Þjóðólfur - 11.12.1903, Síða 2

198
ið, og erft hafði óvænt stórfé, er stóð í
banka Wedderburns, en sleppir öllum
kröfum til borgunar á því, ákveða hinir
skuldheimtumennirnir að endurreisa bank-
ann. Og þannig lýkur öllu sem ákjósan-
legast og ánægjulegast, þá er Wedder-
burn er orðinn fátækur, og verður ekki
annað séð, en að hann ætli nú að gera
fulla yfirbót fyrir afbrot sitt og taka gömlu
unnustuna að sér. Þetta er í stuttu máli
aðalþráðurinn 1 leik þessum, erfólkimun
þykja allskemmtilegur, enda er hann yfir-
leitt vel leikinn. Er ekki margt um hina
einstöku leíkendur að segja, því að flestir
leysa hlutverk sín sæmilega af hendi. —
Frú Stefanía leikur Rut mjög vel og eðli-
lega, og Jón Jónsson bankaeigandann
sömuleiðis, en menn hefðu óskað, að hlut-
verk hans hefði verið stærra, svo að hann
hefði betur getað sýnt sig. Samspil hans
og Stefaníu í þriðja þætti er t. d. sérlega
gott, og getur þó ekki til fulls notið sfn
vegna þess, hve leiksalurinn fer illa með
hljóðið. Hinar fínustu tilbreytingar radd-
arinnar, er geta verið og eiga að vera
svo áhrifamiklar, hverfa að mestu, heyrast
ekki. Það verður að tala óeðlilega hátt
til þess að áheyrendurnir heyri orðin, og
er það afaróheppilegt og spillir hverjum
góðum leik, en það er húsinu en ekki
leikendunum að kenna. Þess vegna verð-
ur það, að sumir góðir leikendur vara sig
ekki á því, hversu hátt þarf að tala
þar á leiksviðinu til þess að heyrast megi.
— Arni Eiríksson leikur drykkju-Dick
fjörlega og rösklega, en hefur stimstaðar
ekki fullt vald á honum, enda er það ekki
svo auðvelt, jafn sundurleitur sem hann
er sjálfum sér. En það er höf. sök, en
ekki leikandans, og mundu ekki aðrir
leysa hlutverk þetta betur af hendi en
Á. E., jafn erfitt og umfangstnikið sem
það er. — Frk. Lára Indriðadóttir leikur
Minnie mjög laglega, og sómir sér mjög
vel á leiksviðinu, virðist og vera ófeimin
orðin, sýnir og töluverðar tilbreytingar í
svip og látbragði, og kemur yfirleitt mjög
snyrtilega fram. Virðist hún vera gott
efni í leikkonu, en vantar, eins og eðli-
legt er, nóga æfingu. Hún talar stundum
ekki nógu skilmerkilega, líklega af því
að hún gætir þess ekki, hve skýrt þarf
að tala á Ieiksviðinu. Setningum, sem
varpað er fram í flýti og áherzlulítið, er
hætt við að áheyrendurnir missi af. Lav-
ender er laglega leikin af frk. Guðrúnu
índriðadóttur, enda er það hlutverk frem-
ur létt. Frk. Gunnþórunn, er leikur systur
Wedderburns, hefur fremur lítið hlutverk,
en fer vel með það að vanda. Jens
Waage, er leikur Clement Hale, gerir það
mjög eðlilega og blátt áfram, eins og
honum er lagið. Friðfinnur Guðjónsson
leikur rakara, allskrítinn náunga, og ferst
þaðjiðlega, en nokkuð er karl sá hávær
og snar í snúningum. Guðm. Tómasson
stud. med., sem er nýr leikari og leikur
Ameríkumanninn ástfangna, tekur sér hlut-
verk sitt létt, enda er það fremur vanda-
lítið. Af þessari byrjun verður því ekki
dæmt, hvort hann getur ráðið við erfiðara
viðfangsefni, en þetta, sem hann nú hefur
verið svo heppinn að fá. Gísli Jónsson
er fremur daufur sem læknirinn Delaney,
og talar óskýrt, þó er leikur hans hneyksl-
islaus.—,Leikurþessi er í heild sinni auð-
sjáanlega vel æfður, og samspilið vfðast
hvar gott. Vegna rúmleysis á leiksviðinu
verður þó erfiðara en ella að láta allt
ganga nógu liðlega. I vetur erjónjóns-
son sagnfræðingur leiðbeinandi (instructör)
við leikina, og mun hér völ á fáum hæf-
ari til þess starfa.
f Benedikt Kristjánsson
fyrrum prófastur og alþingismaður andað-
ist að heimili sínu hér í bænum eptir
langa vanheilsu 6. þ. m. á 80. aldursári.
