Þjóðólfur - 07.08.1903, Blaðsíða 1

55. árg.
Reykjavík, föstudaginn 7. ágúst 1903.
Jfs 32.
Ofna og eldavélar
selur
Kristján Þorgrímsson.
Hér með tllkynnist almenningl,
að öllum óviðkomandi mönnum er
stranglega bannað að skjóta fugla i
landareign jarðanna Ártúns, Ár-
bæjar og Breiðholts.
Reykjavík 19. júlí 1903.
Jón Jakobsson.
f Þorbjðrg Sveinsdóttir.
Ertu dáin, aldna vina mín, —
öskuhrúga sálarborgin þín, —
liðin, búin þessi þunga raun ?
Þú varst eldborg, nú ert’ orðin hraun.
Harða, blíða, heita, sterka sál,
hjarta þitt var eldur, gull og stál,
ólíkt mér, en allt eins fyrir það
ertu gróin við minn hjartastað.
Öllu góðu unni ég sem þú:
einurð, sannleik, drengskap, von og trú;
eins mig píndi þessi botnlaus þraut,
þessi urð, er sligar lífsins braut.
En ég hræddist hjartalífs þíns eld;
heillar þjóðar kvölum varstu seld,
vildir sjaldan vægð né stundarbið,
vildir stríð, og helzt að fornum sið.
Hvert þitt andtak gafstu þinni þjóð,
það var hún, sem kynti tvenna glóð:
hatrið, sem bar reginkrapta keim,
kærleikþinn, sem bar sinnguðdómseim.
Fyrr á öldum eldar þessir tveir
ódauðlegan gerðu mannsins leir:
Hildigunnar, Buðladóttur bál
byggði grunninn undir þinni sál.
Heipt og Elska mótar markaskil,
myndar allt, sem er og verður til,
skapar sögu, skapar lífsins stríð,
sköpum veldur heimsins löngu tíð.
Efist eigi: lítið láð vort á:
Logi og Kári skapavef þess kljá;
Ást og Hatur elda tímans seið,
ekki goðin — þau eru aldrei „reið".
Þeir, sem höfðu þeirra krapta mest,
þeir hafa’ unnið dáðarverkin flest,
hærra, hærra metum lífsins lypt,
lengra, lengra fram á veg því kippt.
Dýpstu rökin þó eru’ ósögð enn:
Ást og Heipt þó skapi stóra menn,
rétta stefnu siglir að eins sá,
sem hið góða mestu ræður hjá. —
Þessi rökin — þessi mynd er þín,
þú sem kveðja ljóðaversin mínl
Einstæðing að einurð, rögg og dáð,
annan meiri sá ei þetta láð.
Gamla ísland, bjóð nú brúði rúm,
beztu sæng, því nú er komið húm;
þinnar hálfu þau hin einu laun
þiggur hún, og gleymir dagsins raun.
Hennar líf var heiður þinn og lán,
hennar dauði, vansi þinn og smán,
hennar b'ólvun, hlekkur um þinn fót,
hennar blessun, frelsi, siðabót! —
Guð sé með þér, gamla heiðursfrú!
guðleg Elska var þín sanna trú. —
Elskan, meiri’ en hatur allt og heiþt,
henni fær ei dauðinn sjálfur steypt.
Matth. Jochumsson.
Þjóðhátíðin í Reykjavík
var haldin á sunnudaginn var 2. þ. m.
Veður var hið fegursta allan daginn, og
var það bezta skemmtunin við hátíð þessa,
að viðra sig úti í góða veðrinu uppi á
Landakotstúninu, og njóta hinnar fögru
útsjónar þaðan. Annars var hátíðahaldið
sjálft með daufasta og veigaminnsta móti.
Veðreiðarnar, er áttu að hefjast kl. 9 á
Skildinganesmelunum fóru í ólestri, eins
og vant er. Þær hafa aldrei tekizt hér
viðunanlega, og hrakað þó ár frá ári, bæði
að þvf er alla stjórn og niðurröðun snertir.
Gengu bezt fyrst, þegar hátíð þessi var
haldin hér, en síðar lakar og lakar. Nú
var t. d. ekki byrjað fyr en rúmum x/2
tíma síðar en átti að vera, og allt eptir
þvf. Um 30 hestar tóku þátt í veðhlaupi
þessu. Eptir miklar bollaleggingar og
vafninga dæmdi dómnefndin 1. verðlaun
fyrir stökk (50 kr.) gráum hesti, eign As-
geirs Gunnlaugssonar verzlunarmanns, 2.
verðlaun (30 kr.) gráum hesti, eign Bjarna
Péturssonar frá Grund í Skorradal, 3. verð-
laun (20 kr.) rauðum hesti, eign Steindórs
Ólafssonar og 4 verðlaun (10 kr.) rauðum
hesti, eign Þorbjarnar Ólafssonar frá
Kaðalstöðum. Af skeiðhestunum fékk 1.
verðlaun (50 kr.) brúnn hestur, eign J.
