Þjóðólfur - 15.10.1909, Blaðsíða 3

ÞJOÐOLFUR.
landsjóði, er netnur 60,000 kr. — sextíu
þúsund krónum — á ári. En með því að
félagið hefir eigi tekið að sér gufuskipa-
ferðir þær milli Islands og Danmerkur,
sem styrkur er veittur til, að því undan-
skildu, er fyr greinir, áskilur það sér rétt
til sérstaklegs endurgjalds fyrir að flytja
póstsendingar fram og apturmilli íslands
og Danmerkur; um þóknun fyrir póst-
flutning frá Danmörku verður félagið sjálft
að leita samninga við dönsku póststjórn-
ina, þó er stjórnarráð íslands fúst til þess
að mælameð því við stjórnarráð innanríkis-
málanna, að þóknun sú verði hækkuð,
sem greidd hefir verið undanfarið fyrir
þann póstflutning.
Félaginu er skylt að sjá um póstflutn-
ing frá íslandi til annara landa (að Ham-
borg undanskilinni) með þeim skilyrðum,
sem til eru tekin í 13. gr. A., 2. tölulið,
fjárlaga íslands um árin 1910—1911, gegn
6000 kr. — sex þúsund króna — þóknun
úr landsjóði, og á helmingur þóknunar-
innar að greiðast x. Júlí, og hinn helming-
urinn 3t. Desember ár hvert.
Umsaminn ársstyrkur, 60,000 kr., verður
greiddur sem hér segir, hafi félagið þá
fullnægt skylduro sínum eptir samningi
6000 kr. í Aprílmánuði, 6000 kr. mánaðar-
lega eftir það og afgangurinn, 6000 kr.,
eftir að síðustu ferð í Desember er lokið.
10. gr. Hamli ís því, að lokið verði
einhverri strandferð og tilhlýðilegar sönnur
eru á það færðar af félagsins hálfu, skal
ekki draga neitt frá umsaminni ársþóknun.
En sannist það ekki, að ís hafi tálmað
ferð, sem fallið hefir niður að nokkru eða
öllu leyti, eða láti félagið mót von eigi
fara umsamdar strandferðir, Hamborgar-
ferðir eða millilandaferðir með kæliskipi,
skal það greiða 1000 kr. sekt fyrir hverja
ólokna ferð, nema skipi hafi h'lekst á, og
skal auk þess draga 2500 kr. frá ársþókn-
uninni fyrir hverja ólokna ferð.
11. gr. Félagið gengur að því, að gesta-
réttur Reykjavíkurkaupstaðar sé varnar-
þing í málum, er þeir menn, sem heima
eiga á Islandi, eða þá stjórnarráð Islands,
kynnu að höfða gegn félaginu út af
samningsrofi um strandferðirnar, þó því
að eins, að stjórnarráðið láti uppi það á-
lit sitt fyrir fram, í hverju dæmi einstöku
fyrir sig, að málshöfðunin sé réttmæt, og
hafi félaginu verið veittur kostur á að tjá
sig áður um málið.
12. gr. Samningur þessi gildir fyrir árin
1910—1919, að báðum árum meðtöldum,
svo framarlega sem félagið fullnægir sett-
um skilmálum, og svö framarlega, sem hið
danska fjárveitingarvald veitir á þessu
tímabili af hálfu Danmerkur þá póstflutn-
ings þóknun, sem heitin er Sameinaða
gufuskipafélaginu í samningi milli þess,
stjórnarráðs innanríkismálanna og stjórn-
arráðs Islands, dagsettum í dag.
Eftir fjárhæðinni 10 sinnurn 60,000 kr.,
er stimpilgjaldið fyrir samninginn 100 kr.,
og greiði hvor samnings-aðili helming
þess.
Samningur þessi er gerður f 2 samritum
og fær stjórnarráð Islands og gufuskipa-
félagið Thore sitt eintakið hvort.
