Þjóðólfur - 03.11.1905, Qupperneq 2

192
ÞJOÐÓ LfUR.
sönnum ættjarðarvinum. Betur að mér
skjátiaðist í þeirri sannfæringu minni.
“% 05.
Sunnlenzkur bóndi.
Thor með tilboðin.
Enn er Thor stórkaupm. farinn að
þjarka í »Isaf.« um guluskipsferðatilboð
sitt í sumar. En ritstj. hefur gert honum
þann grikk (eða greiða?) að draga saman
vísdómsmolana hjá honum, og bera þá á
borð fyrir hönd hans, svo að það verður
ekki séð, hvað er frá T. og hvað frá B.
En það skiptir raunar ekki miklu, þvl að
báðir eru jafn óhæfir til að dæma hlut-
drægnislaust um þessi tilboð í sambandi
við tilboð hins »sameinaða«. Keppinaut-
urinn og dilkur hans verða báðir teknir
jafn trúanlegir í þeim efnum.
I »ísaf.« er ekkert hrakið af því e1
sagt var í »Þjóðólfi«« 29. sept. Það er
sama höfuðmeinlokan, sem allt af situr
þversum í hölðinu á Th., og aliar varn-
ir hans byggjast á, þessi kórvilla, að hann
hafi boðið jafngóðar ferðir eða betri en
hið »sameinaða« fyrir einar x 0,000 kr.,
þar sem hið »sameinaða« hafi boðið
30,000 kr. Þessi Ijarstæða ætti þó að
vera kveðin niður fyrir löngu. Þingið
gat ekki farið í vasa Dana, og skipað
þeim að láta Th. hafa 40,000 kr. í við-
bót, það hafði alls enga heimild til þess,
og gat því alls ekki átt á hættu að lata
landssjóð borga honum 50,000 kr., ef
þessar 0 000 kr. fengjust ekki hjá Dön-
um, því að vitanlega þorði Th.'ekki að
ábyrgjast það, en vildi þá eiga aðgang-
inn að landssjóði með alla upphæðina.
Hefði hann viljað skuldbinda sig til þess
og sett jafnframt tryggingu lyrir, að halda
uppi þessum ferðutn fyrtr einar 10,000
kr., hvort sem hann fengi tillagið fiá
Dönum eða ekki, þa hefði hann nú get-
að hrækt hraustlega yfir því, að þingið
hefði gert honum órétt, og dregið óhæfi-
lega taum hins »sameínaða«. En sllka
skuldbindingu vildi hann vitanlega ekki
á hendur takast, og þess vegna er allt
þetta mas hans um ágæti tilboðs síns,
reykur einn og endileysa. Og svo lætur
hann þess alveg ógetið, að hann vildi
ekki binda sig við neinar fastar ferðaá-
ætlanir í 16 ferðum af 36, vildi fá að
haga þeim ferðum eptir eigin höfði, leika
þar lausum hala eptir því sem h o n u m
þætti bezt henta í samkeppninni við hið
sameinaða. En hvort landinu hefði orð-
ið sllkar lausaferðir jafn hentugar og
notalegar er dálítið vafasamt.
Það er ekki nema eðlilegt, þótt Th.
reyni á allar lundir að draga hönk úr
greipum hins »sameinaða« með alvar-
legri samkeppni, en hann má ekki lata
þá hugsun eina leiða sig svo I gönur,
að halla réttu máli, og leitast við að ó-
virða og ófrægja fulltrúaþing þjóðarinn-
ar algerlega að ástæðulausu fyrir Dana-
sleikjuskap og vináttu(ll) við hið »sam-
einaða«, þótt þingið vildi ékki ganga að
óaðgengilegri tilboðum hjá honum en
hinu félaginu, eins og hann gerði í ísafgr.
20. sept. Jafn ástæðulaus og ósönn svig-
urmæli um fulltrúa hinnar ísl. þjóðar eru
alls engra svara verð eða mótmæla. Þau
dæma sig bezt sjalf.
Afmælisminning.
Hinn 11. þ. m. verður þjóðskáldið séra
Matthías Jochumsson sjötugur.
