Þjóðólfur - 29.04.1910, Blaðsíða 3

ÞJOÐOLFUR
7i
Islenzkar sagnir
Frá Hljóða-Bjarna.
[Handrit Sigurðar prófasts Gunnarsson- !
ar á Hallormstað (d. 1878) skrifað 20. apríl
1864, Lbs- 4t9 8^|.
Maður er nefndur Pétur1). Hann bjó
undir Heiði á Langanesi. Það var um
miðja. xS. öld. Pétur var vel fjáður, og
græddi fé af kaupskap sínum við Hof
íendinga. Til þess vann hann og iét
vinna duggaraband. Þvi var hann kali-
aður Prjóna-Pétur. Prjóna-Pétur átti 2
sonu, hétu Guðbrandur-) og BjarnÍJ). Þeir
voru snemma léttir á fæti, snarir og lið-
ugir. í æsku prjónuðu þeir mjög dugg-
araband. Stjaki stóð á hlaðinu á Heiði
tveggja álna hár, og var höggvinn stallur
i miðjan stjakann. Það var leikur þeirra
braðra, þegar þeir hlupu út með prjón-
ana að hlaupa á stjakann, fóta sig á topp-
icum og fella ei lykkjuna. Það tókst
Guðbrandi en Bjarna ekkb). Guðbrand-
Ur var maður gæfur og þokkasæll, en
Bjarni var snemma ódæll, fullur gróða-
hyggju, einrænn og draugalegur, gátu eng-
ir við hann tætt. Latur var hann og hrekkj-
óttur, og þó allvel vitiborinn. Snemma
bryddi hjá honum á ljótum strákskap.
Guðbrandur kvæntist og átti a dætur.
Þær voru mannvænlegar, er* giftust þó eigi
og kont engin ætt af þeitn.
Guðbrandur var orðlagður rnaður að
féttleik og snarræði. Hann þreytti hvern
Itest á hlaupi og göngu. Og eitt sinn
kom hann gangandi til kirkju að Sauða-
nesi og stóð margt fólk á hlaði. Þar
vorn 4 hestar bundnir hver aftan i ann-
an. Sá ysti var við stjaka og stóð stjak-
tnn við for. Im. ftljóp Guðbrandnr til
skeið, og stökk fram yfir alla hestana og
forina. Það hlaup var meira en 15 áln-
irs). Bjarni var og mesta snarmenni, og
þó ekki sem Guðbrandur. Hann fór víða
tim sveitir með kaupskap, og hafði ýmsar
brellur: alstaðaðar var hann illa þokkað-
ór, því bæði var hann kvensamur, og á-
sótti konur, enda var hann illfús ef gert
var 1 móti honum, og kvalari við skepn-
ttr. Það var eitt til marks um hvað illhis
hann var, að hann tók eitt sinn nokkra
hunda, sem rifust, færði í poka, og stakk
sfðan með broddstaf til bana. Sagt var
tig að hann hefði stungið hesta, ef hann
reidist þeim, því hann var fólskur f skapt6).
Bjarni fór vestur um sveitir, og eitt sinn
f Reykjavík. Hann lést jatnan hafa kvöl
i baki og gekk álútur, og hljóðaði mjög
því var hann kallaður Hljóða-Bjarni. Og
tneð því hann var evo hvimleiður, illfús
og hljóðaði, var hann vfða um Norðurland
') Hann var Þorsteinsson og andaðist 20.
Aprí! 1779, 69 ára að aldri. Kona hans og
móðir Bjarna hét Gróa (d. 3. Okt. 1780).
Hún var Erlendsdóttir, Móðir hennar var
Sigrfður Einarsdótir bónda á Geiteyjarströnd
við Mývatn, Flóventssonar. Sigrfður var
systir Rannveigar er Glsli átti í Haga í
Reykjadal Árnason, bróðir Jóns biskups í
bkálholti.
2) Guðbrandur var fæddur 1749 (skírður
»4- Júlf). Hann kvæntist 6. Sept. 1773 Guð-
rúnu ívarsdóttir, og andaðist 18. Des. 1783
°g »átti eftir sig vitlausa konu og 4 börn".
’) Bjarni var eldri, fæddur 1744 (skfrður
13. Ágúst).
4) sbr. J. A. og Ól. Dav.: ísl. gátur,
skemtanir o. s. frv_ j j, 88. Það er mis-
minni hjá Olafi Daviðssyni, að saga þessi
sé eftir Jón Sigurðsson í Njarðvfk heldur
er hún eftir sr. Sigurð Gunnarsson svo sem
að framan segir.
s) sbr. J. Á. og Ol. Dav. ísl. gátur skemt-
anir o. s. frv. II, 88.
6) Um hann var kvcðin vísa þessi.
Vænt er hann Bjarni vinnuhjú
af verkunum er hann slingur.
Halabrýtur hverja kú,
úr hestunum augun stingur.
