Þjóðólfur - 09.06.1905, Blaðsíða 1

57. árg.
Um ritsímamálið.
Nýjar upplýsingar.
Loptskeytasamband öldungis
óábyggilegt.
I síðasta blaði minntumst vér dálítið á
hinar óheppilegu og athugaverðu æsingar,
sem nú upp á sfðkastið hefur kveðið svo
mikið að í ritsímamálinu og var jafnframt
sýnt fram á, að æsingar þessar hefðu ekki
við réttmæt rök að styðjast, heldur væri
haldið uppi til að ala á ófriði og sundr-
ungu í landinu og reyna að hrinda nýju
stjórninni úr sessi nú þegar. En það er
enginn efi á, að ólga þessi sjatnar að
mestu eða öllu, þegar á þing er kornið og
þjóðinni gefst kostur á, að átta sig á mál-
inu og aðgerðum ráðherrans 1 þvl. Mun
þá koma í ljós, að málið hefur ekki að
eins verið vandlega undirbúið frá stjórn-
arinnar hálfu, heldur þess jafnframt gætt,
að taka ekki fram fyrir hendurna á fjár-
veitingavaldi alþingis í neinu því, er fjár-
framlög til þessa fyrirtækis snertir. Það
verður á þess valdi, eins og það líka á
að vera, hvort það vill hafa mjög ódýrt
en jafnframt ótryggt ritsímaband eða dýr-
ara og tryggilegt.
Hið »stóra norræna« leggur fram 300,000
kr. til landslmans hér með því skilyrði,
að símasambandi sé komið á frá Seyðis-
firði til Reykjavíkur. Slíku sámbandi má
koma á einmitt fyrir þessar 300,000 kr.
eða réttara sagt fyrir nokkru minni upp-
hæð, ef notaður er einfafdur stálsími, og
með þvf væri þá fullnægt skilyrðum Rit-
sfmafélagsins um sambandið til Reykja-
víkur án nokkurs frekara framlags frá
vorri hálfu. Ráðherranum hefur meðal
annars verið borið á brýn hróplegt ger-
ræði gagnvart þinginu 1 því, að hann hafi
þegar pantað ritsímastaurana, en úr þeirr>
ásökun verður harla lítið, þá er þess er
gætt, að staurana verður að panta
nokkru fyrirfram, til þess að tími vinnist
til að gagndreypa þá (imprægnera), og
auk þess sem þetta var sjálfsögð fyrir-
hyggja, þá kostar það landið í rauninni
ekki neitt, eins og fyr er sagt, ef þingið
samþykkti að hafa að eins einfaldan stál-
síma, en undir hann þarf eins staura eins
og undir dýrari og varanlegri þráð. Það
var því svo fjarri, að nokkuráhætta væri
fyrir ráðherrann að panta staurana, að
þing og þjóð getur ekki annað en verið
honum þakklát fyrir þá fyrirhyggju, úr
þvl að þingið eitt, eins og á að vera,
ræður því t hve mikinn kostnað við eig-
um að leggja við þetta fyrirtæki.
Til þess að menn sjái, að þetta sé ekki
gripið úr lausu lopti, og að það sé á
þingsins valdi, hverju það vill til kosta,
prentum vér hér eptirfarandi klausu úr
ástæðunum fyrir fjárlagafrumvarpi stjórn-
arinnar 1906—1907, er lagt verður nú
fyrir þingið. Þar segir svo:
»Um það er að velja, hvort síminn skuli
vera úr stáli eða bronze, einn símþráður
eða tveir. Símalína með tveim bronze-
þráðum er hér áætluð að kosta muni
417,000 krónur. Tvílagður stálsími mundi
verða aUt að því 90 þúsund kr. ódýrari
Reykjavík, föstudaginn 9. júní 1905.
Jtt 24 A.
Leirvarningur — Glervarningur,
Verzlunin ED INBORG í Reykjavík hefur nú fengið mjög fjölbreytt-
ar birgðir afLEIRVÖRUM og GLERVÖRUM, sem seldar eru í sér-
stakri deild á loptinu yfir skófatnaðardeildinni. Vörurnar eru mjög smekk-
lega valdar, en þó ódýrar. Að telja upp allar tegundir yrði oflangt mál.
Meðal þeirra er:
Þvottastell — Testell —- Matarstell margar teg. — Bollapör allskonar —
Diskar allskonar —• Skálar margar teg. — Kökuskálar — K'ókudiskar marg-
ar teg. — Sykurker — Rjómak'ónnur — Krukkur og Könnur marg. teg. —
Vatnsfl'óskur — Vatnsglös — Tepottar margar teg. — Hrákadallar —
Blómsfurvassar — Kexdúkar — Leirkrukkur stórar — Leirskálar stórar —
Smjörkrukkur stórar med loki mjög kentugar o. nr m. fl.