Hansens kaupm. í Hafnarfirði, 2. verð-
laun (30 kr.) rauður hestur, eign Guðm.
Einarssonar í Miðdal, 3. verðlaun (20 kr.)
grár hestur, eign Jakobs Jósepssonar í
Rvík og 4. verðlaun (10 kr.) ljós hest-
ur, eign E. Zoéga í Rvík. Vegalengd
fyrir skeið var (50+75) 125 faðmar, og
hljóp hestur sá, er fljótastur var, þann
veg á 247* sekúndu, en vegalengd fyrir
stökk var 150 faðmar, og hljóp hestur sá,
er 1. verðlaun voru dæmd, þann veg á
21 x/a sekúndu, en annar hestur rauðbles-
óttur (frá Blesastöðum á Skeiðum) hljóp
skeiðrúmið á 2o'/i sekúndu, en fékk þó
engin verðlaun, að sögn af því að dóm-
nefndin hélt því fram, að hann hefði farið
of fljótt af stað, en margir, er þar voru
viðstaddir báru, að svo hefði ekki verið,
og varð út úr því þjark allmikið, ogbauðst
eigandinn til að reyna hestinn í samreið
við alla hina, er verðlaun hlutu, en því
var þverneitað, og dómnefndin sat við
sinn keip. Höfðu menn reynt hestana
kveldið áður, og var sá rauðblesótti lang-
fljótastur stökkhestanna, svo að enginn
var í vafa um, að hann tæki 1. verðlaun,
eins og við veðreiðarnarhérí fyrra. Vakti
þessi úrskurður dómnefndarinnar þvl megna
óánægju.
Þegar eptir veðreiðarnar, er menn
skemmtu sér lltt við, fór fram fótknatt-
leikur á Melunum, en fremur fátt manna
horfði á þann leik, því að flestir gengu
heim, þá er veðreiðunum var lokið.
Eptir morgunverð var gengið í skrúðgöngu
af Lækjartorgi upp á hátíðarstaðinn á
Landakotstúni. Var staðurinn mjög smekk-
lega skreyttur, bæði inngangurinn, ræðu-
pallur og danspallur, svo að ekki hefur
áður betur verið, og eiga þeir þakkir
skilið, sem fyrir þ v í stóðu, og getur verið
til fyrirmyndar við hátíðahald þetta síðar-
meir, ef það leggst ekki niður, sem ef til
er nokkur hætta á, ef ekki verða fundin
ráð til að hafa skemmtun þessa tilkomu-
meiri og fjölbreytilegri, en hún hefur verið
nú upp á síðkastið.
Halldór Daníelsson bæjarfógeti setti
háttðina með stuttri inngangsræðu. Þá
mælti Tryggvi Gunnarsson fyrir minni
konungs, en þar á eptir séra Þórhallur
Bjarnarson fyrir minni Islands, og lagði
einkum áherzlu á, að menn ættu að vilja
vinna gagn landi og lýð, en forðast allan
slæpingsskap. Var sungið á eptir kvæði,
er Guðm. Guðmundsson hafði ort. Þá
talaði Indriði Einarsson fyrir alþingi, og
kvað lítt að því. Þótti sumum einkenni-
legt, að hann minntist ekki einu orði á
fullnaðarsamþykkt alþingis á stjórnarskrár-
breytingunni. en eptir skoðun ræðumanns
á þvl máli var þess varla að vænta.
Hjólreiðar lftilsháttar voru haldnar á
Kaplaskjólsveginum kl. 2, og varð Guð-
jón Samúelsson snikkari fremstur, en næst-
ur honum Gísli Jónsson (ritstj. Ólafssonar).
Verðlaun 10 kr. og 5 kr. Þá var nokkru
síðar teflt lifandi tafl, og vann Indriði
Einarsson það, en Pétur Zóphóníasson
tapaði, enda þótt hann sé miklu betri
taflmaður.
Eptir miðdagsverðarhlé byrjuðu ræðu-
höld aptur og talaði þá Guðm. Finnboga-
son cand. mag. fyrir Reykjavík, en á ept-
ir var sungið kvæði, er Guðm. Guð-
mundsson hafði ort. Svo talaði Halldór
Jónsson fyrir minni Islendinga erlendis
og var með því lokið hinum ákveðnu ræðu-
höldum. En enginn fann köllun hjá sér
til að stíga í ræðustólinn úr því, nema
trúboði nokkur (mormóni eða metódisti),
er hélt hegningar- og aðvörunarræðu yf-
ir fólkinu. Er það til marks um, hve
dauft var yfir hátíðahaldi þessu öliu, að
enginn annar skyldi verða til þess að
mæla nokkur orð á þessari skemmtun.
