Þjóðólfur - 25.09.1903, Side 2

154
lendandi á boða og blindskeri óhamingju
og óláns, eignatjóns og vinamissis, finn-
andi opt og tíðum engan frið, hvorki fyrir
líkama né sál.
Amerikuförunum mun þykja eg harð-
orður í þeirra garð, þeir munu ekki vilja
kannast við, að hugsunarleysið ráði at-
höfnum þeirra, þegar þeir flytja til Ame-
ríku, en eg skal síðar í þessari grein reyna
að færa orðum mínum stað. Síðan um
1875 hafa Ameríkuferðirnar stöðugt hald-
izt við. Margar jarðir hafa lagzt i eyði,
og allur landbúnaður hefut gengið örðug-
ar en áður, er sumpart stafar af aðsókn
sveitafólksins í sjávarplássin; en mest
stafa þessir örðugleikar af Ameríkuferð-
unum.
Burtfararheimskan og brennivínsheimsk-
an eru systur tvær, sem haldizt hafa í
hendur hér á landi síðari hluta nítjándu
aldar; á milli þeirra er engin sundrung,
þær eru samtaka í fyrirtækjum sínum,
samtaka í að vinna Islandi skaða og mein,
íslenzku þjóðinni minnkun og tjón. Það
má með sanni kalla áfengisneyzluna og
Ameríkuferðirnar mesta mein síðustu ald-
ar. Ameríkuferðirnar eru að minni hyggju
skaðlegar fyrir landið og þjóðina, ogþað
meira en svo, að það verði með tölum
talið eða orðum útlistað; því á meðan
flutningur manna helzt við héðan af landi
til Ameriku, verður ómennskan og dug-
leysið mest ríkjandi hér á landi. Menn
hanga hér aðgerðalausir, hafast lítið að
sem gagnlegt er, hugsandi stöðugt um
Ameríku og gullperlurnar, sem í þeirra
augum hanga þar á hverjum kvisti. Út-
flutningur manna hefur verið fremur lítill
til Ameríku á síðustu 6 árum, en nú fer
hann aptur vaxandi, og er undarlegt, þar
sem menn eiga nú von á stjórnarbót og
fleirú, sem miðar til gagns og hagnaðar
fyrir land og þjóð. Einrnitt þegar mest
á liggur, stekkur fólk til Ameríku; þegar
mest liggur á að menn taki á móti stjórn-
arbótinni og öllu, sem stjórnin vinnur til
gagns og heilla fyrir land og lýð, með
dugandi höndum og dáðríkum vilja, fara
menn til Ameríku. Margír eru nú farnir
að hugsa um, að vel megi lifa hér á landi
ef dugnaður og liyggindi eru mest ráð-
andi athöfnum manna.—Menn fara hóp-
um saman til Améríku, og sundra kröpt-
unum svo mjög, að þeir sem eptir eru,
og elska fósturjörð sína oghjálpasérsjálf-
ir, eiga hálfu örðugra með að lifa eptir
en áður, í einu orði gera landinu mjög
örðugt fyrir, ef ekki ómögulegt, að taka
nokkrum framförum fyrir vinnukraptsleysi
og sundurdreifðum kröptum. Árið 1900
segir dr. Valtýr í tímar. sínu »Eimreiðin«í
að þá séu um 20,000 íslendingar í Ame-
ríku, jafnmargt og einn fjórði af öllum
landsmönnum. Hvað mundu þessar 20,000
hafa getað unnið landinu og þjóðinni
mikið gagn, ef þær hefðu verið hér kyrr-
ar, ef vilji og menningarlöngun til að
vinna fyrir fósturjörðina hefðu ráðið at-
höfnum þeirrá? Að endingu álít eg ekk-
ert skaðlegra fyrir framför lands og þjóðar,
en Ameríkuferðirnar, og engin plága komi
yfir landið, sem vinni því eins mikið tjón
og þær. — Ameríkuferðirnar eru ískyggi-
legur faraldur fyrir þjóðlff Islendinga.
Drukknun.
Föstudaginn 18. þ. m. drukknaði bónd-
inn á Iðu í Biskupstungum Runólfur
Bjarnason í Hvítáþar á ferjustaðnum
Og voru tildrögin að þessu hraparlega slysi
þessi: Næstl. vor var sett dragferja á
Iðu-ferjustað, en nú þurfti hún lagfæring-
ar við, vegna þess að dragferjan nam niðri
á eyri að norðanverðu við ána. Hafði
Runólfur heit. fengið mannhjálp til þess-
arar lagfæringar þennan dag, og ætlaði að
færa dragferjuna neðar á ána. Um kl. 2 kom
ritstjóri þessa blaðs og séra Ólafur ritstj.
