Þjóðólfur - 28.07.1905, Blaðsíða 1

OLFUR.
57. árg.

Reykjavík, föstudaginn 28. júlí 19 05.
JK31.
Verzlunin ,EDINBORG‘ í Reykjavík
minnir hina heiðruðu ferðamenn, sem nú streyma til bæjarins, á sínar marg-
breyttu og ódýru
Vefnaðarvörur
er löngu hafa hlotið almenningslof. Einnig hinar v'ónduðu og fj'ólbreyttu
Nýlenduvörur og Skötau.
Þá væri og sízt úr vegi að koma í Pakkhúsið, sem ætíð hefur
nægar birgðir af öllu því, er land- og sjávarbændur þarfnast, að gæðum og
verði eins og bezt er í Reykjavík.
Frá alþingi.
IV.
Fiskireiðasjóðnr. Það mál er nú kom-
ið út úr efri deild og er nú orðið allmjög
breytt frá þvf, er það kom fyrst fram. Við
3. umr. málsins í deildinni var það sam-
þykkt eptir tillögu frá Eir. Briem o. fl.,
að breyta frv. þannig, að í stað þess að
sjóðurinn skuli eingöngu stofnaður af sekt-
arfé fyrir ólöglegar veiðar (reiknað frá
ársbyrjun 1904 og upp frá þvf), skuli stofn-
fé sjóðsins verða 100,000 kr., er landsjóður
leggur fram í skuldabréfum fyrir lánum
til þilskipakaupa og í peningum. Þar við
á að bætast sektarfé fyrir ólöglegar veið-
ar í landhelgi, sem inn kemur eptir að
lögin öðlast gildi og á hverju ári leggur
landsjóður svo þar að auki 5000 kr. tillag
til sjóðsins, sem telst með árstekjum hans.
Færsla þingtímans. Sig. Stefánsson o.
fl. bera upp frv. um að færa þingtímann,
þannig að þingið komi saman 15. febr. í
stað 1. júlí. Við 1. umr. málsins í e. d. f
fyrra dag talaði S. St. fyrir málinu, sagði
að fjölmennasta stétt landsins, bændastétt-
in, sem ætti að hafa flesta fulJtrúa á þingi,
ætti örðugast með að sækja það á sumr-
in. Nú væru líka samgöngurnar komnar
í svo gott hbrf, að ekki væri lengur ástæða
til vegna ferðalaga að hafa þingið að sumr-
inu. Nefnd var sett í málið og í hana
kosnir: Eiríkur Briem, Þórarinn Jónsson
og Sig. Stefánsson.
Hhital'élagshankinn. Lárus Bjarnason
og Jón Jónsson flytja frv. um breytingu á
hlutabankalögunum frá 7/6—'02, að því er
snertir málmforðann. Eptir því þarf bank-
inn ekki að hafa í vörzlum sínum meiri
málmforða en nemi 3/8 af seðlaupphæð
þeirri, sem úti er, (en helming eptir nú-
gildandi lögum). Ennfremur á að mega
telja til málmforðans innstæðu, sem greidd
verður, þegar heimtað er, hjá fleirum banka-
stofnunum, sem taldar eru til fyrsta flokks,
en þeim sem nefnd eru í bankalögunum,
ef 5/7 hlutar fulltrúaráðs bankans álfta þær
fulltryggar. Aptur á móti er hert nokkuð
á kröfunum um það, hve mikið af málm-
forðanum skuli ávalt vera fyrir hendi í
bankanum og útibúum hans hér á landi
1 löglegri og gjaldgengri mynt. Eptir nú-
gildandi ákvæðum á það að vera V+ af
seðlafúlgunni, sem úti er og þar af helm-
ingur í gullmynt Norðurlanda, en eptir
frv. verður það 3/IO seðlafúlgunnar og þar
af 5/6 gullmynt.
Skattamál. Fjármálanefnd e. d., sem
getið var í síðasta blaði, á að fjalla um
fjárlögin, þegar þau koma til e. d. og koma
þannig í stað tjárlaganefndar. En jafn-
framt hefur verið samþykkt eptir tillögu
frá B. M. Ólsen o. fl., að fela henni einn-
ig að íhuga skattamál landsins. Stjórnar-
andstæðingarnir í nefndinni fá þá naum-
ast komist hjá, að láta uppi álit sitt í þessu
mikilsverða máli, þó þeim sé það líklega
jafnógeðfellt og félögum þeirra í n. d.
Beitutekja. Nefndin f því máli (E. Br.,
Sig. St., Þór. J.) telur ákvæði frv., um að
beitutekja sé heimil í netlögum án leyfis
landeiganda, ganga of nærri eignaréttinum
og leggur til að þau séu felld burtu. Apt-
ur á rnóti leggur hún til, að sett sé inn
ákvæði um, að sérhver sá, er heimild hef-
ur til fiskiveiða í landhelgi, megi á land
setja skelfisksbeituverkfæri sín og farvið
af skipi sínu, þar sem ekki er friðlýstæð-
arvarp, selalátur eða árós, sem laxveiði er
í. Fyrir þetta skal hann greiða beitugjald
1 krónu fyrir hvern sólarhring eða skemmri
tíma í hvert skipti og hann tekur beitu.
