Þjóðólfur - 13.09.1907, Qupperneq 1

59. árg.
Reykjavík, föstudaginn 13. september 1907.
Jfs 40.
Alþingi.
VIII.
Stj ór nar skrármálið
var til framhalds 1. umræðu í neðri
deild 9. p. m. Töluðu þar mest fram-
sögumennirnir Guðl. Guðmundsson (meiri
hluti) og Skúli Thoroddsen (minni hluti).
Komust peir meðal annars út í stælu
um ríkisráðsákvæðið, og tók Lárus H.
Bjarnason par nokkuð harkalega í streng-
ínn með skilningi Guðlaugs á pví ákvæði
og var ummælum peim meðal annars
mótmælt af einum nefndarmanni úr
meiri hlutanum (Hannesi Þorsteinssyni).
Aðrir töluðu ekki nema Pétur Jónsson
lítilsháttar um nokkur cinstök atriði.
Var að siðustu borin upp svo látandi
rökstudd dagskrá og sampykkt með 16
atkv. gegn 7:
wÞar eð búast má við, að tillögur milli-
landanefndarinnar um samhandsmálið
lciði til breytinga á stjórnarskránni, og
par scm pær breytingar mundu fara
nokkuð eptir pví fyrirkomulagi, sem yrði
á sambandinu milli landanna — en um
pað verður ekkert sagt að svo stöddu —
pykir deildinni of snemmt að taka nokkra
ályktun um hið fyrirliggjandi frumv.,
og tekur pví fyrir næsta mál á dagskrá«.
Fallin frumvörp.
Neðri deild slátraði 9. p. m. tveimur
pingmannafrumvörpum: frv. um hækkun
gjalds fyrir verzlunarleyfisbréf úr 50 kr.
upp í 200 kr., og frv. um breyting á lög-
um geðveikrahælisins á Kleppi (hækkun
á launum spítalalæknis upp í 2700 kr.
með eptirlaunarétti). Áður hafði neðri
deild felit frv. um lóðarnám fjTrir spor-
braut frá Skerjafirði norður að sjó við
Reykjavík handa hlutafélaginu »Höfn«.
Efri deild felldi 7. p. m. stjórnarfrum-
varpið um almennan kosningarrétt til al-
pingis (afnám 4 kr. útsvarsgreiðslu sem
skilyrði fyrir kosningarétti).
í neðri deild var og fellt 9. p. m. pings-
ályktunartillaga frá Guðl. Guðm. og Jóni
Jónssyni, um námsskeið fyrir íslendinga
á varðskipinu.
Kosningar í þinglnu.
Skattanefnd (millipinganefnd) kosin í
sameinuðu pingi 11. p. m. með hlutfalls-
kosningu:
Ágúst Ftggenring kaupm. kgk. alpm.
Pétur Jónsson alpm. frá Gautlöndum.
Guðl. Guðmundsson sýslum. og alpm.
Ólafur Briem umboðsm. og alpm.
Hinn 5. mann i nefndina tilnefnir ráð-
herrann.
. Yfirskoðunarmaður landsreikninganna
1906 og 1907 kosinn í efri deild i fyrra-
dag Hermann Jónasson alpingism., en í
neðri deild í dag Iiannes Porsteinsson
ritstjóri (endurkosinn).
Endurskoðunarmaðar við landsbank-
ann kosinn í sameinuðu pingi 7. p. m.
Jón Jakobsson bókavörður með 21 atkv.
Framkvœmdarstjóri Söfnunarsjóðsins
kosinn i sameinuðu pingi: Eiríkur Bricm
(endurkosinn).
í bankaráð íslands banka kosnir i sam-
«inuðu pingi í fyrra dag:
1. Fyrir tímabilið til aðalfundar 1909
Jón Jónsson pm. Seyðfirðinga (Jón í
Múla)með 23 atkv. Hinn fyrv. fulltrúi
Sigurður Briem póstmeistari fekk 12
atkvæði.
2. Fyrir tímabilið til aðalfundar 1910:
Sigfús Egmundsson bóksali með 24
atkv. (endurkosinn).
3. Fyrir timabilið til aðalfundar 1911:
Lárus H. Bjarnason sýslumaður með
24 atkv. (endurkosinn).
Að pví er kosningar pessar snertir
virðist sérstaklega mega geta pess, að á-
stæðulítið virtist að demba Jóni í Múla
nú inn í bankaráðið, en hafna póstmeist-
ara, en Lögréttumenn munu hafa pótst
purfa að launa honum einhverju ijár-
málastarf hans á pessu pingi i peirra
parfir en öðrum til ópurftar.
Þingsályktunartlllögur
sampyktar af alpingi:
1. Um háskóla (Flm. G. Björnsson):
Neðri deild alpingis ályktar að skora á
landstjórnina að endurskoða núgildandi.
lög um lagaskóla, læknaskóla og presta-
skóla, og semja frumvarp um stofnun
háskóla, er verði lagt fyrir alpingi 1909.