Ólafsson að ánni, og ætluðu að fá flutn-
ing upp yfir að Skálholti. Þar kom og
jafnsnemma að ánni lestamaður frá Aust-
urhlíð í Biskupstungum Baldvin að nafni.
I sömu svifunum kom Runólfur heit. og
þrír menn með honum að ánni, komu frá
miðdegisverði, hlupu þeir óðar f bát, er
var að sunnanverðu við ána og ætluðu
að róa norðuryfir til að laga dragferjuna
til fulls, svo að þeir gætu ferjað. I bátn-
um voru aukRunólfs heit, Bjarni Jónsson
faðir hans til heimilis á Iðu, Dagbjartur
Egilsson húsmaður á Iðu og Guðmundur
Ófeigsson bóndi í Laugarási. Settu þeir
bátinn á flot rétt fyrir ofan dragferjustreng-
inn, sem spenntur er yfir þvera ána, og
liggur hann niðri í vatninu um miðjuna.
Hafði opt áður verið róið fyrir ofan streng-
inn og báturinn annaðhvort farið undir
hann (nálægt landi) eða yfir hann (í miðri
ánni). En slíkt er mjög óvarlegt og gapa-
legt, enda 'varð það að slysi í þetta sinn,
því að rétt þegar báturinn var að ýtafrá
landi, kastaði straumurinn í ánni, sem er
afarharður þar við suðurlandið, bátnum á
dragferjustrenginn, þar er verst gegndi,
oflangt frá landi til þess, að báturinn kæm-
ist undir strenginn, en ofskammt til þess,
að hann gæti farið yfir hann. Afleiðingin
var, að að eins tveir mennirnir, Bjarni og
Guðmundur gátu smeygt strengnum yfir sig,
er þá féll í fang þeim Runólfi og Dag-
bjarti, svo að báturinn hvolfdi þeim úr
sér aptur á bak ofan í ána. Gátu þeir
þó báðir náð í strenginn, en Runólfur
heit., er var fjær landi, þar sem streng-
urinn var slakari var nálega alltaf í kafi
þá örstuttu stund, er hann hélt sér
á strengnum, þangað til hann slitnaði af
honum, en Dagbjartur, er var nær landi,
var ekki jafnmikið í kafi, og gat hann
með naumindum bjargazt á strengnum til
lands þrekaður mjög og aðfram kominn.
Var rétt að því komið, að hann léti hug-
fallast og sleppti tökum, hafði hann meiðst
nokkuð á höndum og fyrir brjóstinu. En
vegna straumhörkunnar í ánni var svoerf-
itt að halda sér á vírstrengnum, er sveifl-
aðist fram og aptur, og þessvegna var
heldur ekki unnt að komast að honum á
bátskrifli litlu, er sett var út, þá er slysið
bar að af þeim, sem á landi voru, enda
ómögulegt að bjarga á þeirri kænu, þótt
komizt hefði orðið að strengnum, auk
þess, sem það skipti engum togum, að
Runólfur heit. slitnaði af honum. Þá Guð-
mund og Bjarna rak, niður eptir ánni í
bátnum, er var nær barmafullur af vatni,
og ekki höfðu þeir nema eina ár, gátu
þeir ausið bátinn nokkuð og náð í aðra
ár, er flaut niður ána, og komust þeir svo
til lands hinumeginn. Það vildi til að
bátnum hvolfdi ekki alveg, annars hefðu
éflaust allir mennirnir farizt þarna, því að
enginn var syndur. En hraparlegt er. þá
er önnur eins slys og þetta koma fyrir,
sakir óvarkárni einnar og athugaleysis, eins
og hér átti sér stað, af því að farið var
fyrir ofan dragferjustrenginn. Reynslan
er opt dýrkeypt. Lík Runólfs heit. var
ófundið, er síðast fréttist. Hann varrúm-
lega þrítugur áð aldri, dugnaðarmaður og
efnisbóndi, hafði fiutt með föður sínum
fyrir nokkrum árum austan úr Meðallandi
út í Biskupstungur, fyrst að Neðradal, en
síðar að Iðu. Hann lætur eptir sig konu
og 4 börn í ómegð. Bæði þeir Bjarni
og Dagbjartur höfðu áður komizt í lífs-
háska á sjó optar en einu sinni. — Var
harla óskemmtilegt, að horfa á slys þetta
og geta ekki að gert.