Hann var fæddur á Illhugastöðum íFnjóska-
dal rófmarz 1824, og voru foreldrar hans
Kristján([dbim. Jónsfon( bróðir Bjarnar í
Lundi og Guðrún Halldóisdóttir bóntía á
Reykjum f Fnjóskadal Jónssonar Péturs-
sonar. Er það kölluð Reykjaætt og er
mjög fjölmenn f Fnjóskadal og vfðar nyrðra.
Albróðir séra Benedikts, en eldii miklu
var Kristján amtmaðtir Norðlendinga,
sem látinn er fyrir rúmtim 20 árum (1882),
og fleiri voru þau systkin, öll hin geifileg-
ustu. Séra Benedikt lærði undir skóla
hjá séra Jóni bróður sínum, er þá hélt
Þóroddsstað og bjó á Yztafelli, kcm í
Bessastaðaskóla 1841 og varþar 5 vetur,
en einn í Reykjavíkurskóla, og útskrifað-
ist þaðan 1847, samtfmis Árna Thorsteins-
son landfógeta, sem nú er eptir einn á
lffi hinna fyrstu stúdentafrá Reykjavíkur-
skóla. Svo gekk séra Benedikt á presta-
skólann, er þá var nýstolnaður og tók
þar embættispróf 1849 með 1. einkunn.
Eru nú látnir allir þeir, er embættispróf
tóku þá við prestaskólann það ár, fyrsta
árið, sem embættispróf þar var haldið.
Að loknu prófi sigldi séra B. til Kaupm.-
hafnar og dvaldi þar næsta vetur (1849
—50), kom út aptur vorið eptir og var
næsta vetur (1850—51) barnakennari á
Húsayík, vígðist haustið 1851 aðstoðar-
prestur til séra Skúla Tómassonar í Múla,
fékk Garða á Akranesi 1856 og flutti
þangað vorið 1857, fékk leyfi til að hafa
brauðaskipti við séra Jón Þorvarðsson í
Hvammi í Norðurárdal 1858 og flutti þá
þangað, en fékk Múlaprestakall 1860 og
þjónaði því unz hann fékk lausn frá prests-
skap 1889 og flutti samsumars búferlum
til Reykjavíkur, og bjó þá fyrst í Landa-
koti. Hann var skipaður prófastur íSuð-
ur-Þingeyjarprófastsdæmi 1872 og hafði
það embætti á hendi til 1877. 1874 var
hann ásamt Jóni á Gautlöndum kosinn
þingmaður í Þingeyjarsýslu og sat á fyrstu
löggjafarþingunum 1875, 77 og 79, en
1881, 83, 85, 86, -87, 89 og 91 sat hann
á þingi sem þingmaður Suður-Þingeyinga.
1892 var hann kosinn þingmaður í Mýra-
sýslu, og sat á þingi fyrir það hérað 1893.
Var hann því alls á nþingum. 1889 var
hann forseti bæði í efri deild og samein-
uðu þingi og 1891 forseti efri deildar.
Síðasta þingið (1893) átti hann sæti í
neðri deild og var þá varaforseti samein-
aðs þings. Gæzlustjóri við landsbankann
var hann nokkur ár, valinn af efri deild.
Séra Benedikt var manna frjálslyndastur
I skoðunum, og laus við alla hleypidóma
og stéttagorgeir. Hann var hvarvetna
mikils virtur, bæði á þingi og heima í
héraði, því að hann var hið mesta ljúf-
menni og lipurmenni, síkátur ogskemmt-
inn, hjálpfús og hjartagóður, í stuttumáli
mesti sæmdarmaður og sómi stéttar sinn-
ar. Þingið vottaði honum og virðingu
sína og viðurkenningu með þvt, að veita
honum 500 kr. á ári sem viðbót við ept-
irlaun hans. Síðustu árin var séra Bene-
dikt mjög lasburða, og lá optast í rekkju,
en hafði þó nokkrarænu. Hannvarfjör-
maður mikill í æsku, og ghmumaður á-
gætur og hafði beztu heilsu fram á átt-
ræðisaldur.______
Hann vartvlkvæntur. Fyrri kona hans
Arnfríður Sigurðardóttir bónda á Gríms-
stöðum við Mývatn Jónssonar, dó 1. aprll
1879, og áttu þau 2 dætur, er önnurþeirra
Kristín gipt Birni Jóhannssyni bónda á
Ljósavatni, en hin, Guðrún, er gipt í
Amerlku. Slðari kona hans, sem lifir
hann, er Elinborg Friðriksdóttir prests
Eggerz frá Akureyjum, er fyr átti Pál
Vídaiín Jónsson stúdent í Víðidalstungu
(f i873)-
Ósannindum hnekkt.