[í prestþjónustubók Staðar á Reykjanesi er
fæðingardagur hans talinn 13. nóv., en hinn
11. telur skáldið hinn rétta fæðingardag
sinnj. I minningu þessa afmælis hefur
hr. D. Östlund gefið út bók um skáida-
jöfurinn, og er hún rituð af Þorsteini
Gíslasyni, Guðmundi lækni Hannessyni
og Guðm. Finnbogasyni. Er þar fyrst
æfisaga skáldsins (eptir Þ. G.) byggð á
upplýsingum frá séra M. J. sjálfum. Þ. G.
ritar og um skáldskaparstefnu hans, og
er sá þáttur einna bezt ritaður í bókinni.
G. H. lýsir séra Matthíasi aðallega sem
prívatmanni eptir persónulegri viðkj'nn-
ingu við hann »heima áAkureyri«. G. F.
ritar um hitt og þetta, er honum finnst
einkennilegt í skáldskap séra Matthlasar,
og er sá kafli einna sundurlausastur og
lakast ritaður. En yfirleitt er kverið hið
eigulegasta og útgtfandanum til sóma.
Var það heppilega hugsað af honum, að
sýna skáldajöfri vorum þessa sæmd við
þetta tækifæri. Bókinni fylgir mynd af
skáldinu, mynd af gamla Ibúðarhúsinu
hans á Akureyri og önnur af hmu nýja
á »Sigurhæðum«, einnig Ijósmynd af skrif-
stofu skáldsins.
I nafni landsmanna flytur Þjóðólfur
hinum gamla ritstjóra sínum hugheilar
óskir á þessu 70 ár^ afmæli hans með
þakklæti fyrir allan þann andans auð, er
hann hefur gætt þjóð sinni á í hinum
óviðjafnanlegu ljóðum sínum, og vonar,
að hann eigi enn ólifað langt og fagurt
og dáðrlkt æfikveld.
Innlendur botnverpill
sektaður. Hinn 26. f. m. var botn-
verpillinn »Seagull« sektaður um 1100
kr. auk málskostnaðar, aflamissis og veið-
arfæra, fyrir brot á landhelgislögunum
norður í Garðsjó. Botnverpil þennan
keyptu 5—6 Reykvíkingar næstl. vor, frá
Englandi, og héldu honum úti til botn-
vörpuveiða í sumar. Skipstjórinn Arni
Eyjólfsson þrætti fyrir brotið, en tjáði
ekki. Skipið hefur aflað Iremur illa, og
er því mikiil skaði á útgerðinni með
þessum aukaskell, er nema mun alls um
2000 kr. Það er undarlegt, að ísl. skip-
stjórar skuli ekki vera varkárari eða vand-
aðri en útl. skipstjórar í þvl að brjóta
lögin. Islendmgar eru þó ekki jafnfærir
um að standast háar sektir fyrir sllk brot,
eins og auðug útlend fiskiveiðafélög.
Mannalát.
Hinn 21. f. m. andaðist húsfrú R a g n-
hildur Magnúsdóttir (prests í
Eyvindarhólum Torfasonar) kona Sigurð-
ar dbrm. Magnússonar á Skúmstöðum í
Landeyjum á 65. aldursári (f. 24. marz
1841). Hún giptist eptirlifandi manni
sínum 23. maf 1868 og var s. k. hans.
Sigurður dbrm. er nú hálftlræður að aldri
(f. 22. okt. 1810), og orðinn allhrumur.
Húsfrú Ragnhildur var mesta sæmdar og
merkiskona, og var heimili þeirra hjóna
alkunnugt fyrir risnu og höfðingsskap.
Hinn 22. f. m. andaðist hér á Landa-
kotsspltalanum ungfrú Þórdls Torfa-
dóttir (skólastjóra frá Ólafsdal) 24 ára
gömul efnisstúlka. Hún lézt úr lungna-
tæringu.
Látinn er og hér í bænum 16. f. m.
Hans Stephensen, fyrrum bóndi á
Hurðarbaki í Kjós, rúmlega sextugur að
aldri, bróðir síra Stefáns I Laugardals-
hólum (fyr prests að Mosfelli) og þeirra
systkina, röskleika- og dugnaðarmaður.
Hann var kvæntur Guðrúnu Ögmunds-
dóttur bónda á Hlemmiskeiði, Hanssonar
frá Dysjum á Alptanesi Ormssonar, og
eru 5 börn þeirra á lífi.
