Þjóðólfur - 11.06.1909, Qupperneq 2

96
ÞJ OÐOLFUR
sinna kröfum vorum, þá er það óttinn
við skilnaðarhreyfingu, og til að koma í
veg fyrir hana, mundu þeir vilja teygja
sig alllangt. Það er ekki svo að skilja,
að vér eigum að hafa skilnað sem grýlu
á Dani, því að vér gætum ekki verið
þekktir fyrir það að ástæðulausu. En
sannleikurinn er sá, að Dönum væri sagt
satt, en ekki ósatt, er þeim væri bent á
þetta, er þeirn væri rétt skýrt frá hinum
pólitisku horfum hér. Að vísu dettur oss
ekki í hug að segja, að nú sem stendur
sé nokkur veruleg skilnaðaralda uppi hér
á landi. En hún g e t u r komið síðar og
kemur að líkindum yfir landið, ef allt
situr við sama keip sem áður um sam-
band landanna. Og þess mega Danir ekki
duldir ganga, það er meira að segja skylda
vor að skýra þeim frá því. Hitt skiptir
ekki svo miklu, hversu langur tfmi líður,
þangað til vér verðum skilnaði vaxnir.
Sumum kann að virðast, að vér séum það
nú þegar, og að nú þegar eigi að setja
öll járn í eldinn, til að knýja þessa hreyf-
ingu áfram með oddi og egg. Svo hugsa
ungir menn og örgeðja, sem ekki sjást
fyrir og þykja allir vegir færir. Það er
að vísu djarft og drengilegt afspurnar, en
drengjalegt og óforsjállegt á ýmsan hátt,
og getur spillt fyrir rólegum vexti og við-
gangi málsins. Það er svo mikilsvert í
sjálfu sér, að þar má að engu hrapa,
heldur sækja fast og jafnframt hóflega og
stillilega fram að því marki, sem vakir
fyrir mörgum íslendingum vafalaust sem
fullnaðarmark sjálfstæðisbaráttu vorrar,
fáist ekki bráðlega á henni sú leys-
ing, er við megi una. En Róma-
borg var ekki byggð á einum degi. Það
væri hvorki hyggilegt né heppilegt nú
sem stendur, að hleypa ofstækisfullum
skilnaðaræsing í þjóðina, fara nú þegar
að skera upp einskonar skilnaðarherör
meðal fólkisns milli tjalls og fjöru. Óvíst
einnig hvernig sá leiðangur mundi takast
nú. Vér þurfum að verða efnalega sjálf-
stæðari en vér erum nú, áður en lagt er
út í þá baráttu, því að þess ber að gæta,
að þá baráttu m á ekki hefja með fullum
krapti, fyr en allt er rækilega undirbúið,
vissa fengin um að allur þorri þjóðar-
innar sé á sama bandi, og henni fullkom-
lega ljóst, að hún verði eitthvað í söl-
urnar að leggja, þá er til úrslita kemur-
Að hefja skilnaðarbaráttu án fastrar undir-
stöðu hjá þjóðinni sjálfri og án verulegr-
ar þekkingar hjá henni á eðli málsins, er
barnaskapur, sem ekki leiðir til annars
en innbyrðis æsinga og úlfúðar, er orðið
getur málinu beinlínis að falli. Fyrst þá er
fullséð er, að viðunanlegt samkomulag
við Dani náist ekki á næsta áratug t. d.,
þá mun margur hverfa að því ráði, að
reyna að bjargast upp á eigin spýtur, og
hætta öllu árangurslausu þrefi við dansk-
inn. En það er ætlun vor, að áður en
til þessarar alvöru kemur, muni Danir
láta undan síga og gefa oss kost á þeim
kjörum, sem nú þykir ekki nærri kom-
andi að veita. Þess vegna spillir það
engu, þótt með hægð og stillingu sé nú
þegar vakið máls á skilnaðarhugmynd-
inni og það mál dálítið skýrt fyrir þjóð-
inni. Engin ástæða að þegja það í hel,
eða taka óstinnt upp, þótt um það sé
rætt opinberlega, en það verður að ger-
ast ofsalaust og æsingalaust, með þeirri
hugsun einni, að brjóta málið til mergjar
og komast að réttri niðurstöðu um, hvað
heppilegast og heillavænlegast sé fyrir
þetta land.