•f;
••S *
Oss hefur þótt rétt að birta samninginn
við Thorefélagið í heild sinni til þess að
almenningur geti áttað sig á honum í
samhengi. Vér höfum áður birt ágrip af
honum í 38. tbl. (eptir »ísaf,«). Það er
þýðingarmikið mál, sem hann fjallar um,
og skiptir miklu, að til þess sé vel vand-
að, er svo lengi á að standa. Slíkir
samningar þurfa að vera mjög skýrir og
ákveðnir til þess, að sem mest verði
komið í veg fyrir ágreining síðar. Því
miður er þessi samningur ekki svo ítar-
lega og nákvæmlega úr garði gerður,
sem æskilegt væri, svo að allhætt er við,
að síðar kunni að rísa einhver óþægindi
út af framkvæmd hans. Það sem helzt
hefur verið að honum fundið, er, að ekki
séu sérstök ákvæði um farrými í skipun-
um, að varnarþingsákvæðin séu vafnings-
leg og lítils virði, að engin trygging sé
fyrir því, að félagið geti ekki látið skip
sfn elta skip Sameinaða félagsins, eins og
áður, að ferðaáætlunin verði tæpast aug-
lýst með nægum fyrirvara og ákvæðið um
6000 kr. þóknun árlega tii félagsins fyrir
póstflutning geti tæpast samrýmst fjárlög-
unum, með þvf ?ð sú þóknun sé ætluð
171
félagi, sem ekki hafi fast tillag. En þetta
ákvæði samningsins hefur verið skýrt
þann g, að hér sé að eins um tilboð að
ræða frá félaginu, tilboð í þennan styrk,
en allskostar fullnægjandi eða eðlileg
virðist sú skýring þó ekki vera. Vér
eigum svo lengi að búa að þessum samn-
ingi, að hann hefði þurft að vera fyrir-
myndarsamningur frá sjónarmiði lands-
manna, sem verða bundnir við hann
samfleytt 10 ár. Þess vegna þurfti svo
vel að vanda hann frá þeirri hliðinni.
Hina hliðina var Tuliniusi trúandi til
að annast.
NaMinur landi vestanhafs.
Taflkappinn Magnús Smith.
(Niðurl.). ----
Árið 1905 fann Magnús upp vél og tók
á einkaleyfi um alla Norður-Ameríku. Og
vísa eg til Hkr. 18. janúar 1906, því að í
það nr. blaðsins ritaði eg grein um vél
þessa.
Ef ætti að telja upp alla sigurvinninga
Magnúsar í tafllistinni meðan hann var hér
bænum, væri það efni í heila bók, og ætla
eg að sleppa því að mestu leyti. Þó vil eg
geta þess, að í sambandi við iðnaðarsýn-
ingu Manitobafylkis hér í borginni, komu
menn hér saman úr öllum áttum og tefldu
fyrir ýmsum góðum gripum, og er það í
stuttu máli sagt, að Magnús hafði ætíð sigur.
Fyrir eitthvað ári síðan kom hingað mesti
skákmaður heimsins, dr. Emanuel Lasker,
sem heima á í NewYork, og tefldi hann
við Magnús hér í Winnipeg. Eptir að
dr. Lasker hafði kynnzt Magnúsi lítið eitt,
fór svo kunningsskapur milli þeirra, að
Magnús réðist til doktorsins, bæði sem rit-
stjóri að mánaðarblaði, sem dr. E. L. gefur
út, og sömuleiðis sem leikbróðir (Playing
Partner).
Dr. Lasker hafði vit á að meta þá fram-
úrskarandi hæfileika, sem Magnús hefir til
að bera. Hann hafði nokkur ár lesið það
sem Magnús hefir skrifað í „Free Press" hér
í borginni, og mun hafa verið sömu skoð-
unar og prófessor Cross, sem ritaði eitt sinn
í „Free Press“ á þessa leið :
ús væri svo vel gefinn maður, að hann ætti
að vera landstjóri í Canada.
Þessi New-York ritstjóri hefur víst ekki
vitað, að Magnús er íslenzkur. Það má þó
segja honum (Magnúsi) til heiðurs, að hann
kemur ætíð fram sem góður íslendingur, og
hefir getið íslands að mörgu leyti í mán-
aðarriti sínu. Og eitt er víst, að ef Magn-
ús Smith skammaðist sín fyrir að vera fs-
lendingur, skyldi eg víst ekki virða hann
svo mikils að skrifa allt þetta mál um hann.