Þá vfsu lcvað Einar Jónsson sterki, og
ýmsar fleiri um Bjarna, og er í ísl. sagnaþ.
H, 21—27, ýmsar sagnir um viðureign þeirra.
hafður sem grýla við börn. Það sannar i
vísa, sero móðir kvað við bam sitt, er það i
hljóðaði:
Bjarni Pétursson þig sér,
sem að étur börnin hér.
Þetta tetur úti er
ef þú getur trúað mér.
Þegar Bjarni kom í Reykjavík, hitti
hann mann á götu höfðinglegan. Þeir
heilsuðust. Maðurinn spurði: Hvað heit-
ir þessi maður? „Eg heiti“, segir Bjarni,
„Bjarni sonur Prjóna-Péturs sem var und-
ir Heiði á Langancsi, eða ertu nú nokkru
nær? Og hvað heitir þú?“ „Eg heiti
Geir" segir maðurinn. „Biskupinn kann-
ske", segir Bjarni. „Svo er það kallað",
segir hinn. Þá hljóðaði Bjarni mjög, varð
bjúgari og hljóp burtu. Við þetta kann-
aðist Bjarni f elli, og sagði: Hvernig átti
eg að þekkja biskupinn, allir mannaskratt-
arnir gengu á kjól. Bjarni þúað flesta
menn, og þó höfðingjar væru. — Oft var
Bjarni ofsóttur og eltur fyrir óknytti og
landhlaup, en komst mjög oft undan, lá
úti tfmum saman í hellum og skúturn á
heiðum, eða fðlst á bæum. F.itt sinn var
honum náð, og færður Birni sýslumanni,
föður Þórðar cancellieráðs — eða Þóröi. —
Lét sýslumaður setja h&nn í gapastokk,
og hafa stokk undir fótum, þvf Bjarni var
lágur; þá kallaði Bjarni: „Vægð um stundl
Vægð um stund" „Enga vægð“, segir
sýslumaður, og lét kippa stokknum undan
fótunum. Þá orgaði Bjarni: „Engavægð
segir hann helvfskur".
Annað sinn var Bjarni hýddur. Þá er
sagt hann hafi beðið vægðar á sama hátt,
en sýslumaður hafi svarað: „Húðina af!
Húðina af! Aðrir segja þessi hýðing hafi
verið svo komin undir, sem nú skal grein3:
Bjami kom á bæ, og var þar ekki heima
nema konan og dóttir hennar. Bjarni
lagðist á hugi við dóttur húsfreyu, og sótti
mjög á hana rned gjöfum og blfðlæti.
Kom svo langt, að stúlkan leyfði honum
að vera um nóttina úti f hesthúsi, þar sem
hey var, þvf húsfreya rak hann úr bæn-
um. Kvaðst skyldi finna hann þar um
nóttina einslega. Þessu varð Bjarni sár-
feginn og læddist burt. Stúlkan hélt orð
sln og fór uni nóttina til hesthússins, en
móðir hennar var með henni, og höfðu
stóran vönd. Stúlkan opnaði hurðina, og
var Bjarai þar fyrir klæðlaus og fagnaði
henni þegar, en í því kom húsmóðirin
inn með vöndinn, og tók til að hýða
Bjarna. Höfðu þær hann undir og af-
hýddu vægðarlaust. Þá er mælt hann
hafi hljóðað af kvölunum og sagt: „Vægð
um stund, himnesk náðin!“ „Húðina af,
húðina af!“ sagði kerling. — Fleiri slíkar
ráðningar fékk Bjarni fyrir kvennafar sitt.
Eitt sinn ásótti hann lengi stúlku á Langa-
nesi, og lést oft mundi verða sér að bana,
ef hún gengi ekki að eiga sig, og víst
mun hann hafa náð ástum hennar, svo
það varð um síðir, að hún giftist honum,
þvl mönnum þótti ráð að spekja með því
stjórnleysi hans, er lítið vildi batna fyrir
það. Samkomulag þeirra varð svo ilt og
ómannlegt, að þau skildu, og slðast að
lögum. Þessa konu sfna kallaði Bjami
Gunnu járnroð. Löngu seinna ærðist
Bjarni svo eftir annari konu, sú varekkja
og hét Sigríður. Það varð um síðir, að
hún átti hann, fyrir hræðslu sakir; enda
efuðu menn ekki, að hann mundi gera
eitthvað ilt í ærslum sínum, ef hann næði
ei konunni. Það hjónaband fór líkt og
hið fyrra. Bjó hann svo ferlega við hana,
að hún hljóp frá honum, og fékk hann
hana aldrei síðan til sambúðar, og sótti
þó oft eftir því. Þá konu kallaði Bjarni
Siggu koparstykki.
Heyhlaða fauk á Lágafelli 24. þ. m.
með talsverðu heyi. Skaðinn nm 500
krónur.
Lækjargötu 6 A.
Talsími 3©.
Tekur að sér, eins og að undaniornu, alt, sem við
kemur bókbantli, svo sem: sniða og maskimt'tnfllingu,
og ennfremur allskonar höfuöbóKaband.