Lítið á vörurnar! Þær eru vissulega fjöibreyttar og faliegar.
Ásgeir Sigurðsson.
(o: 327,000 kr.). Einfaldur bronzesími
mundi verða 60—70 þúsund kr. ódýrari
(o: 347—357,000 kr.) og einfaldur stál-
sími allt að því 120 þúsund kr. ódýrari
en tvílagður bronzeþráður« þ. e.-einfald-
ur stálsími mundi að eins kosta 297,000
kr., eða nokkru minna, en tiliaginu frá
Dönum nemur.
Nú kemur það til þingsins kasta, hvort
það vill una við þennan ódýrasta þráð,
og þessvegna hefur ráðherrann enn engar
ráðstafanir gert um pöntun á koparþræði
eða neinum þræði yfirböfuð. En auðvit-
að verður það gert undir eins og þingið
hefur gert ályktun um, hverja leiðina
skuli fara. I ástæðum fjárlagafrumvarps-
ins er gerð ítarleg grein fyrir hinum miklu
yfirburðum, er koparþráður hefur yfirstál-
þráð, og auðvitað langbezt, að hann sé
tvöfaldur, því að þá má hafa bæði ágætt
ritsímasamband og ágætt talsímasamband,
sem alls ekki er unnt með einföldum stál-
þræði. En það eru talsímarnir, sem al-
staðar borga sig bezt og þessvegna er
gert ráð fyrir því fyrirkomulagi, að rit-
símastöðvar séu að eins í Reykjavík og
á Seyðisfirði, og hraðskeyti gangi eingöngu
rnilli þessara staða og útlanda annarsveg-
ar, en alstaðar annarsstaðar þar á meðal
á Akureyri séu talsímastöðvar, sem eru
svo margfalt ódýrari en ritsimastöðvar,
en konia alveg að jafngóðum notum, og
eru miklu hentugri innanlands, auk þess,
sem þær hljóta að borga sig margfalt
betur en ritsímastöðvar. A þennan hátt
má smátt og smátt, eptir því sem þörf
krefur, koma fleiri og fleiri hlutum lands-
ins í talsfmasamband við aðallínuna, og
það er enginn efi á, að það verður gert
í frarntíðinni, unz full viðunanlegt talsíma-
net er komið yfir landið, á svipaðan hátt,
eins og fjölgað hefur verið aukapóstum,
síðan reglulegar póstgöngur hófust hér.
Talsímastöðvarnar yrðu auðvitað að vera
nokkuð margar t. d. á 30 kílómetra færi,
en kostnaður við hverja þá stöð yrði mjög
lítill, er áætlaður um 120 kr. á ári, auk
einhverrar aukaþóknunar fyrir hvert tal-
skeyti.
Það er enginn efi á, að þetta fyrir-
komulag verður okkur langhagfelldast og
kostnaðarminnst, þegar stundir líða, þótt
vér þurfum að kosta nokkru meira til þess
í byrjun en ella mundi, ef vér létum oss
nægja með einfaldan stálsfma, sem ekki
gæti notast sem talsími. Þessvegna hyggj-
um vér, að þingið hallist miklu fremur
að því, að taka það sem dýrara er í bili,
en áreiðanlegra, miklu endingarbetra og
að öllu gagnsamlegra og hagfelldara fyr-
ir eptirkomendurna, enda blandast oss
naumast hugur um, hver verða muni stefna
þingsins i því efni. Það væri mjög illa
farið, ef þessu yrði hrófað svo upp fyrir
sýtingsskap einn í bili, að það gæti ekki
komið að fullu gagni síðar.
Að öðru leyti er hér ekki rúm til að
gera að sinni frekari grein fyrir einstök-
um atriðum þessa máls eða sundurliðuð-
um áætlunum þess, en það er allt skýrt
tekið fram í ástæðum stjórnarinnar við
fjárlagafrumvarpið og kemur til umræðu
og úrskurðar á þingi.
Þá hefur ráðherrann verið borinn brigsl-
um miklum í valtýsku málgögnunum út
af þvf, að hann hafi ekki tekið hinum
óaðgengilegu tilboðum Marconifélagsins
um loptskeyti. En það hefði einmitt ver-
ið hraparlegt glappaskot, hefði hann gert
það og mun það sfðar sannast betur.
Það hefði verið stór ábyrgðarhluti og
feikilegt glapræði, að binda landið við
jafn ófullkomið og óáreiðanlegt hraðskeyta-
samband, eins og loptritunin hefur enn
reynzt að vera. Og þessu verður ekki
hnekkt með frekjufullum og ósönnum stað-
hæfingum í gagnstæða átt. Allir vísinda-
menn eru á einu máli um það, að enn
sem komið er verði alls ekki sagt, að
loptritunin eigi neina verulega framtfð fyr-
ir sér. Hefur þrásinnis hér í blaðinu ver-
ið bent á hina ýmsu annmarka við þessa
hraðskeytaað ferð.