I tveimur alræmdum valtýskum sann-
leiksmálgögnum (»Þj-v« og »ísaf.«) hefur
verið staðhæft, að heiðurssamsæti það, er
nokkrir heimastjórnarmenn héldu Sighvati
Árnasyni dbrm. á 80. aldursafmæli hans,
29. f. m., hafi upphaflega átt að haldast
Hannesi Hafstein til fagnaðar, sem ákveðn-
um ráðherra, en hann hafi neitað(!) að
þiggja boðið, og honum um leið lögð
þau orð I rnunn, sem enginn hefur heyrt
hann segja. En þá hafi það verið sfundið
út«(!), að Sighvatur gamli ætti afmælisdag
einhvern tlma um þetta leyti(!) ogþáhafi
samsætinu verið snúið upp í að minnast þess.
Vitanlega er þetta staðlaust ósanninda-
þvaður, uppspunnið annaðhvort á skrifstofu
þessara málgagna eða lapið í þau af ein-
hverjtim Framsóknarsnakknum, sem hafa
það fyrir atvinnu, að búa til lygasögur
tim mótflokkinn, og láta þær svo á »þrykk«
út ganga í helztu þarfablöðum flokks síns,
sem háma áfergjulega í sig allt þess kon.ar
góðgæti, enda þótt þau viti með vissu,
að enginn fótur sé fyrir bullinu. Ráð-
vendnin, sannleiksástin og virðingin fyrir
lesendum sínum er ekki meiri en þetta
þeim megin, hefur aldrei verið og verður
sjálfsagt aldrei.
Án þess að fara út í neinar málaleng-
ingar um þetta efni, virðist nóg að geta
þess, að á fundi heimastjórnarmanna 5.
júní nættl. vor, þá er alþingiskosningin
hér í bænum var um garð gengin, vakti
einn fundarmanna máls á því, að Sig-
hvatur Árnason fyrv. alþm. yrði áttræður
29. nóv., og ætti þá vel við, að flokkur-
inn sýndi honum einhvern sóma. Þessu
var þá þegar mjög vel tekið, og menn
kosnir þá þegar til að standa fyrirheið-
urssamsæti, Sighvati tii virðingar þann
dag. Að þessu eru sjálfsagt 60-—7ovitni,
þar á meðal Sighvatur sjálfur, er var á
fundinum, og nnin hann kannast við, að
þetta sé rétt hermt. Áskriptalisti til þessa
hátíðahalds var borinn út um bæinn áður
en »Laura« kom, og samsætið auðvitað
fastakveðið þennan fyrnefnda dag (29.
nóv.). Það stóð því í alls engu
sambandi við Hannes Hafstein eða
ráðherravalið. Hefðu heimastjórnarmenn
ætlað að fagna honum, sem þeim fannst
ekki ástæða til nú þegar, mundu þeir
ekki hafa skriðið í neinar felur með það,
eða haft eitthvað annað að yfirvarpi.
Valtýsku málgögnin hafa því skrökvað svo
ólíklega, að það getur enginn trúað því.
Að Hannes Hafstein tók ekki þátt í sam-
sætinu, stafaði eingöngu af því, að hann
vissi það ekki nógu snemma, að hann
nuindi hafa tíma til þess, vegna farar
skipsins vestur, en um morguninn, þá er
ákveðið var að skipið færi ekki fyr en
síðari hluta dags, var samt ekki senteptir
honum, með því að menn vissu, að hann
hafði þá öðrum störfum að gegna. Vað-
all »Þjv.« og »Isaf.« um neitun frá hans
hálfu og ummæli hans þar að lútandi, er
hreinasta lokleysa og ósannindaþvaður.
En á hverju eiga greyin nú að lifa í öngum
sínum? Þau verða að sykra tilveruna
með einhverju, sem þeim er tamast að
hafa um hönd, en það er heimskubull og
hviksögur um víni(!) sína.
Árnessýslu 28. nóv.