Vönduð vinna! Fljótt af hendi leyst! Sanngjarnt verð!
Um leið tilkynnir það heiðruðum viðskiftamönnum
sinum, að hr. bóksali Guðm. Gamalíelsson er hættur öllum
slörfum fyrir félagið og biður því menn að snúa sér til
verKsfjóra vinnnatofnnnar, hr. bókbindara Guð*
bjðrna Guðbrandasonar.
Utanáskrift til félagsins er:
H/F Félagsbókbandið. Reykjavík. Stjornin.
) OOOOOOOOOOO OOOOOO OOOOOOO OO000(
Ibúðir
smærri og stærri til leigu.
Sturla Jónsson.
>000000ooooooc
Hvað er að frétta?
Ujörn M. Ól»en prófessor er ný-
lega orðinn heiðursfélagi 1 hinu konung-
lega danska vísindafélagi.
líjörn SitfurðtíHou bankastjóri
er nú kominn til heilsu og tekinn við
störfum sínum i bankanum.
8amábyr(rðin. Auk uruboðs-
manna þeirra, sem getið er l næst sein-
asta blaði, hafa þessir verið skipaðir:
Jón Arnesen konsúll á Eskifirði, Jón
Proppée verslunarstjóri í Ólafsvík. Jón M.
Snæbjörnsson verslunarstjóri d Patreks-
firði, Olgeir Friðgeirsson verslunarstjóri á
Vopnafirði og Sveinn Árnason fiskimats-
maður á Seyðisfirði.
.Jónas JónanBon presturá Hrafna-
gili hefir 16. þ. m. fengið lausn frá prests-
skap. Hann er orðinn 3. kennari Akur-
eyrarskólans.
B&tux* fórst í Bolungarvík 21. þ. m.
með þrem mönnum. Þeir voru í fiski-
róðri.
Runjræineai' hér f bænum héldu
sumarfagnað á sHótel ísland« 2r. þ. m.
Þar var frú Ingunn Johnson frá Velli
heiðursgestur.
Bæar-annáll.
UiisrlinjEfasalcóla Ásgríms Magnús-
sonar var sagt upp slðasta vetrardag; hafði
hann þá staðið í 6 mánuði ; var settur
1. vetrardag.
55 nemendum var veitt inntaka í skól*
ann og 29 þeirra tóku próf að afloknu
námi og fengu aðaleinkunnir sem hér
segir:
Anna M. Ólafsdóttir Rvík .... 4
Ágústa Jóhannsdóttir — .... 7
Ásta Jónsdóttir — .... 6
Bjarni Bjarnason — .... 5
Bjarni Guðmundsson Rvlk . . .4
Björn Ó. Guðmundsson — .... 6
Brynjólfur Brynjólfsson Engey ... 5
Erlingur Pálssoa Rvfk .... 5
Eyvindur Ingvarsson — .... 6
Guðmundur Hjörleifsson Rvlk , . , 5
Guðrún Gunnlaugsdóttir — . , , 6
Hallur Pálsson •— ... 6
Hannes Jóhannesson
Ingveldur Ólafsdóttir
Ingibjörg Snorrauóttir, l.axfossi, Mýras. 7
Jóhanna G. Gústaisdóttir Stykkishólmi 4
Jóhann Kr. Gfslason Rvík .... 5
Jón Jónsson, Naustvik, Strandas. . . 5
Jónas F. Einarsson Rvík ..... 6
Jústa Bjaraason Isafirði.............6
Kjartan Ólafsson Rvfk................5
Kristfn í. Pálsdóttir Spóast., Biskupst. 7
Ragnhildur Einarsdóttir Rvlk ... 6
Ragnar Sigtryggsson s. st...........5
Rósa Eyólfsdóttir Snorrast., Laugardal 6
Sigrún Sigurðardóttir Rvík ... 4
Sigurður Fr. Sigurðsson — .... 4
Soffia Jóhannesdóttir -— .... 5
Þorvarður Steindórsson Stokkseyri . . ö
Tíu námsgreinar voru kendar. Landa-
fræði, saga og náttúrufræði voru kendar
með fyrirlestrum. Fyrirlesararnir voru:
Guðmundnr Hjaltason, Jón Jónsson sagn-
fræðingur, Magnús Jónsson stud. theol.,
Helgi Jónsson grasafr. og frk. S. Berg-
mann.
------r-.r— ---------------, 1 m innminiiBMini ■
Stnkan Verðanði nr. 9.
A næsta iundi segir Halldór Jóns-
son útlendar bindindsfréttir. Stúk-
an æskir ijölmennis.
Mjólkurhúsið á Laipeg 24
hefur ali af nóg af nýmjólk á 18
aura pottinn, rjóma á 80 aura
pottinn, piskrjóma á 1 krónu pott-
inn skyri á 20 aura pundið og
undanrenningu á 8 aura pottinn.
o