Nú sem stendur er fjárhag vorum svo
háttað, að oss skortir mjög afl þeirra
hluta sem gera skal, og brestur þar af
leiðandi hug og dug til allra stórræða.
En þótt horfurnar séu óálitlegar nú á
marga lund, ef til vill verri, en þær hafa
nokkru sinni verið sfðan vér fengum Qár-
Véifingarvaldið í hendur, þá er vonandi, I
að þær batni aptur, áður en langt um
llður, og að þá færist jafnframt nýr þrótt-
ur í þjóðina, svo að hún þykist þá bæði
fær um og verði fær um að standa á eígin
fótum. Það getur vel verið, að hún geti
það nú þegar, en hana vantar traustið og
trúna á það. Og þangað til hún fær það
traust á sjálfri sér og þá trú, er hætt við,
að allt skilnaðartal fari fyrir ofan garð
og neðan hjá henni.
Það sem nú liggur n æ s t fyrir hönd-
um, er að fá Dani til að fallast á sjálf-
stæðiskröfur vorar, og í því á stjórnin að
leggja fram alla sína krapta og þing og
þjóð styðja hana þar eptir föngum. Jafn-
framt verður að leggja áherzlu á það inn
á við, að bæta fjárhagsástand landsins og
koma því úr þeirri fjárhagslegu vandræða-
kreppu, sem það virðist vera að komast
í, ekki að eins frá landsjóðs hálfu skoðað,
heldur frá almennu sjónarmiði til sjós og
lands. Þessi tvö verkefni liggja næst, og
á þau verður að leggja mesta áherzluna
nú sem stendur. En síðar, þá er fullreynt
er, að Danir vilja ekki unna oss þess
sjálfstæðis, er vér óskum, og þá er íslenzka
þjóðin, allur almenningur, réttist til muna
upp úr fjárhagslega kútnum, sem hann
er að kreppast í, þá kemur alvarlega til
greina hvað gera skal. Og mundum vér
þá trúa því, að margur yrði sá landinn,
er risti á skjöld sinn: skilnaðurvið
D a n i
Getsakirnar í Lögréttu.
Óskapleg eru þau smámenni, sem láta
landsmála-skoðanamun koma sér til þess
að gera tilraunir til mannorðs-skemmda
á skoðana-andstæðingum sínum. Slfkt
gera sjaldan þeir, sem vel eru birgir af
mannorðsnesti sjálfir. Eg fyrir mitt leyti
hefði ekki trúað því, að skoðana-andstæð-
ingar mínir færu að gera tilraunir til
mannorðs-skemmda, að eins af þeirri á-
stæðu, að eg liti öðrum augum en þeir á
ýms landsmál. En önnur verður nú raun-
in á. Þorsteinn Gíslason leggur nú upp
í þesskonar tilrauna-leiðangur gegn mér
í síðasta blaði Lögréttu. En eigi hræð-
ist eg atlögur þessar. Vænti eg, að úr
þeim leik fari eg með öllu ósærður.
Atlögutilraunir Þorsteins eru þær, að
leitast við að gera viðskipti Ingólfs við
pósthúsið grunsamleg eða jafnvel óheið-
arleg.
I fyrsta lagi skýrir Lögr. frá því, að
blaðið Ingólfur hafi skuldað á 5. hundr- |
að krónur fyrir burðareyri, þegar Guðni
Eyjólfsson fór frá pósthúsinu.
Þetta eru nú einber illgirnisleg ósann-
indi og sýnir það bezt eptirfarandi yfir-
lýsing póstmeistara :
„Póststofan í Reykjavík, J. júní IQOQ.
Samkvœmt reikningipóstafgrciðslumanns
Gudna Eyjólfssonar við blaðið »Ingó/f«,
dtti fað ógreitt til póstsjóðs burðargjald að
upphœð kr. 121,40, pegar hann fór frd
pósthúsinu 19. f. m., og er upphœð pessi
gréidd að ful/ufytir siðastliðin mdnaðamót.
Þetta vottast samkvæmt beiðni.
Sigurður Briem".
í öðru lagi kemst Lögrétta svo að orði:
»Þetta (hinn ógreiddi burðareyrir) »og
fleira, sem fram hefur komið frá öðrum
Landvarnarmönnum, verður til þess að
lækka sjóðþurð Guðna«, . . . og á öðr-
um stað í greininni telur Lögr. að Ing-
ólfur skuldi Guðna hina nefndu
fjárhæð.
