Þjóðólfur - 08.09.1911, Blaðsíða 1

63, árg.
\
Reykjavík, Föstudaginn 8. september 1911.
34.
Rnðuborgarför Skúla Thoroddseus.
Eins og kunnugt er, hefur mönnum
um land alt orðið mjög tíðrætt um
Rúðuborgarferð Skúla Thoroddsens og
hefur margt borið til þess. Það hið
fyrsta, að fjárveitingin til fararinnar
hafðist fram með beru broti á þing-
sköpunum. í öðru lagi var hirðisbrjef
forsetans til allra íbúa jarðarinnar allvel
fallið til þess að vekja athygli manna og
umhugsun. Brjefið er bæði að efni
og formi til eitt hið furðulegasta skjal,
sem nokkurn tíma hefur sjest á prenti
í nokkru landi. Þingforseti einnar
minstu og máttlausustu þjóðar í heim-
inum stefndi þar öllum íbúum jarðar-
innar fyrir dómstól sinn og sagði þeim
til syndanna. Ófrelsi, kúgun, ójöfn-
uður, rangsleitni, kvalir og pintingar
— í stuttu máli alt „hið illa og djóý
ullega", — átti að hverfa úr heiminum.
Svo vildi hann vera láta, alþingisfor-
seti íslendinga! Og lagði hann síðan
mannkyninu ráðin, hvernig það ætti
að koma þessu lítilræði í framkvæmd.
Það er sannast að segja, að mönn-
um leist ekki á blikuna, þegar brjef
þetta var birt í „Þjóðviljanum". Jafn-
vel „Sjálfstæðis“-kapparnir hrukku við.
Þeir berjast að vísu sigursælli baráttu
móti „hinu illa og djöfullega" hjer á
landi, svo sem raun hefur borið vitni
um undanfarin ár. En nú þótti þeim
foringi sinn færast helst til mikið í
fang, að þenja þannig pólitfk sína út
yfir allan hnöttinn. Og „ísafold" lýsti
því yfir, að Skúli einn bæri ábyrgð á
brjefinu.
En ekki var nóg með þetta. Það
fór að kvisast hjer um bæinn skömmu
eftir að Skúli kom heim úr Rúðuför-
inni, að hann mundi aldrei hafa komið
fram við hátíðahöldin og að Guð-
mundur Finnbogason hefði mætt þar
einn sem fulltrúi íslands. Flestum þótti
þetta ótrúlegt í fyrstu, svo mikið ofur-
kapp sem Skúli og flokksmenn hans
höfðu lagt á það, að hann færi för
þessa og knúð fram fjárveitinguna til
hennar að ólögum.
En þar kom þó, að tvær grímur
fóru að renna á marga. Skúli gaf ekki
neinar skýrslur um hluttöku sína í há-
tíðahöldunum, hvorki í „Þjóðviljanum"
nje annarstaðar, og þótti öllum það
furðu sæta. í annan stað lýsti Guð-
mundur Finnbogason yfir því, að hann
hefði hvergi getað orðið var við Skúla
meðan á hátíðahöldunum stóð. Þótti
mönnum þetta hvorttveggja all-ískyggi-
legt og jókst nú orðrómurinn mjög.
Hinn 15. ág. mintist blaðið „Ingólf-
ur“ á orðróm þennan og gaf í skyn,
að hann mundi á rökum bygður.
Stjórnarráðið taldi það nú skyldu
sína, eins og vonlegt var, að komast
fyrir sannleikann í þessu máli. Og
hinn 16. ág. símaði það því svohljóð-
andi fyrirspurn til „Hotel delaPoste"
í Rouen, gistihúss þess, sem Skúli
Thoroddsen tjáðist hafa búið í:
»Avez vous eu hotel durant fetes
Normandie Islandais Skuli Thor-
oddsen ?«.
Á íslensku: Hafið þjer hýst í
gistihúsi yðar íslending að nafni Sk.
Th. meðan Normandí-hátíðin stóð?"
Daginn eftir barst stjórnarráðinu
svohljóðandi svar:
»Skiili Thoroddsen pas des-
cendm.
Á íslensku : „Sk. Th. hefur ekki
búið hjer“.
Það var ekki furða, þótt stjórnar-
ráðinu fyndist nú ástæða til þess að
leita sjer nánari upplýsinga um málið.