Smjörverðlaun. Við 3. umr. þess máls
í n. d. var samþykkt breyt.till. um að
hækka verðlaunin fyrir það smjör, sem
selst á 75. a. pd. eða meira, um 2 a., svo
að þau verði 7 a. fyrir pd., en smjör það,
sem selst á 65—75 a. fær eins og áður er
gert ráð fyrir 5 a. verðlaun.
Fátækramál. Nefndin i því máli (E. Br.,
Sig. St, Guðj., Gutt., Þorgr.) hefur látið
uppi álit sitt. Merkust af tillögum henn-
ar er sú, að halda 10 ára sveitfestistíman-
um óbreyttum, en færa hann ekki niður í
2 ár, eins og lagt er til af meiri hluta
milliþinganefndarinnar og í stjórnarfrum-
varpinu. Nefndin álítur, að hrakningar á
fátæku fólki mundu ekki minnka við það,
heldur mundu þeir aukast að miklum mun
og koma ver og ómaklegar niður á ein-
staka menn en með 10 ára tímanum. Enn-
fremur virtist ekki vera neinn ákveðinn
þjóðarvilji fyrir þessari breytingu á sveit-
festistímanum og þingmálafundir væru
mjög ósammála urn þetta atriði. Annað
aðalatriði, sem nefndin leggur til að sé
breytt í stj.frv. er það ákvæði, að maður,
sem ekki hefur unnið sér sveit, eigi sveit
þar sem foreldrar hans áttu sveit, þegar
hann var 16 ára. Nefndin vill halda sér
hér við gamla fæðingarbreppinn, því að
nægar ástæður séu ekki fyrir þessari laga-
breytingu og það hlyti að verða meiri
erfiðleikum bundiö að finna þann stað,
sem faðir eða móðir átti sveit, þegar mað-
urinn komst af barnsaldri, en finna hvar
hann er fæddur. Við 2. umr. málsins í
e. d. í fyrra dag voru allar breytingartill.
nefndarinnar samþykktar.
Gaddavírsgirdingar. Nefndin, sem skip-
uð var í e. d. til að íhuga stj.frv. um þetta
efni (Guðj., Gutt., Þorgr.) ræður hiklaust
til að samþykkja það ákvæði frv., að fela
landstjórninni útvegun á efni í gaddavírs-
girðingar fyrir sýslu-, sveitar-, búnaðar- og
samvinnukaupfélög og það því fremur, sem
reynsla er fengin fyrir, að stjórnin getur
útvegað það ódýrar en einstakir rnenn eða
einstök félög mundu geta, efhver pantaði
fyrir sig, jafnvel þó í nokkuð stórum stíl
væri. Hitt aðalákvæði frv., um frestun tún-
girðingalaganna frá z9/xt—'03, var nefndin
nokkuð meiraljhikandi með að fallast á,
með því að hún var eindregið þeirrar skoð-
unar, að með þeim lögum hafi verið stig-
ið eitt hið réttasta og þýðingarmesta spor
grasræktinní til eflingar og landbúnaðin-
um til framfara. Við nánari íhugun og
, með tilliti til athugasemda milliþinganefnd
arinnar um þetta atriði virðist nefndinni
þó réttast að fallast á frv. einnig að þessu
leyti, þó með þeim viðauka, að stjórninni
beri að afgreiða pantanir samkv. túngirð-
ingalögunum, sem komnar eru til hennar
innan ársloka 1905.
Lög-g-ilding' yerzlnnarstaða. í n. d. hef-
ur verið skipuð 3 manna nefnd (Herm.
Jónasson (form ), Arni Jónsson (skr., frs.),
Jóh. Ólafsson) til að athuga frv. þau, sem
komið hafa fram í deitdinni um löggild-
ingar verzlunarstaða (að Gerðum í Garði,
við Maríuhöfn í Kjósarsýslu, Syðra-Skóg-
arnes í Miklholtshr., Látur í Aðalvík,
Lambhúsvík á Vatnsnesi, Ólafsfjarðarhorn
í Eyjafjarðarsýslu og Holtsós undir Eyja-
fjöllum). Nefndin álítur, að þrátt fyrir
það, þótt athugavert þyki vegna tolleptir-
lits að fjölga löggiltum kauptúnum, þá eigi
þó hitt að sitja í fyrirrúmi, að líta á stað-
hætti landsins og strjálbyggð og þá nauð-
syn sem til þess ber, að greiða fyrir sam-
göngum og létta alla aðflutninga eptir því
sem unnt er, og fyrir því leggur hún til,
að samþykkja allar þessar löggildingar, en
safnar þeim öllum saman í eitt fruœvarp.