Auðvitað er þetta fjarri öllum sanni;
mér vitanlega hefur blaðið Ingólfur aldr-
ei skuldað Guðna nokkurn eyri. Burðar-
eyri fyrir blöð borgast í póstsjóð, og það
var póstjóðnum, sem Ingólfur skuldaði,
en ekki Gnðna Eyjólfssyni. Þetta vona
Cggert (Blaessen
yflrréttarmálafliitníngsiDnöur.
Fósthússtræti 17. Venjulega heima ld.
10—11 og 4—?. Tals. 16.
eg að Þorsteinn Gíslason, ritstjóri Lög-
réttu skilji, þótt menn hafi nú opt sagt
sem svo, að hann væri »eigi aflögufær að
gáfum«. — Þess skal getið til skýringar
þessu máli, að viðskiptum blaðsins Ing-
ólfs við pósthúsið hér hefur verið hagað
svo (eigi að eins meðan Guðni Eyjólfs-
son afgreiddi blaðið, heldúr og þegar
aðrir afgreiðslumenn í pósthúsinu önnuð-
ust um það), að burðargjald blaðsins hef-
ur verið greitt við og við, s'tundum mán-
aðarlega, stundum annnanhvorn mánuð,
þegar viðskiptareikningur hefur verið send-
ur frá póststofunni. Þessum viðskiptum
hefur verið hagað svo af því, að hent-
ugra þykir að þurfa eigi að senda á-
kveðna auratölu í hvert sinn og blaða-
böggull er sendur á pósthúsið, heldur
láta innfæra burðargjaldið í reikning blaðs-
ins við póstsjóð. Það er engin nýung,
að viðskipti blaða við pósthús séu þann-
ig löguð. Mörg hlöð hér á landi hafa
haft þannig löguð reikningsviðskipti við
pósthúsin.
Þá er í þriðja lagi, að Lögr. telur það
líklegt, að blaðið Ingólfur hafi að und-
anförnu verið sent út fyrir peninga Guðna
Eyjólfssonar. — Auðvitað er ekki snefill
af sannleika í þessuro áburði. Þessari
aðdróttunar-viðleitni er svo háttað, að
hún hlýtur að verða þeim manninum við-
sjárverðust, sem er svo óviðjafnanlega ó-
gætinn að koma fram með jafnhættulegar
getsakir.
Þá er enn, að Lögr. er að leitast við
að gefa í skyn, að eg hafi verið yfir-
heyrður, eins og eg væri grunaður um
glæp, þar sem hún kemst svo að orði, að
eg hafi »játað«(!) við póstmeistara, að eg
skuldaði Guðna! Blaðið segir ennfrem-
ur, að eitthvert ósamkomulag hafi verið
um upphæðina. — Hér skal það tekið
fram, að ekkert ósamkomulag hefur verið
um upphæðina, og að engin yfirheyrsla
hefur farið fram yfir mér út af þessu
máli, ekki svo mikið, að póstmeistari hafi
kallað mig til viðtals; viðskiptareikning
blaðsins við póstsjóð borgaði eg skilvís-
lega, eins og ofannefnt vottorð póstmeist-
ara ber með sér. Hefur blaðið Ingólfur
ávalt staðið í skilum með burðargjald og
greitt reikningana, er þeir hafa verið send-
ir frá póststofunni.
Loks eru dylgjur þær og rógburðarvið-
leitni í garð annara Landvarnarmanna, er
Lögr. dirfist að koma með, þar sem hún
er að bendla þá við sjóðþurð Guðna Eyj-
ólfssonar. — Mér þykir ekki ólíklegt, að
Þorsteini Gíslasyni verði það einhvern
tíma dýrt, að hafa komið fram með
dylgjur þessar og getsakir í okkar garð,
Landvarnarmanna.
Ymsar aðrar illgirnislegar árásir mætti
tína upp úr áminnstri Lögréttugrein; en
eg fresta því að sinni, og að líkindum
þar til eg hef stefnt fyrir dómstólana Lög-
réttu-ritstjóranum fyrir allar þær tilhæfu-
lausar dylgjur, aðdróttanir og getsakir í
minn garð, er hann hefur haft í frammi,
munnlega og skriflega, þessa dagana.