I f. m. drukknaði stúlka Guðlaug Ei-
ríksdóttir (ftá Fellskoti) í bæjarlæk hjá
Tungufelli í Ytrahrepp. Hún hafði verið
slagaveik.
Dáinn
er hér í bænum í fyrrinótt (24. þ. m.)
eptir mjög langa legu Hjálmar Sig-
urðsson realstúdent og amtsskrifari 46
ára að aldri (f. 28. sept. 1857). Faðir •
hans Sigurður Bergsteinsson frá Árgilsstöð-
um Sigurðssonar, bjó á Vindási í Hvol-
hrepp, en móðir Hjálmars heit. var Mar-
grét Jónsdóttir skálds í Skarfanesi, er kall-
aður var »Torfabróðir« og nafnkunnur er
fyrir kvæðadeilur sfnar við séra Pál skálda.
Var Jón sá alleinkennilegur maður áýms-
an hátt og öðruvísi en fólk flest, en gáf-
aður vel, óg mun dóttursonur hans hafa
líkzt honum í ýmsu. Hjálmar heit. gekk
á Möðruvallaskólann og útskrifaðist það-
an 1884 með 1. einkunn, kvæntist nokkru
síðar Jónasínu Sigurbjörgu Sigurðardóttur
frá Brúnagerði í Fnjóskadal Sigurðssonar
Kristjánssonar dbrm. álllugastöðumjóns-
sonar. Hún er dáin fyrirmörgum árum.
Áttu þau einn son, Ásgeirað nafni. Hjálm-
ar var um tíma við verzlun á Eyrarbakka,
en síðan hér í Reykjavík við ýms störf,
einkum kennslu og skriptir. Hann var
útgefandi ogritstjóri »Norðurljóssins« árið
1893, ritaði og síðan allmikið í blöð og vfðar,
og síðustu árin var hann á skrifstofu amt-
mannsins í Suður- og Vesturamtinu og
gjaldkeri holdsveikraspítalans. Hann hafði
mikil afskipti af bindindismálinu, og lét
sig allmiklu skipta almenn mál. Hann
var vel greindur maður, skáldmæltur og
fróður um margt, og yfirleitt margt vel
gefið, en gat ýmsra hluta vegna ekki not-
ið sín, eins og hann hafði hæfileika til,
því að hann var að sumu leyti olnboga-
barn tilverunnar, og átti optast við frem-
ur þröngan hag að búa.
Hinn 19. þ. m. andaðist hér í bænum
ekkjufrú Elín Árnadóttir (bónda í
Dyrhólum Hjörtssonar), ekkja Árna Gísla-
sonar sýslumanns, ersíðast bjó í Krísuvík
(-}• 26. júní 1898). Börnþeirra eru Skúli
héraðslæknir í Skálholti og Ragnheiður
kona Péturs kaupmanns Jónssonar hér í
bænum. Elín heit. var síðari kona Árna
sýslumanns.
„Kong Inge“
skip »Thore«félagsins kom hingað frá
Höfn 19. þ. m. Með þvíkom frk. Lauf-
ey Vilhjálmsdóttir (frá Rauðará), er verið
hefur við nám á kennaraskóla í Höfn,
frk. Hanna Sveinsdóttir (trésmiðs), stúd-
entarnir Guðm. Þorsteinsson og Sigurður
Guðmundsson (frá Ásum í Eystrihrepp),
orgelsmiður danskur og nokkrir útlend-
ingar. »Kong Inge« fór héðan til Vest-
fjarða 21. þ. m.
„Vesta“
kom hingað 18. þ. ro-., en fáir farþeg-
ar voru með henni frá útlöndum: Hall-
grímur Jónsson fyrrum barnakennari í
Búðardal og fáeinir aðrir. Frá Seyðisfirði
kom Davíð Östlund prentsmiðjueigandi og
frá VestmanneyjumSigfúsÁrnason. »Vesta«
fór héðan áleiðis til Hafnar í gær og með
henni Hall Caine enski skáldsagnahöf.
frá Mön, dr. Jón Stefánsson, Tómas Snorra-
son realstúdent, til Manar með Halli, Jón
Vídalín konsúll og landmælingamennirnir
dönsku, er hafa verið hér við þríhyrninga-
mælingar í sumar.