í marz í fyrra vor tefldi flokkur hinna
beztu Englendinga gegn jafnmörgum Ame-
ríkumönnum, og voru leikir símaðir yfir
hafið jafnóðum og þeir voru leiknir. Hinn
ameríski flokkur vann sigur, og er það að
miklu leyti þakkað Magnúsi Smith, sem
hafði stjórn og allt eptirlit með mönnum
þeim, sem tefldu hérna megin hafsins (f
New-York).
The Brooklyn Chess Club er sá voldug-
asti og frægasti taflklúbbur — eða taflfélag
væri máske réttara — sem til er á þessu
meginlandi. Klúbbur þessi hefur háð „tour-
nament", sem búið er að standa yfir eitthvað
7—8 vikur, en er nú til lykta leitt og end-
aði þannig, að Magnús vann frægan sigur.
Séð hefi eg það f þlöðum að sunnan, að
Magnúsi er spáð því, að verða sá mesti
taflmaður í heimi, og vona eg það rætist.
Og Iýk eg svo að segja frá Magnúsi
Smith.
Mannalát.
Hinn 12. þ. m. varð bráðkvödd frú
Ida Halldóra Júlía Halldórs-
dóttir (yfirkennara Friðrikssonar) kona
séra Kristins Daníelssonar alþm. á Ut-
skálum, fimmtug að aldri (f. 2. júní 1839),
góð kona og merk.
Sfðast í f. m. andaðist húsfrú V i 1 -
borg Brynjólfsdóttir (prests á
Stað í Grindavík Gunnarssonar) kona
Júlíusar Einarssonar útvegsbónda í Vík í
Grindavík, ung kona og vel látin.
Hinn 12. ágúst síðastl. andaðist á
sjúkrahúsi í bænum Vancovuer á Kyrra-
hafsströnd Asmundur Björnsson
trésmiður, sonur merkishjónanna Björns
Asmundssonar og Þuríðar Jónsdóttur á
Svarfhóli í Stafholtstungum. Hann hafði
verið allmörg ár í Ameríku, kom hingað
heim snögga terð fyrir skömmu, en fór
vestur aptur. Hann var efnismaður.
Banamein hans var heilabólga.
„Sterllng“
kom hingað 12. þ. m. og fátt farþega,
þar á meðal Helgi Zoéga kaupmaður,
ungfrú Þuríður Jóhannsdóttir (dómkirkju-
prests) og Þorgrímur Kristjánsson stud.
jur.
Veitt prestakall.
Árnes í Trékyllisvfk er veitt séra Böðv-
ari Eyjólfssyni, samkvæmt kosningu safn-
aðarins. Aðrir sóttu ekki.
Gunnar Hafstein
bankafulltrúi við Landmandsbankann í
Kaupmannahöfn er orðinn bankastjóri við
»Föroya Bank«,útibú Landmandsbankans
í Færeyjum.
Laust prestakall.
Attnað prestsembœttið i lievkjavikurþresta-
kalli, samkvæmt lögum 16. nóvbr. 1907
um skipun prestakalla og stjórnarráðs-
bréfi 28. maí 1909 (Lögbirtingabl. 3. júnf
1909 og Stjtíð. s. á. B. bls. 92—93).
Auglýst 9. október 1909.
Veitist frá fardögum 1910.
Umsóknarfrestur til 15. desbr. næstk.
A lagaskólamim er efnalitlum mönnum
veitt ókeypis lögfræðisleg leiðbeining 1.
og 3. laugardag í hverjum mánuði, kl. 7—8
síðdegis.
UÍÉI liSHltli
(alheimsmálinu, er allir þurfa að
læra) eptir Porstein Porsteinssón,
er nú þegar til sölu hjá öllum hók-
sölum og á afgreiðslu Þjóðólfs.
Kostar 1,50 í bandi.
cSo£i *Rrynjólfsson
yfirréttarmálaflutningsmaður.
Bankasti’æti 14.
Hoima fel. 12—1 og 4^/a—5Va.
»Eg hefi lesið öll skákrit, sem gefin eru
út á Bretlandi, og flest, sem gefin eru út í
Ameríku, og það er mitt álit, að ekkert
þeirra hafi eins gott að bjóða og það, sem
Magnús Smith býður oss í dálkum „Free
Press«.