Eg get gefið Lögréttu-ábyrgðarmannin-
um dágóða von um það, að hann verði
ekki að eins minni maður erða sinna,
heldur og að pyngja hans geti ofurlítið
lézt, þá er þessu máli verður lokið, því
að furðu víðtæk fjárhagsleg áhrif hafa
dylgjurnar þegar getað haft. þessa tvo
daga, síðan Lögréttu-greyið kom út, og
ekki ólíklegt, að áhrifin geti orðið víð-
tækari.
Reykjavík 4. júnf 1909.
Ari Jónsson.
Vestan nm haj.
Kafli úrbtéfi frá Dulutfcj 29. apríl 1969.
». . . Veturinn var góður, en síðan fyrst
í apríl hefur hver dagurinn verið öðrum
verri, þó nú keyri fram úr hófi; í gær
(28. apríl) byrjaði hér bylur, og í allan
dag ' hefur verið hér stórhríð, og engu
betri nú kl. 8 að kveldinU. Hríðin er nú
líkust því, sem hún var í marzhríðinni2) forð-
um. Eg hef aldrei séð neitt líkt þessu í
endi aprílmánaðar í 23 ár, sem eg hef
verið hér. Hvernig er nú á íslandi? Eg
kem, ef ekki skánar. Nú í dag er 2.
maí, og er nú fyrst að birta upp með
hörkufrosti eptir margra daga manndráps-
bylji yfir hér um bil alla, eða meirihluta
Norður-Auieríku. Nú eru hér allir með
sleða. Snjórinn var farinn, sem kom yfir
veturinu og vatnið alautt, en nú eru skafl-
ar hér á hólnum frá 5—7 fet á dýpt. —
Mér dettur ekki í hug að vinna neitt um
langan tíma«. . . .
Að þetta muni engin skreytni vera, má
ráða af því, að maður sá er bréfið skrif-
aði, er amerískur í húð og hár, þótt ís-
landsvinur sé, og heldur Ameríku mjög
fram. Attumst við opt við hörð orða-
skipti út af Islandi og Ameríku. Enda
er til frekari sannana hægt að fá að lesa
kafla úr dagblaði, er eg legg á skrifstofu
Þjóðólfs.
Rvík s/ó '09.
Páll Bergsson.
€rlen9 símskeyti
til Pjóðólfs.
Kaupmannahöfn 8. júní.
Bandaríki Suður-Afríku
eru fullstofnuð.
Kólera
ágerist í Pétursborg.
*
Það eru nýlendur Breta í Suður-Afríku,
er gengið hata öll í eitt bandalag, er
nefnist Bandaríki Suður-Afríku. Styrkist
veldi Breta þar suðurfrá að miklum muni
við þessa sameiningu.
I 1ÍMKII1ÍI
flytur næsta haust í hið nýja skóla-
hús, sem nú er í smíðum við Frí-
kirkjuveg.
I þessu nýja húsi væntir skólinn
að geta fullnægt sanngjörnum kröf--
um tímans, bæði að því er snertir
húsnæði og kennslu.
Það er gert ráð fyrir allt að 30
heimavistum í skólhúsinu, og vonar
skólinn á þann hátt að verða við
óskum og tilmælum margra foreldra,.
er senda vilja dætur sínar á skólann,
en hafa ekki átt þeim vissan neinn.
góðan dvalarstað.
Ætlast er til að stúlkurnar borg-
með sér 30 kr. á mánuði, er greiði
ist fyrirfram fyrir hvern mánuð.
Umsókn um heimavistirnar sé skrif-
leS. °g skulu foreldrar eða fjárráða-
menn námsstúlknanna sækja um skól-
ann fyrir þær.
Umsóknin gildir fyrir allt skóla-
árið, frá I. okt. ár hvert, til 14. maí.
Sérhver námsmær leggi sér til 4
lök, 3 koddaver og 4 handklæði, er
sé merkt þeirra fulla fangamarki.
Einnig verður sett á stofn hús-
stjórnardeild við skólann, þar sem
kenna á allt það, er lýtur að hús-
stjórn heimila, svo sero matartilbún-
ing, þvotta, að sterkja og slétta lín,
og öll innanhússtörf. Ennfremur
nokkrar munnlegar greinar, er lúta
1) Duluth er bær.í Bandaríkjunum í Ame-
ríku við Superiorvatnið.
2) Sú versta hríð, sem eg hef vitað á æfi:
minni. P. B.