Vonirnar um stofnun hlutabankans
eru nú orðnar harla daufar. Bankamenn-
irnir komu hvorki með »Vestu« né »Kong
Inge«, en frestur þeirra er útrunninn 1
lok þ. m., svo að úr þessu mákallaloku
fyrir það skotið, að þeir Warburg setji
banka þennan á stofn, því að ósennilegt
er, að þeir fái framlengingu á leyfinuhjá
stjórninni, og geta í rauninni alls ekki
fengið hana sjálfir samkv. lögunum 7-júní
1902. Þeir verða þá að fá einhvern »Iepp«
til að standa að nafninu til fyrir þessu,
en vera sjálfir' á bak við.
„Skólholf*
kom norðan og vestan um land 20. þ.
m. með marga farþega. Meðal annars
kom Sighvatur Bjarnason bankabókari
norðan af Akureyri, hafði verið að líta
eptir landsbankaútibúinu þar.
Læknaskipun.
Flateyjarhérað á Breiðafirði er
veitt Magnúsi Sæbjörnssyni háskólakandí-
dat í læknisfræði, en Axarfjarðarhér-
að er veitt læknaskólakandídat Þórði
•Pálssyni, og er hann jafnframt settur til
að gegna Þistilfjarðarhéraði fyrst umsinn.
Prestvigsla.
Á sunnudaginn var 20. þ. m. vígði bisk-
upinn Lárus Scheving Halldórs-
son til prests að Breiðabólsstað á Skóg-
arströnd ogjón N. Johannessen að-
stoðarprest til séra Jónasar Hallgrímsson-
ar á Kolfreyjustað.
Úr Húnavatnssýslu austanverðri er rit-
að 10. þ. m.:
„Héðan eru engin tíðindi nema ótíð hin
mesta, sem komið hefur slðan 1886, og
verður þó verra, því þá brá til bata með
Höfuðdegi og gerði gott haust, en nú má
heita að verið hafi versta tíð síðan snemma
í ágúst. Þó þornaði upp um mán.mótin
og náðust þvl töður að fullu og úthey tölu-
verð, en síðan 3. þ. m. hefur ekki linnt
ofsum af norðri og stórkostlegum illviðr-
um. En öll fjöll snævi þakin ofan undir
byggð og ofan í byggð sumstaðar, enda
hefur verið svo kalt, að snjó, sem gerði
í fjöllin snemma í ágúst tók aldrei upp
til fulls. 5. sept. og aðfaranótt hins 6. stóð
eitthvert hið grimmasta stórviðri af norðri,
sem menn muna hér, og strandaði þá að
kveldi 5. sept. kaupfar á Blönduósi „Carl"
að nafni, eign Höefpnersverzlunar, nýtt skip
öldungis, fyrirtaks vandað. En menn björg-
uðust. I skipinu voru 200 föt af lýsi og
eitthvert lítilræði af ull“.
wr Muniö eptir
að panta Þjöðölf.
Fáheyrð vild-
arkjör handa nýjum
kaupendum.
Sbr. augl. í 37. bl.
Vinnukona óskast nú þegar til vetur-
vistar f hús í R.vík. Rittsj. vísar á.
J3rúðkaupskort
og öll önnur Lukkuóskakort
fást ætíð á
5 SKÓLAVÖKÐUSTÍCt ö.
Nýkomin fleiri hundruð.
Singers-
Saumavélar
frá Frister & Rossmann.
Einkasölu hefur:
Sturla Jónsson.
Sigurður Þórðarson
sýslumaður í Mýra- og
Borgarfjarðarsýslu.
Kunngerir: Samkvæmt beiðni kon-
súls D. Thomsens í Reykjavík og
að fengnu kgl. leyfisbréfi, dags. 17.
apríl þ. á., er hér með stefnt með
árs og dagsfresti hverjum þeim, er
hafa kann í höndum veðskuldarbréf,
útgefið 12. júní 1897 af Kristjáni
bónda Símonarsyni á Akri fyrir 494
kr. 18 a. skuld við verzlun H. Th.
A. Thomsens á Akranesi, með 4.
veðrétti í Teigakoti og Akri, til