Síðan Magnús Smith kom til New-York,
hefur þótt framúrskarandi mikið til hans
koma, ekki að eins sem skákmanns, heldur
sem ritstjóra. Því skömmu eptir þangað-
komu hans, tók hann algerlega við ritstjórn
á öllu því, er dr. Lasker gefur út, sem er
ýmislegt og af ýmsu tagi. Það helzta er
vísindalegt mánaðarrit um tafl og tafl-
mennsku. Allskonar þrautir eru lagðar
fyrir lesandann, og úr þeim leyst í næsta
númeri á eftir, ásamt ýmsum kyngjum, sem
eg fyrir mitt leyti ekkert botna í. Ásamt
þessu mánaðarriti prenta þeir bækur af öllu
tagi, ýmsa pésa, og yfir öllu ræður Magn-
ús,- bæði að ritstjórn og ráðsmennsku, síðan
dr. Lasker fór til Evrópu, þar sem hann
býst við að dvelja eitt eða tvö áv1).
En fyrir utan það, sem Magnús hefir að
gera hjá dr. Lasker, ritar hann tvo dálka f
„New York Evening I’ost" í viku hverri og
sömuleiðis í „Free Press" hér í borginni,svo
menn geta séð, hvað mikið þykir til hans
koma, þar eð sótt er svona eptir honum og 1
ritgerðum hans.
Einn ritstjóri í New-York sagði, að Magn-
1) Nú er Magnús farinn úr þjónustu dr.
Laskers og gefur út blað á eigin kostnað í
New-York.
153
»Ó, Edvarð«, sagði kona hans. »Ef þú hefðir séð son okkar brjótast um
eins og veiddan örn í búri, þá mundir þú lfka hafa hjálpað honum til þessa
litla flugs*.
»Eg er ekkert að ásaka þig, Mary. Það má vel vera, að jeg hefði farið
alveg eins að. Hann fór til Lundúna, og reyndi að ryðja sjer braut með afli
sínu og hugrekki. Margir af forfeðrum okkar hafa farið eins að, og einungis
sá munur verið á, að þeir báru sverð í hendi: en eg veit ekki til þess, að
neinn þeirra hafi sýnt meiri hreysti af sér«.
»Nei, það er víst áreiðanlegt«, sagði frændi minn hjartanlega.
»Þegar svo Harrison loks kom aptur, fékk eg að vita, að sonur minn ætl-
aði að heyja hnefleik opinberlega. Það mátti ekki eiga sér stað, Charles. Það
er allt annað, að iðka hnefleik, eins og við gerðum á yngri árum, eða heyja
kappleik fyrir peninga«.
»Kæri vintir, eg hefði ekki fyrir alla muni viljað —«.
»Nei, auðvitað ekki, Charles. Þú kaust álitlegasía manninn, og það var
sjálfsagt af þér að gera það. En það mátti samt ekki eiga sér stað. Eg fann,
að nú var tími til kominn fyrir mig að gefa mig fram við son minn, og það
því fremur, sem heilsa mín var nú mjög tekin að bila af þessu óheilnæma lífi.
Tilviljunin — eða á eg heldur að segja forsjónin? — hafði loks lýst upp í
myrkrinu og fengið mér gögn til að sanna sakleysi mitt. Konan mín fór í
gær til þess að sækja drenginn minn, og fá hann loks í hendur veslings
föður hans«.
Dálitla stund var stienþögn, en svo rauf frændi minn hana:
»Þú hefur orðið fyrir verri meðferð af heiminum, Ned«, sagði hann, »en
nokkur annar. Guð gefi, að við eigurn enn eptir mörg ár, til þess að bæta
úr því. En mér finst við ennþá vera jafnófróðir urn, með hverjum hætti dauða
veslings bróður þíns bar að höndum«.
»í átján ár var það mér jafnmikil ráðgáta sem þér, Charles. F.n nú er
loks uppvíst, hvar sökin liggur. Komið þér fram, Ambrosíus, og segið þér
frá sögunni jafn hreinskilnislega og nákvæmlega, eins og þegar þér sögðuð
mér hana«.
XXI.
Frásögn herbergisþj ó 11 si 11 s.
Ambrosius hafði fært sig út í dimmt skot og lét þar ekkert á sér bera,
svo að við höfðum alveg gleymt, að hann var viðstaddur, en nú kom hann