Þjóðólfur - 24.11.1911, Blaðsíða 1

63. árg.
Fánamálið
á síðasta þingi.
Þeir, sem vilja kynnast stjórnviti
»Sjálfstæðis«-leiðtoganna til hlítar,
ættu að lesa í Alþingistíðindunum
umræður þær, sem fóru fram um
fánamálið á síðasta þingi. —
Svo sem kunnugt er, hafðist það
fram í millilandanefndinni, að I)an-
ir viðurkendu fánarjettvorn. Sam-
kvæmt frumvarpinu fengum vjer
rjett til þess að nota islenskan fána
innanlands og þar að auki var oss
trygður rjettur til þess að taka upp
islenskan siglingafána eftir nokkur
ár. Þar með höfðu Danir til fulls
látið af kreddum sínum i því at- ■
riði sambandsmálsins, sem þjóð-
ernislegri hjegómadýrð þeirra var
sárast um. Og íslendingar höfðu
unnið þann óvænta og glæsilega
sigur, að þurfa ekki framvegis að
fara i felur með sjálfstæði sitt
frammi fyrir öðrum þjóðum.
Ætla mætti, að þessi viðurkenn-
ing Dana á fánarjetti vorum hefði
átt að geta fært íslendingum heim
sanninn um það, hver rjettarstaða
landsins átti að vera samkvæmt
frumvarpinu. Því að íslenskum
kjósendum ætti ekki að vera of-
ætlun að vita það, að um víða
veröld táknar fáni aðeins eitt og
ekkert annað: ríkisvald!
Samt sem áður tókst »Sjálfstæð-
is«foringjunum að snúa snældunni
svo 1908, að þjóðin trúði því, að
rjettarbót sú, sem þá var í boði,
væri innlimun. Sá kynjaviðburð-
ur mun raunar aldrei lyr hafa
gerst í sögu þjóðanna, að innlim-
unarlög trygðu hinni innlimuðu
þjóð sjálfstæðan þjóðfána. En svo
vel tókst »Sjálfstæðis«mönnum að
æra þjóðina með samviskulausum
æsingum í kosningahríðinni 1908,
að hún um stund lagði trúnað á
slík flrn.
»Sjálfstæðis«menn geta þvi hrós-
að þeim sigri, að Danebrog er enn-
þá þjóðfáni íslendinga! Að sá út-
lendi innlimunarfáni blaktir enn-
þá efst á stöng yfir hverri einustu
íslenskri þjóðstofnun, yfir stjórnar-
ráði og alþingishúsi, yfir menta-
skóla og háskóla, til háðungar og
storkunar við heilbrigða íslenska
þjóðernistilfinning. Dannebrogtákn-
ar rjettarstöðu landsins, eins og
hún er, — rjettarstaða landsins sam-
kvæmt frumvarpinu átti að tákn-
ast með sjálfstæðum íslenskum
þjóðfána. Þar getur Islendingum
verið sjón sögu ríkari, hvað það
var sem þeir völdu og hvað það
var sem þeir höfnuðu við kosn-
ingarnar 1908.
»Sjálfstæðis«menn munu þó hafa
Reykjavík, föstadaginn 24. nóvember 1911.
J1$ 45.
sjeð einhver missmiði á þeirri póli-
tík, að drepa hendi við íslenskum
fána, en láta Dannebrog óáreitta.
Á síðasta þingi komu þeir því fram
með frumvarp um íslenskan fána.
Að vísu var þeim kunnugt, að mál-
efninu gátn þeir ekkert gagn með
þvi unnið, þvi að það var fyrir
fram vitanlegt, að efri deild mundi
ekki sinna frumvárpinu. Og í öðru
lagi hlýtur þeim að hafa verið það
Ijóst, að þó að báðar deildir þings-
ins hefðu samþykt frumvarpið, þá
var óhugsanlegt, að það öðlaðist
staðfestingu konungs, — af þeirri
einföldu ásiæðu, að fána getum
vjer ekki fengið fyr en vjer höfum
fengið það, sem fáni á að tákna:
viðurkend ríkisrjetlindi landsins!
Hvers vegna komu þá »Sjálf-
stæðis«menn fram með þetta frum-
varp á síðasta þingi? Hvers vegna
er verið að hampa miklum og
vandasömum málum, sem snerta
instu taug þjóðernistilfinningarinn-
innar, án þess að nokkrar líkur
sjeu til, að þau fái hinn minsta
byr, hvort heldur er innan lands
eða utan?
Þeir sem þekkja stjórnmálaferil
»Sjálfstæðis«manna, munu ekki
verða í vandræðum með svarið.