Það sneri sjer því til danska ræðis-
mannsins í Rouen með eftirfarandi til-
mælum:
»Skaf paalidelige Oplysninger
om Aliingets Formand Skuli Thor-
oddsen opholdt sig Rouen uiuier
Festtighederne. Foregiver have
boet Hotel de la Postea.
Á íslensku: Utvegið áreiðanlegar
upplýsingar um það, hvort alþingis-
forseti Skúli Thoroddsen hafi verið
í Rouen meðan hátíðahöldin stóðu
yfir. Kveðst hafa búið á Hotel de
la Poste".
Ræðismaðurinn svaraði daginn eftir:
»Saa vidt har kunnet oplyse
findes intet Spor af Altingets For-
mand under Festerne her. Brev
fölgera.
Á íslensku: Eftir því, sem jeg
hef getað komist næst, hefur enginn
snefill sjest af alþingisforsetanum
meðan hátíðin stóð hjer. Brjef kemur
seinna.
Brjef þetta, sem er dagsett í Rouen
21. ág., kom hingað með „Ceres"
hinn 3.- þ. m. Þar segir ræðismað-
urinn:
Strax efter Modtagelsen af
Ministeriets Telegram, forhörte jeg
mig personlig baade paa Hotelde
la Poste, hvor man meddelte mig
ligeledes athavemodtagettelegrafisk
Forespörgsel fra Ministeriel, paa
hvilket el negativt Svar var givet,
men ligeledes paa alle de större
Holeller her, paa Mairiet, Secre-
tariatet for Festerne, men overalt
med det samme Resultat.
I sin Tid under Festerne mod-
tog jeg Indbydelser for Altingets
Formand til de forskellige Banque-
ter, men da disse intet Steds blev
benyttede, har jeg sendt dem iil-
bage til Secretariatet.
Á íslensku: „Samstundis sem jeg
hafði fengið skeyti trá Stjórnarráðinu,
■leitaði jeg sjálfur upplýsinga bæði á
„Hotel de la Poste", þar sem mjer var
tjáð, að það hefði einnig fengið sím-
aða fyrirspurn frá stjórnarráðinu og
hefði svarað henni neitandi, og einn-
ig á öllum hinum stærri gistihúsum hjer
í bænum, á ráðstofunni og á skrifstof-
unni fyrir hátíðahöldin, en alstaðar
með sama árangri.
Meðan hátíðahöldin stóðu yfir,
tók jeg við boðseðlum handa alþingis-
forsetanum í ýmsar hátíðaveislur, en
þar eð þeir voru hvergi notaðir,
sendi jeg þá aftur á hátíðaskrifstof-
una".
Þessi skilríki virtust taka af öll tví-
mæli. „Hotel de la Poste" hafði tví-
neitað, að Skúli hefði þar komið, og
ræðismaðurinn í Rouen hafði ekki,
þrátt fyrir ítarlega eftirgrenslun, getað
fundið nein merki þess, að Skúli hefði
komið nálægt hátíðahöldunum. „Lög-
rjetta", sem kom út í gær, ályktaði
því af skilríkjum þessum, að það væri
„fullsannað að hr. Sk. Thoroddsen hefði
ekki búið á „Hotel de la Poste" í
Rouen, að hann hefði ekki verið við
Normandí-hátíðirnar sem fulltrúi ís-
lands og að hann hefði aldrei til Rúðu-
borgar komið". En í fregnmiða, sem
blöðin „Þjóðólfur" og „Reykjavík"
sendu út, var það talið sannað, að
Skúli hefði aldrei komið á hið marg-
nefnda gistihús og að hann hefði
„ hvergi gert vart við sig í Rúðu“.
Skúli neitar og leggur fram reikning
frá Hotel de la Foste.
Skömmu eftir að „Lögrjetta" og
fregnmiði blaðanna hafði verið borinn
um bæinn, sendi Skúli Thoroddsen,
sem þá mun hafa verið kominn á skips-
tjöl á leið til ísafjarðar, út svohljóð-
andi fregnmiða:
„Algjörð ósannindi eru það, sem
blöðin Reykjavík, Lögrjetta og Þjóð-
ólfur bera út í bæinn nú rjett á þeirri
stundu, sem jeg er að leggja af stað
vestur á land, að jeg hafi ekki verið
í Rúðuborg á þeim tíma, sem jeg
hafði sagt og búið á því gistihúsi, sem
jeg hafði nefnt. — Þessu til sönnunar
get eg lagt fram reikninga frá Hotel
de la Poste (yfir dagana 3.—10 júní)
°g liggur einn þeirra til sýnis á skrif-
stofu Sjálfstæðis-flokksins" —
Hjer er nú það fyrst að athuga, að
í fregnmiða „Þjóðólfs" og „Reykja-
víkur" var hvergi sagt, að Skúli hefði
ekki komið til Rúðu. Hitt var full-
yrt, að hann hefði hvergi gert vart
við sig par (þ. e. við hátíðahöldin).