Hinn 31. f. m. andaðist merkisbónd-
inn Jón Ásmundsson á Stóruborg í
Grímsnesi, afhinni fjölmennu Ásgarðsætt,
hálfsjötugur að aldri. Hann var kvænt-
ur Salvöru dóttur Ögmundar bónda Þor-
kelssonar í Oddgeirshólum, og eru 5 börn
þeirra á lrh, öll hin mannvænlegustu:
Ásmundur, Sigurður, Ögmundur, Arn-
björn og Sigrfður. — Jón heit. var val-
inkunnur sæmdarmaður, bezti bóndi,
og mjög vel þokkaður, spakmenni og
góðmenni.
Bráðkvaddur varð hér í bænum
aðfaranóttina 1. þ. m. Þórður Þórð-
a r s o n óðalsbóndi á Leirá, sonur Þórð-
ar bónda Þorsteinssoriar, er þar bjó lengi,
hálffertugur að aldri. Ætlaði hann heim-
leiðís til sín með »Reykjavlkinni«, er fór
í morgun, en hafði lyrir viku selt Leirá
með hjáleigum öllum fyrir 15,000 kr.
Mun honum, að kunnugra manna sögn,
hafa fallið þungt, að þurfa að skilja við
föðurleifð sfna, og er almælt, að það
hafi att þátt í hinum sviplega dauðdaga
hans.
Kaupandi Lelrár
er Guðni Þorbergsson, sæluhússvörður
á Kolviðarhóli, og flytur hann þangað
næsta vor. Hefur hann selt Kolviðarhól
og hús þau, er hann á á jörðunni, Sig-
urði Daníelssyni frá Herríðarhóli í Holt-
um fyrir 7,500 kr„ og fær hann að lfk-
índum til afnota hús landssjóðs þar, og
leyfi til að halda þar uppi greiðasölu.
En margir munu sakna Guðna af Hóln-
um, því að hann hefur staðið mætavel í
stöðu sinni þar, þrátt fyrir marga erfið-
leika. Hefur hann notið almennings-
hylli fyrir lipurð og nærgætni við ferða-
menn, svo að skarð hans verður að því
leyti vandfyllt.
Hlutabankinn
auglýsir hækkun á innlánsvöxtum upp
í 4%, ef féð er látið standa óhreyft 3
mánuði í senn. Gefur bankinn út inn-
lánsskírteini fyrir slíku fé, og geta þau
gengið kaupum og sölum, sem einskon-
ar verðbréf.
Jafnframt kvað hlutabankinn hafa hækk-
að vöxtu af útlánum úr 5°/o upp í 57«%>
þótt ekki sé það auglýst opinberlega.
Mun hafa viljað fá Landsbankann til að
gera sama en ekki tekizt. Bankarnir
verða að fara varlega f hækkun útláns-
vaxtanna. Það mælist aldrei vel fyrir.
Marconi-stöðin biluð.
Með »Kong Trygve« um daginn kom
hingað maður frá Marconifélaginu, mr.
Newmann, í stað mr. Densham’s, er áður
var hér við stöðina hjá Rauðará. Óá-
kveðið var, hve þessi nýi maður ætti að
vera hér lengi, eptir því sem hann sjálf-
ur sagði. Hann náði einu sinni skeytum
hér lftilsháttar f fyrri viku, en svo bilaði
eitthvað f stöðinni, svo að hún verður
ekki notuð um sinn. Kvaðst mr. New-
mann ekki mundi geta gert við þetta hér
en yrði líklega að skrifa til Englands, og
getur þá dregizt nokkuð lengi að vér
fáum hingað loftskeyti. Dálftið varhuga-
vert væri það óneitanlega, ef landið ætti
að byggja eingöngu á slíku hraðskeyta-
sambandi.
Allir menn með heilbrigðri skynsemi
gera háð og spott að heimskunni í val-
týsku málgögnunum um »g!oppuna« í rit-
símaeinkaréttarlögunum, og hótuninni
um, að Marckonffélagið muni fara í mál(I)
ef stöngin hjá Rauðará fái ekki að standa,
eins og henni sé heimilað(I) í lögunum.
Fyr mætti nú vera fásinna. Væntanlega
verða einhverjir svo drenglyndir, að skýra
félaginu frá, um hvað ritsímalögin hljóða,
og að þau snerti ekkert hraðskeytasam-
band landa á milli, heldur að eins i n n-
anlands sambönd.