2. Um metorðaskatt. (Flm. Hannes
Þorsteinsson): Neðri deild alpingis á-
lyktar að skora á stjórnina að leggja
fyrir næsta alpingi frumvarp til laga um
metorðaskatt.
3. Um skjalakröfur. (Flm. Hannes
Porsteinsson); Neðri deild alpingis álykt-
ar að skora á stjórnina, að gera ráðstafanir
til pess, að skilað verði aptur landinu
öllum peim skjölum og liandritum, sem
fyrrum hafa veriö léð Árna Magnússyni
og eru úr skjalasafni biskupa, kirkna,
kaustra eða annara embætta eða stofn-
ana hér á landi, en hefur ekki verið
skilað til pessa.
4. Um gagnskifti á dönskum og ístenzk-
um bókum. (Flm. Valtýr Guðm. og Jón
Jak.): Alpingi skorar á stjórnina að leita
samninga við stjórn Dana um, að hún
hlutist til um, að Landsbókasafninu verði
látið ókeypis í té 1 eintak af helztu bólc-
um og tímaritum, sem prentaðar eru
árlega í Danmörku til uppbótar fyrir
pau 3 eintök af öllum íslenzkum bókum
og blöðum, sem íslenzkar prentsmiðjur
eru skjddar til að láta af hendi handa
hinni konunglcgu bókhlöðu og háskóla-
safninu i Kaupmannahöfn.
Lög frá alpingi:
29. Um umsjón og fjárhald kirkna.
30. Um skilorðsbundna hegningardóma
og hegning barna og unglinga.
31. Um útflutning hrossa.
32. Um lán úr landsjóði til bgggingar
íbúðarhúsa á prestsetrum.
33. Um að skipta Húnavatnssýslu i tvö
sýslufélög.
34. Um veiting prestakalla.
35. Fjáraukalög lQOb—1905.
36. Um lánsdeild við Fiskiveiðasjóð ís-
lands.
37. Um gjald á innlendri vindlagerð
og tilbúning á bitter.
38. Um verndun fornmenja.
39. Um bregting á lögum 10. nóv. 1905
um heimild til að stofna hlutafélagsbanka
á íslandi.
40. Um heimild fgrir Landsbankann i
Regkjavík til að gefa út bankaskuldabréf
(sbr. 36. tbl).
41. Um veiting áfengra drgkkja á skip-
um við ísland.
42. Um bregting á lögum um prent-
smiðjur 4. des. 1886.
43. Um farandssala og umboðssata.
44. Um skipun lœknahéraða o. fl.
45. Um sampgkt á landsreikningnum
fgrir árin lWi—05.
46. Um bggging vita.
47. Um vitagjald af skipum.
48. Um laun sóknarpresta.
1. gr, Hver sóknarprestur fær að byrj-
unarlaunum 1300 kr. á ári. Þegar hann
er orðinn eldri að embættisaldri en full-
ur priðjungur sóknarpresta landsins, fær
hann í laun 1500 kr. á ári, og pegar
hann er orðinn eldri að embættisaldri,
en fullir tveir priðjungar sóknarpresta
landsins, fær liann laun 1700 í kr. á ári.
2. gr. Auk launa peirra, sem ákveðin
eru i 1. grein, fær dómkirkjupresturinn
í Reykjavík 1200 kr. á ári. Þáfáogsókn-
arprestarnir í eptirtöldum prestaköllum,
fyrir erfiðleika sakir, árlega pá auka-
póknun, sem nefnd er hér á eptir við
livcrt peirra:
1. Hof i Vopnafirði........ 150,00 kr.
2. Kirkjubær í Hróarstungu . 200,00 —
3. Hof í Álptafirði ....... 200,00 —
4. Pykkvabæjarklaustur .... 150,00 —
5. Torfastaðir............. 200,00 —
6. Rcynivellir ............ 100,00 —
7. Reykholt............... 150,00 —
8. Stafholt................ 200,00 —
9. Staðarhraun............. 150,00 —
10. Staðarstaður............. 200,00 —
11. Staðarhólsping........... 150,00 —
12. Staður á Reykjanesi...... 200,00 —
13. Dýrafjörður.............. 200,00 —
14. Vatnsfjörður............. 300,00 —
15. Vellir i Svarfaðardal .... 200,00 —
16. Möðruvallaklaustur....... 150,00 —
17. Laufás................... 200,00 —
18. Háls i Fnjóskadal........ 300,00 —
19. Skútustaðir.............. 200,00 —
20. Skinnastaðir.........' . . . 300,00 —
Nú batnar eitthvert af nefndum presta-
köllum að stórum mun að yfirferð, vegna
aukinna vega, nýrrabrúa, afpvíaðbjTgð
á útkjálkum leggst niður, eða af öðrum
ástæðum, og getur landstjórnin pá, við
næstu prestaski])ti, flutt erfiðleikaupp-
bótina, með ráði biskups, yfir á annað
erfitt prestakall.