Nú kvað loptskeytaliðið hér byggja
miklar vonir á manni nokkrum, er hing-
að kom með »Lauru« frá Marconifélaginu
í Lundúnum, kostaður að sögn til farar-
innar að einhverju leyti að minnsta kosti
af ýmsum valtýsku forkólfunum hér í bæn-
um. En hann kvað neita pvi, ad félag
hans (Marconifélagid) hugsi sér að keppa
um hradskeytasamband hingað til lands, enda
geti Marconi-loptskeytin vitanlega aldrei og
alls ekki enn sem komið er keppt við ritsíma-
samband. Jafnframt hefur hann sagt, að
hin réita notkun loptskeytaaðferðarinnar sé,
að koma henni fyrir d skipum eða par sem
simum vetði ekki komið að, og sé hann
htngað kominn að eins til að gera tilraunit
og reyna, hvort unnt sé að nd hér skeyt-
um frd Englandi. Þessi ummæli manns-
ins er auðvelt að sanna, ef rengd verða,
því að þau eru höfð eptir skipstj. á »Lauru«
(Götzche) og Jensen vélmeistara á sama
skipi, er báðir voru heyrnarvottar að þessu.
En þótt það nú takist að hremma stöku
skeyti frá Skotlandi með viðtökuvél hér,
þá er alis ekki sannað með því, að unnt
væri, að halda hér uppi stöðugu eða nokk-
urnveginn ábyggilegu sambandi við um-
heiminn á þennan hátt eða senda slík
hraðskeyti héðan til útlanda, svo að þau
kæmu á réttan stað. Það er mergurinn
málsitis.
Auk þess sem Marconi útbúnaðurinn
yrði oss harla dýr, ef tekið væri í mál að
korna hér á loptskeytasambandi, þá fær-
utn vér á rnis við allt talsímasamband
innanlands, en jafngildi þess getur loptrit-
unin aldrei orðið, enda þótt hún reyndist
örugg yfir land, sern er svo fjarri, að
Marconifélagið sjálft í bréfurn til stjórnar-
innar vill ekkert við slíkt santband eiga,
öðruvísi, en þá kringum land nesja á milli.
Hvernig sem á þetta mál er litið hlut-
drægnislaust og samvizkusamlega, verður
ekki annað sagt, én að það væri stakasta
óráð og fásinna, já, hraparlegasta fyrir-
munun, að bendla landið viðjafn óáreið-
anlegt og ófullkomið hraðskeytasamband,
sem loptritunina og verja stórfé til þess.
Því fé væri sannarlega á glæ kastað, enda
mun því fjarri fara, að meðhaldsmenn
Marconi’s séu sannfærðir um ágæti eða
yfirburði þessarar aðferðar. Nei, engan-
veginn. Þeir hafa þetta að eins að yfir-
varpi til að villa almenningi sjónir og
æsa hann gegn ritsímasambandinu og að-
gerðum ráðherrans. Til þess eru refarn-
ir skornir. Og því er reynt að hanga á
hverju hálmstrái, og tvinna allt saman í
eina flækju utan um heilbrigða skynsemi
alþýðu, svo að henni verði ekki unnt að
átta sig á málinu. Það verður hlutverk
þingsins 1 sumar að rjúfa og slíta þennan
ósannindavef, svo að hann geti ekki leng-
ur villt þjóðina og truflað hana, eins og
hann virðist nú hafa gert að nokkru. Mun
þá koma í ljós, hversu haldgott efni hef-
ur verið < þessari rógburðarflækju valtýsku
málgagnanna. En það er ætlun vor, án
þess vér viljum beinlínis nokkru um það
spá, að minni verði óþökk sú og ávltur,
er ráðherrann fær hjá þingi og þjóð urn
það er þessu máli lýkur, heldur en fjand-
menn hans nú vænta og róa öllum árum
að, bæði leynt og ljóst, bæði út á við
með hégómlegum tylliboðum, er þeir þykj-
ast hafa í höndum og tilraunahumbugi
og inn á við með æsingum á þingmála-
fundum og samþykktum þar. Það getur
orðið skammgóður vermir og fremur hita-
lítill til frambúðar, þá er víman rennur
af fólkinu og rykið, sem nú er svo ósleiti-
lega rótað upp, þyrlast frá augum þjóð-
arinnar, þegar hún sér verkið komið 1
framkvæmd og þreifar á hagræði því og
hlunnindum, er fyrirtækið hefur í för með
sér fyrir land og lýð. Þá gæti verio, að
þeir sem nú hrópa hæst um rangindi, ger-
ræði, flónsku og skaðræði sæju sinn kost
vænstan að rifa seglin og gerast nokkru
lágmæltari, en þeir hafa verið nú um hríð.