Fátt ber hér til frétta um þessar mttnd-
ir, er í fréttir sé fæiandi. Yfirhöfuð verð-
ur ekki annað sagt, en árgæzká hafi til
þessa verið hér. Slátturinn var afbragð
að allri nýtingu, heyfengur varð þó ekki
eins mikill í efri hluta sýslunnar eða á
fjallajörðunum, ollu því hinir miklti vor-
þurkar. Á mýrarjörðum var bæði gras-
spretta og nýting hvort eptir öðru. Verð-
ur því ekki annað sagt með réttu, en að
bændur hér geti horft ókvíðnir fram á
harðindi vetrarins. — Þess væri óskandi,
að norðursýslur lands vors ættu við sama
að búa, — en sem betur fer kemur aptur
sól og sumar. Þessar suðursýslur Iands-
ins hafa nokkur undanfarin sumur áttvið
mjög megna óþurka að stríða, og nærri
hefur legið, að sumurn bændttm íéllust
hendur, og út af því mun það aðallega
hafa stafað, hvað margir brugðu búi og
flattu til Reykjavlkur, og una þar nú sum-
ir þeirra allilla hag sínum. —
Jarðarávöxtur nnin víða, einkum við
sjávarsíðuna, hafa orðið með rýrara móti,
en til sveitanna, einkum þar sem votlent
er, mátti uppskeran heita ágæt, og hvergi
heyrðist talað um hina svonefndu kartöflu-
sýki. Er því vonandi, að nægð sé til af
heilbrigðu útsæði 1 vor, og er mjög mikið
i það variö.
Fremur hefur ínátt heita tregt með afla
bæði á Eyrarbakka og Stokkseyri, þó hef-
ur orðið vart undanfarna viktt, en nú eru
komin frátök, og er varla annað sýnna,
en aflabrögð verði með minna móti þessa
haustvertlð — samt getur úr því rætzt
nokkuð.
Verzlun hefur hér eystra verið svona
eins og vant er, fremur stirð að vetrinum,
og virðast það vera meðfæddir eiginleikar
allra verzlana. Þess er samt vert að geta,
að þó kaupmaður Ól. Árnason sé orðinn
svo að segja einvaldurþarna á Stokkseyri,
þá er vöruverð þar hjá honum að jafnaði
lægst, enda sýnir hann öðrum fremur við-
leitni við, að bæta verzlunarólagið, sem
hér hefur um lengri tíma hvílt eins óg
mara yfir héraðinu.
Pöntunarfélag Stokkseyrar mun standa
í stað. Verðþar á pöntuðum vörtim yfir-
leitt gott, og vörttr vandaðar, og sagt er,
að skilagrein 1 því fél. sé góð. Er því
vonandi, að ekki komi til, að félagið þurfi
að draga saman seglin. — Þá hefur og
upp vakizt nýr pöntunarfélagsskapur fyrir
Árnes- og Rangárvallasýslur (dálltið hrafl
úr báðum). Fyrir því stendur yngispiltur
Gestur Einarsson Irá Hæli í Eystrihrepp.
Félag þetta fékk fyrir milligöngu Gests
mjög miklar vörur upp á Eyrarbakka síð-
astliðið vor, voru þær sagðar með góðu
verði, enda gekk allt von bráðar út, en
tregar er sagt um greiðslu fyrir allt. Er
það illa farið, ef félagsskapur þessi skyldi
hallast eða fara um koll þessvegna. Þess
má geta í sambandi við þetta, að afgreiðsla
á vörunum fór fratn í hinum svonefndu
Hansenshúsum. Skrafað var um tlma i
sumar, að Lefolii stórkaupmanni Eyrar-
bakkaverzlunar mundi geðjast lltt að þessu
Gestsfélagi þarna við handarjaðar sinn,
og er það alls ekki ósennilegt, því óvenja
er fyrir þá verzlun, að fá keppinauta á
Eyrarbakka, er áhrif hafi getað haft á
hana, enda fer hún batnandi með sumt
hin síðari ár.
„Verdens Udviklingen"
nefnist ný bók, er »det nordiske For-
lag« I Kaupmannahöfn byrjaði að geia
út í sumar sem leið, áður en samsteypan
við Gyldendalsforlagið var fullger. Bók
þessi kemur út í hér um bil 35 heptum,
er hvert kostar 25 aura. Höfundur henn-
ar er danskur vísindamaður, cand. mag.
Vilhelm Rasmussen. Eptir því sem ráða
má af hinum fyrstu heptum, verður bók
þessi einkar fróðleg og lærdómsrík. Hún
skiptist í 6 aðalþætti: 1. Um myndun
himintunglanna. 2. Um myndun jarðar-
hnattarins. 3. Um hin jarðfræðislegu
tímabil jarðarinnar. 4. Um jurtir og dýr
fortíðarinnar. 5. Um myndun jurtanna
og dýranna. 6. Um myndun og breyti-
þróun mannsins. Það kennir því margra
grasa í þessari bók. Fjöfdamargar myndir
verða í henni, og frásögnin virðist yera
mjög ljós og skiljanleg, svo að atþýðu-
menn, er skilja dönsku, mundu hafa mikil
not af henni. Lestrarfélög í sveitum ættu
því að kaupa hana, því að þótthúnkosti