Nærri lá, að ekkert yrði úr glímum
þeim, er haldast áttu samkvæmt »pró-
gramminu«. Það varð bókstaflega að
kaupa menn til þess að gefa sig fram.
Og ekki urðu þeir fleiri en 5—6, er tóku
lítilsháttar þátt í þessari þjóðlegu skemmt-
un. 1. verðlaun (20 kr.) fékk Valdimar
Sigurðsson í Rvík, 2. verðlaun (15 kr.'
Jónatan Þorsteinsson kaupm. Rvík og 3.
verðlaun (10 kr.) Asgeir Gunnlaugsson
verzlm. Rvík.
Um kl. 5 hófst dansinn, en fremur dauf
var hluttakan í honum, og er þá Reyk-
víkingum gengið, er þeir fást ekki til að
dansa. Hátíðinni var lokið um miðnætti
með því að skotið var flugeldum og tók-
ust þeir allvel.
Eorstöðunefnd hátíðarinuar hefur ef-
laust gert það, sem hún gat til þess að
hátíðin yrði sem skemmtilegust. En það
er enginn vafi á því, að góða veðrið hef-
ur mest og bezt hjálpað til að halda
henni uppi í þetta sinn. Hefði eitthvað
verið að veðri, hefði hátíðahaldið verið
öldungis dauðadæmt og fólk ekki hald-
izt við á hátíðarsvæðinu við þær skemmt-
anir, er því nú voru boðnar. En svona
lagað hátíðarhald má ekki lifa eingöngu
á þeirri tilviljun, að veðrið er gott hátíð-
ardaginn. Það er þá ekkert spunnið í
slíkt hátíðarhald og betra að leggja það
niður, að minnsta kosti um tíma.
Útlendar fréttir.
—o---
Kaupm.höfn 27. júlí.
Svíþjóð. Stórkostlegt verkfall í Sviþjóð,
um 20 þúsund manna vinnulausir. Verk-
fallið varð af því, að vinnuveitendur vildu
koma á samningavinnu (Akkord), en vinn-
endur heimtuðu, að þeir væru vissir um,
að fá eins hátt kaup eptir nýja laginu og
ef tímavinna væri. Um þetta gat máls-
pörtum eigi komið saman; er því nú verk-
fall í flestum vélaverksmiðjum. Vinnend-
ur vonast eptir hjálp úr verkfallssjóði
(Strejkekasse) Dana og Norðmanna. Verk-
smiðjueigendur hafa sent yfirlýsing um það,
að vinna verði tekin upp aptur þegar í
stað, er vinnendur vilji ganga að þeim
kostum, er þeim hafa verið boðnir af
„Hvilans“verksmiðju, sem stærst er og
efldust. Ekkert verður af samningum, en
vinnendur því miður flestir fátækir og
þola þetta ekki lengi. Landbúnaðarráð-
herra Svía hefur því farið þess á leit við
báða aðila, hvort þeir væru fúsir á að
hlýða úrskurði óvilhallra þar til kjörinna
manna, og virðist það hafa töluvert fylgi,
en er enn þá ekki komið lengra áleiðis.
15. júlí var óheilladagur fyrir Svíþjóð;
á þrem stöðum urðu þá stórkostlegir elds-
voðar, nemur skaðinn að minnsta kosti 1
miljón króna.
Balkanskagi. Eptir sögn hafa stjórnirn-
ar í Wien og Pétursborg látið Ferdínand
fursta í Búlgaríu vita, að hann megi eigi
vænta neinnar hjálpar hjá Austurrfki eða
Rússlandi, ef hann lenti f ófriði við Tyrki
og megi hann því búast við, að borga
það gamanið með kórónu sinni.
Tyrkir þykja^t eigi hafa neittillt f huga,
heldur að eins ætla að verjast, ef á þá
yrði leitað, hið sama segja Búlgarar. Her-
ráðið í Tyrklandi lofar að gera sitt til,
að koma friði á og Tyrkir lofa Búlgurum
1 Makedónlu betri kjörum hér eptir en
hingað til, ennfremur að slaka til við Búlg-
ara sjálfa í skólamálum. Búlgarar urðu
glaðir við þetta og þóttust nú öruggir, en
. fregnir þaðan sunnanað segja, að smáor-
usta hafi orðið á landamærum Búlgaríu.
Tyrkir bera það á Búlgara, að þeir hafi
farið yfir landamærin og Búlgarar segja
hið sama um Tyrki. NúhefurTyrkjastjórn
látið Búlgara vita, að nú eigi að afnema
ýms fyrirmæli um makedónsk félög, og