Ennfremur ber nefndin upp frv. um, að
stjórnarráðinu veitist heimild til að ákveða
eptir till. sýslunefnda takmörk verzlunar
lóða á löggiltum verzlunarstöðum, svo og
til að breyta takmörkum verzlunarlóðar
þar, nema ákveðin hafi verið með lögum.
Fyrirspnrnin um múturnar var borin
upp 1 e. d. á mánudaginn var (24. þ. m.).
Var henni fljótsvarað af ráðherranum.
Kvað hann stjórnina, hvorki beinlínis né
óbeinlínis eiga neinn þátt í grein þeirri í
„Reykjavík", sem hér væri um að ræða,
né heldur í þeim orðróm, sem hún stydd
ist við. Annars væri það algerlega rangt
í fyrirspurninni, að kalla „Reykjavík"
stjórnarblað, þar sem stjórnin hefði engin
ráð á ritstjórn þess, enda sé það beinlín-
is tekið frarn í samningi milli ritstjórans
og félags þess, er blaðið á, að ritstjórinn
ráðieinn stefnu þess. Sig. Stefánsson hafði
orð fyrir flutningsmönnum fyrirspurnarinn-
ar og sló í harða orðasennu milli hans
og Jóns Ólafssonar. Loks var samþykkt
(með 8: 4 atkv.) svohljóðandi rökstudd
dagskrá frá B. M. Ólsen, J. Jak. og E. Br.:
„Með því að þingdeildin, eptir að hafa
heyrt svar ráðherrans, telur þessa fyrir-
spurn með öllu ástæðulausa, tekur hún
fyrir næsta mál á dagskránni".
I dag var fyrirspurnin borin upp í neðri
deild, en tekin aptur af. flm.
Áfengisveiting’ar á skipum. Nefndin
(M. Andr., G. Bj. (frs.), J. Magn.) leggur
til að samþykkja frv. með þeirri breytingu,
að það nái ekki einungis til mannflutn-
ingaskipa, heldur til allra skipa annara
en útlendra skemmtiskipa og útlendra
ferðamannaskipa.
Sveitarstjórnarlög-. Nefndin 1 því máli
hefur klofnað. Meiri hlutinn (Á. J., J.
Magn. (frs), Egg. P., Jóh. Ól.) leggur til,
að samþykkja frv. með nokkrum lítilvæg-
um breytingum. Minni hlutinn (Guðl.
Guðm.) er aptur á móti alveg mótfallinn
þeirri einu höfuðbreytingu, sem frv. gerir
á núgildandi lögum, að leggja niður amts-
ráðin, einkum þar sem það hafi ekki ver-
ið borið undir þau sveitarstjórnarvöld, sem
hér eiga hlut að máli. Leggur hann þvf
til, að fella frv. að þessu sinni, en skora
á stjórnina að leggja það undir álit allra
sýslunefnda og amtsráða og leggja það
því næst með nauðsynlegum breytingum
fyrir alþing 1907.
Ný frumvörp önnur en þau, sem
áður er getið:
Fiskiveiðasampykktir. Sk. Thoroddsen
stingur upp á, að heimilt sé að ákveða í
samþykktum samkv. 1. ^/m—’77 um fiski-
veiðar á opnum skipum, að greiða skuli
allt að einnar kr. gjald af hverjum hlut
frá sjó yfir vertíð hverja til að bæta lend-
ingar á svæði því, er samþykktin næryfir.
Um byggingar d Akureyri. Flm. Guðl.
Guðm. og M. Kr.
Heimild fyrir stjórnarráðið að setja reglu-
gerðir um -notkun hafna við kauptún í land-
inu o. fl. Flm. Guðl. Guðm. og Jón Jónsson.
Læknahéraðaskiþan. St. Stefánsson þm.
Eyf. stingur upp á, að breyta nokkuðtak-
mörkum læknishéraða í Eyjafjarðar- og
Þingeyjarsýslum (Akureyrar-, Húsavíkur-,
Höfðahverfis- og Reykdælahéraða).
LLreþpstjóralaun (um að hækka þóknun
úr landsjóði til hreppstjóra um helming
og auka tekjur þeirra af uppboðura). Flm.
St. Stefánsson þm. Skf., Jón Magn., L. H.B.
Fallin frumvörp.
Heimild til að selja kirkjujörðina Bygg-
garð á Seltjarnarnesi. Flm. Valtýr Guð-
mundsson. Tókst honum ekki að fá neinn
með sér til þess að styrkja frv. þetta og
var það fellt við 2. umr. í e. d. með 9:
1 atkv.
Afndmfóðurskyldu Mariu- og Péturslamba
var fellt í n. d. í fyrra dag.
Lög frá alþingi:
1. Lög um hækkun d aðflutningsgjaldi.
2. Lög um ákvörðun verzlunarlóðarinnar
1 Vestmanneyjum.
3. Lög um stefnufrest frd dómstólum d ís-
landi til hæstaréttar i einkamdlum fyr-
ir þd, sem eru til hcimilis d íslandi (6
mánuðir í stað 12).