Það er og furðulegt, að i fregn-
miða sínnm víkur Skúli ekki að því
með einu orði, að hann hafi nokkurn
tírna komið fram sem fulltrúi Islands
við hátíðaköldin. Hann lætur sjer
nægja, að staðhæfa það eitt, að hann
hafi verið í Rúðu og búið á því gisti-
húsi, sem hann áður hafði tilgreint.
Og því til sönnunar býðst hann til að
leggja fram reikning frá gistihúsinu.
Reikningur þessi var og lagður fram
í gærkveldi, fyrst á „Sjálfstæðis"skrif-
stofunni og síðan á Hotel ísland. Var
þar vandlega um alt búið, reikning-
urinn settur f ramma og hengdur upp
á vegg. Þar stóð Sigurður Lýðsson
nálægt, eins og kerúb á verði, og
gætti dýrgripsins.
Þess skal nú fyrst getið um reikn-
inginn, að hann er ekki gefinn út á
nafn Skúla Thoroddsens. Hann er
nafnlaus, og mundi því reynast ljettur
á metunum sem lagalegt sönnunar-
gagn. En hitt er satt, að hann er
stimplaður með stimpli gistihússins og
kvittaður.
Hjer horfir því svo kynlega við, að
gistihúsið hefur tvívegis neitað fyrir-
spurnum frá stjórnarráðinu og hinum
danska ræðismanni í Rouen um það,
hvort Skúli hafi búið þar, en hins
vegar leggur Skúli fram reikning, sem
að vísu er gallaður sem lagalegt sönn-
unargagn, en mun þó verða að skoð-
ast sem sönnun þess, að hann hafi
búið í gistihúsinu.
Ekki treystir Þjóðólfur sjer til, að
gefa neiqa skýringu á, hvernig í þessu
liggur. Þetta atriði málsins er all-
myrkt og torskilið sem stendur, en
væntanlega verður þó ráðning gátunn-
ar fundin fyr eða síðar.
En mergurinn málsins er alls ekki
það, hvort Skúli hefur búið á gisti-
húsi þessu eða ekki, heldur hitt, hvort
hann hefur rekið erindi það, sem al-
þingi fól honum, að mæta sem fulltrúi
íslands við hátíðahöldin. Til þess var
honum veitt fje (með þingskapabroti)
og á því bæði stjórnarráðið og þjóð-
in í heild sinni fulla heimting á að fá
að vita, hvernig hann hefur leyst það
erindi af hendi.
Það er ljóst af brjefi ræðismannsins
í Rouen, að enginn þar veit neitt til
þess, að Skúli hafi sýnt sig nokkurs
staðar við hátíðahöldin; Guðmundur
Finnbogason varð hans og hvergi var
meðan á hátíðunum stóð. Ennfremur
má geta þess, að hans var hvergi
getið í frásögnum útlendra blaða af
hátíðahöldunum, en aftur á móti var
víða minst á Guðm. Finnbogason. Þar
með virtist nú í rauninni fengin nokkurn
veginn áreiðanleg vissa fyrir því, að
Skúli hafi með öllu vanrækt það starf,
sem honum var falið á hendur. En
til þess að fá fulla vissu í þessu efni,
var Skúla hinn 4-‘þ. m. sent eftir-
farandi
brjeý frá stjórnarráðinu.
„Stjórnarráðið hefur látið greiða yð-
ur, herra alþingisforseti,. 1200 kr. úr
landsjóði samkv. fjáraukalögum fyrir
árin 1910—1911 sem ferðastyrk til
þess „fyrir landsins hönd að sækja
þúsund ára þjóðhátíð Normandís". Þar
sem þess nú hvergi er getið í skýrsl-
um þeim um hátíðina, er stjórnar-
ráðið hefur sjeð, að þjer hafið mætt
við hátíðahöldin fyrir landsins hönd
og þar sem það jafnvel hetur komið
opinberlega fram (í blöðunum), að þjer
eigi hafið verið í Rouen eða í París,
meðan á hátíðinni stóð, vill stjórnar-