3. gr. Auk launa peirra, sem ákveðin
eru í undanförnum greinum, ber hverj-
um presti borgun fyrir aukaverk eptir
gildandi lögum, pó svo, að borgun fyrir
aukaverk í paríir purfamanna greiðist
úr sveitarsjóði. Presturinn innheimtir
sjálfur borgun fyrir aukaverk.
4. gr. t*ar sem presturinn hefur hing-
að til liaft ákveðið prestssetur, heldur
hann ábúðarrétti á pví framvegis.
5. gr. Afgjald eptir prestssetrið, lóðar-
gjald á landi pess, arð af ítökum, er
prestur notar sjálfur, sem og prestsmötu,
tekur hann, að svo miklu leyti sem gjöld
pessi fara ekki fram úr launurn hans,
samkvæmt l.og2. gr., undir sjálfum sér,
með pví ákvæðisverði, sem sett er á gjöld
pessi í matsgerð, er fari fram 10. hvert
ár.
6. gr. Ákvæðisverð gjalda pessara ura
næstu 2 ár eptir að lög pessi öðlast gildi
fcr eptir mati pví, er fram fór 1899. En
ákvæðisverð fyrir næsta 10 ára timabil
par á eptir skalfinna pannig: Jafnskjótt
eptir að lög pessi öðlast gildi, skal prest-
ur hver senda prófasti tviritaða skýrslu
um afgjald prestssetursins, að fráskildu
íbúðarhúsi, með arði af lóðargjöldum á
landi pess, ítöku og prestsmötu, eptir
fyrirmynd, er biskup semur, sem og
matsgerð dómkvaddra manna. Skýrsla
pessi skal einnig bera með sér,
hverju tekjugreinar pær, sem par hafa
taldar verið, hafi numið, hver um sig,
næstu 5 ár á undan.
7. gr. Þá er skýrslur pær, sem nefnd-
ar eru í 6. gr., eru komnar til prófasts,
sendir hann landsstjórninni annað eintak
peirra. En stjórnin setur siðan í krónu-
i
tali — samkvæmt skýrslum pessum —
ákvæðisverð á tekjur pær, sem nefndar
eru í 5. gr. Skal svo á sama hátt ávalt
undirbúa ákvæðisverö í hönd farandi
10 ára timabils.
Skýrslu um ákvæðisverð petta í öllum
prcstaköllum landsins skal birta í Stjórn-
artíðindunum, pegar er pað er ákveðið,
og auk pess senda hverjum presti og
hverri sóknarnefnd sérprcntun af skýrsl-
unum.
8. gr. Hreppstjóri hefur umsjón yfir
öllum peim kirkjueignum, er liggja í
lireppi hans, að undanskildum prestsetr-
um og lóðargjöldum á prestssetrunum,
sem og ítökum peim, er presturinn notar
sjálfur. Hann innheimtir eptirgjöld jarð-
anna og skilar sýslumanni peim innan
priggja mánaða frá gjalddaga, en sýslu-
maður greiðir pau eptir ráðstöfun stjórn-
arráðsins. í umboðsslaun fá hreppstjór-
ar 6°/o af eptirgjöldunum.
9. gr. Hreppstjórar hafa byggingarráð
á kirkjueignum peim, er peir hafa um-
ráð yfir samkvæmt reglum, er stjórnar-
ráðið sctur; pó skal bj'gging á jörðum
pvi að eins fullgild, að sýslumaður hafi
ritað sampykki sitt á bjTggingarbréfið.
Regar kirkjujarðir eru framvegis bjrgð-
ar, skal eptirgjaldið ákveðið í peningum
og gjalddagi31. desbr. ár hvert. Eflóð-
arblettur eða önnur jarðarnot eru leigð
lengur en leiguliði getur sjálfur notað
pau, pá skal ávalt ákveðinn leigutimi til
nefndur, eigi lengur en 50 ár, nema um
byggingarlóðir sé að ræða og er slikur
leigusamningur eigi fullgildur, nema sam-
pykki landstjórnarinnar komi til.
10. gr. Hreppstjóranum ber að hafa
eptirlit með pvi, að kirkjujarðirnar séu
vel setnar, og að ekkert gangi undan
peim af pví, sem peim fylgt hefur og
fylgja ber. Hann má ekki liða neinum
leiguliða að láta tún eða engi fara í ó-
rækt eða jörðina skemmast áannan hátt
af hans völdum. Hann skal og gæta
pess, að leiguliði láti eigi innstæðu-kú-
gildi falla eða hús hrörna um skör fram,
og er pað á hreppstjórans ábyrgð, ef
hann vanrækir petta. Eptirlit með prests-
setrum og úttekt á peim fer eptir sömu
reglum og hingað til.
11. gr. Jafnóðum og launaákvæði laga
pessara koma til framkvæmda i hverju
prestakalli fyrir sig, skal fram fara skoð-