldir, en nú með hinni feiknamiklu lóða-
brúkun og kostnaði, sem henni fylgir fæst
ekki á næstliðnum 18 árum sama meðaltal
af afla, sem þó er allt að kalla má ísa
(væn þó optar). Stafar þetta eingöngu af
veiðiaðferðinni. Ávextirnir af þessu eru auð-
sæir og koma því miðnr í ljós betur síðar.
Haldfærabrúkun framan af vertíð, með hent-
ugum önglum með síldarbeitu mundi vafa-
laust verða eiringssömum og duglegum for-
mönnum notadrjúg hér sem annarsstaðar.
Um pólitík lítiðrættnú. Samtkvaðvera
byrjaður kosningaundirróður sumstaðar, eink-
um efra. Líka er það orðið allvel hljóðbært
hér um sýsluna og líkl. víðar, að „Land-
varnarliðið" hefur aukizt talsvert afTungna-
og Hreppamönnum, þó ekki nema meðal
hinna gömlu Valtýinga. Stöku maður hið
neðra hefur fylgzt með í lestri blaða og rita
um málið, en sárfáa eða enga held eg að sú
stefna hafi unnið hér. Þrátt fyrir þetta fylgi
við „Landv." efra, viljaflestir þessaraNý-Valtý-
inga, friðlaust kjósa þá frambjóðendur, sem
þeir vita frá fyrri tímum að hafa fylgt val-
týskunni frá 97 — frambjóðendur munu verða
sömu og f fyrra, þó má vera að eitthvað
bætist við ennþá.—Þetta atferli hér og vafa-
laust víðar, er ekkí illa fallið til að spilla
fyrir allri þessari Landvarnarhreyfingu. Marg-
ir ætla, að þetta sé að eins gert til þess,
að koma valtýska frumvarpinu frá 1901 að.
Um það skal eg ekkert segja. En eptir-
tektarvert og undarlegt er það, að liðsafli
sá, sem að „Landvarnarliðinu" dregst nú í
seinni tíð, og ræður þar líkl. mestu um
stefnuna nú, er frá mér að sjá sem göml-
um heimastjórnarmanni, ekki úr sem heppi-
legastri átt, til þess að vissa fengist fyrir
nokkru verulegu fylgi þjóðarinnar. — Yngri
menn, þó fylgt kunni að hafa stefnunni frá
97, tel eg að fylgi nú „Landvörn" aðallega
fýrir tilfinningasakir fyrir málinu, og tel eg
ekki að því, enað rótgrónir og ramm-
ir stefnubreytingamenn frá árunum 97—1901,
skuli vera orðnir að foringjum flokksins,
lízt mér illa á.
Blaðadeilurnar um þetta mál eru líka
hálf ískyggilegar. Perlur þessara nýj-
ungamanna eru nú, þó ekki segi þeir það
með berum orðum: „Þjóðviljinn", „ísafold",
„Bjarki" og „Norðurland". Þeim er ekkert
fundið til foráttu, allt gott og blessað hjá
þeim; veit maður það þó gerla, einkum
um „Isafold", að opinberlega telur hún und-
ir öllum atvikum heppilegast að taka
frumvarpi SÍðasta þings, ekki frá þvf víkja,
annað séu vitfirringar, ekki láti „Framsókn-
arflokkurinn" standa á sér m. m. — Þessi
blöð voru öll með stefnunni frá 97 og ekki
talin með heimastjórnarstefnunni síðustu ár-
in. Þessa stefnu sagði þjóðin, meiri hliit-
inn, álit sitt um í fyrra við kosningarnar.