Öskuvond
eru valtýsku málgögnin, einkum »ísaf«.
og »Þjóðviljinn«, yfir því, að áreiðanlegt
er, að flntningur ritslmastauranna verður
landssjóði margfalt ódýrari, en í áætlun
minni hlutans, meira að segja töluvert ó-
dýrari en f áætlun meiri hlutans, eptir
tilboðum þeim, sem þegar eru fengin.
Þetta höfuðreipi í kostnaðaráætlun rninni
hlutans, sent hann ætlaði að hafa fyrir
hengingaról á meiri hlutann, hefur nú allt
kubbazt sundur eins og fleira í ósann-
indavef minni hlutans, því að þar var alt
fléttað úr sama svikaþræðinum, sama blá-
þræðinum, eintómur hégómi og heimska.
Þess vegna eru málgögnin valtýsku svo-
bálvond yfir því, að landssjóður fékkekki
að blæða eins og minni hl. ætlaðist til
að hann gerði. Það svíður þeim sárast.
En dálitið er það einkennileg þjóðrækni
og skrítin raðsmennska fyrir landssjóð, að
óska helzt, að hann komist að sem verst-
um kjörum, af þvf að Valtýingar á þingi
hafa hnoðað saman vitlausum áætlunum
til blekkingar. Skyldi þeim ekki vera
dálftið sæmra að kannast við öfgar sínar
og vitleysur, heldur en fara að illskast út
af því, að spáflugur þeirra hafa sprungið,
og landssjóður komist að hagfeldum kjör-
um? Þetta og þvf um líkt virðist að
minnsta kosti ekki vera heiðvirð pólitík,
heldur eitthvað annað því óskylt, er verð-
skuldi í meðallagi fagurt nafn. En
svona er allt á sömu bókina lært þeiin
meginn. Það er Ijótt, en satt, því miður.
Tryggvl Gunnarsson
bankastjóri sigldi snögga ferð til Hafn-
ar með »Lauru« 27. f. m.
Skálholt
kom norðan og vestan um land í gær-
morgun, en
„Hólar“ að austan í gærkveldi.
Veðuratta
hefur verið einmunagóð nú langa hríð
sífelldar stillur og þurviðri, sem óvenju-
legt er hér um þetta leyti árs, frost lítil
og jörð alauð enn 1 byggð.
Tekinn botnverpill.
Loksins hefur eptirmanni Schack’s á
»Heklu« þó tekizt að handsama eitt enskt
botnvörpuskip (Irá Hull)við veiðar í land-
helgi f Garðsjónum, núna á þriðjudaginn
var. Skipið var flutt til Hafnarfjarðar
og sektað þar um 1100 kr. auk afla og
veiðarfæra, er gert var upptækt.
Bruni.
Aðfaranóttina 6. f. m.brann til kaldra
kola barnaskólahúsið í Bakkagerði í Borg-
arfirði eystra. Það var vátryggt, en ekki
vörtileifar, er Jakob kaupm. Jónsson átti
þar geymdar og verið munu hafa um 2000
kr. virði. Lestrarlélagsbækur hreppsins
brunnu þar og.
Hafnarbrygg ja
við Skerjafjörð. Fiéizt hefur, að þeir
stórkaupm. Zöllner, Tuliníus o. fl. hafi í
hyggju að láta gera hafnarbryggju við
Skerjafjörð millum Skildinganess 0g
Nauthóls, og leggja þaðan járnbraut hing-
að inn í bæinn (helzt með fram Tjörn-
inni). Voru verkfræðingar tveir útlendir
að rannsaka bryggjustæðið í vor, og
leizt vel á. Sigurður Briem póstmeistari
mun hafa verið einna helztur hvatamaður
að því, að þetta væri rannsakað. En
fyrirtækið mun samt ekki fullráðið enn.
Komist það í íframkvæmd er enginn efi á,
að það hefði afarmikil og vfðtæk áhrif á
höfuðstaðinn.
Eptirmæli.
Hinn 8. maf síðastliðinn andaðist að
heimili sinu Brimneshjáleigu við Seyðisfjörð,
útvegsbóndi Þorsteinn Jónsson. Hann var
fæddur 28. okt. 1864; hann var góðum gáf-
um búinn, prúðmenni í framgöngu, stiltur
mjög og viðmótsþýður. Hann hafði á hendi
barnakennslu nokkur ár hér f þessu bygð-
arlagi, og gegndi því starfi mjög trúlega