1 íslenskum þjóðsögum segir ein-
hversstaðar frá fjósastrák, sem hófst
til valds og virðingar á einkenni-
legan hátt. Hann sá einu sinni
óvenjulega mikla mergð af flugum
á fjóshaugnum og sletti hann þá
rekunni á hauginn og lágu fimtíu
flugur dauðar. Pilturinn hagnýtti
sjer nú þetta þrekvirki á þann hátt,
að hann fjekk sjer gullskjöld og
Ijet letra á hana: »Þessi drepur
50 i einu höggi«. Síðan fór hann
viða um lönd með skjöldinn við
hlið, en hvar sem hann kom í
orustur, varð mönnum felmt við
á hann að ráða og lögðu flestir á
flótta, svo mikill geigur stóð mönn-
um af höggum hans. Að lyktum
eignaðist hann kongsdótturina og
hálft konungsríkið. Og hafði hann
þó ekkert þrekvirki unnið annað
en þetta, að merja nokkrar flugur
á fjóshaug. En hitt hafði hann
kunnað, að láta ekki minna yfir
verkum sinum en vert var, — enda
hefur það gefist vel mörgum fleir-
um en honum bæði fyr og síðar.
Ekki skal getum að því leitt,
hvort þessi flugnabani : og ham-
ingjumaður úr þjóðsögunum hefur
beinlínis verið fyrirmynd »Sjálf-
stæðis«leiðtoganna, en hitt er víst,
að 1908j höfðu þeir sömu aðferð
og hann gagnvart íslensku þjóð-
inni og hepnaðist hún þeim vel.
Síðan hefur óll þeirra pólitík ná-
lega ekki verið annað en gort og
glamur um stórvirki, sem þeir hefðu
unnið eða ætluðu að vinna, en nú
hafa kosningarnar væntanlega sýnt
þeim svart á hvítu, að þeir verða
að leita sjer annars ráðs, ef þjóðin
á að trúa þeim tyrir völdunum i
annað sinn. Hvergi kom þessi
furðulega bardagaaðferð »Sjálfstæð-
is«manna betur fram en við með-
ferð fánamálsins á síðasta þingi.
Flutningsmönnum frumvarpsins
var fyrst og fremst bent á, að þeir
hefðu rifið fánamálið út úr rjettu
samhengi og að óvit væri að hreyfa
því máli, nema rjettarstöðu lands-
ins væri um leið gjörbreytt. Þeir
voru spurðir, hvort þeim sýndist
vel til fallið, að alþingi færi að
samþvkkja lög um siglingatána,
meðan stafirnir D. E. (dansk ejen-
dom) væru höggnir á hvert einasta
islenskt skip! Þeim var sýnt fram
á, að siglingafáni ætti að tákna
hverju ríki skipið tilheyrði, undir
vernd hvaða ríkis það stæði, en
ísland væri ekki viðurkent ríki,
hvorki utanlands nje innan, og
mundi því engin þjóð taka neitt
mark á fána, sem vjer tækjum
upp að svo vöxnu máli. Þeim var
ennfremur bent á, að Danir mundu
fjandskapast við málið og konung-
ur með öllu ófáanlegur til að stað-
festa það, — af þeim ástæðum,
sem að ofan eru greindár og mörg-
um fleirum! Loks voru þeir spurð-
ir, hvað þeir ætluðu til bragðs að
taka, til þess að fá fána viðurkend-
an, sem þannig væri samþyktur
þvert á móti vilja sambandsþjóð-
arinnar, þvert á móti vilja kon-
ungs og þvert á móti alþjóðavenju
og alþjóðalögum!
Hverju svöruðu nú »Sjálfstæðis«-
menn? Framsögumaður þeirra,
Skúli Thoroddsen, var hvorki smá-
virkur nje seinvirkur, þegar hann
var að slátra andmælum mótstöðu-
manna sinna. Hann lýsti þvi fyrst
og fremst yfir, að það væri hin
mesta fjarstæða, að »vjer þyrftum
að fá viðurkenning annara ríkja
fyrir fánanuim. (Auðvitað hefur
fáni því aðeins nokkurt gildi, að
hann sje viðurkendur af öðrum
ríkjum!). Um Dani sagði hann,
að óþarft væri að óttast mótstöðu
þeirra gegn frumvarpinu, þvi að
þeir hefðu með stöðulögunum við-
urkent fánarjett vorn. Samkvæmt
stöðulögunum væru siglingar sjer-
mál, »en fáni er eins óskiljanlegur
hluti skips, eins og t. d. stgri eða
segh!! Einn af andmælendum hans
hatði vitnað í rit merkrá þjóðrjett-
arfræðinga, — en ekki gat fram-
sögumaður »Sjálfstæðis«manna ver-
ið að taka neitt tillit til sliks:
»Hver þjóð á að haja þann rjett,
sem henni þóknasl, og það kem-
ur engum við«!!
Allar aðrar mótbárur hrakti hann
með viðlíka rökum.
Er ekki skemtilegt, að sjá for-
ingja »Sjálfstæðis«manna byggja
rjett vorn til fána, sjálfstœðismerkis,
á stöðulögunnm, hinum ótvíræðu
innlimunarlögum''? Og er ekkigott
til þess að vita, að vjer eigum svo
fullhugaða foringja, að þeir treysta
sjer til að skapa oss hvern þann
rjett, er þeim sýnist, án þess að
taka nokkurt tillit til annara þjóða,
eða skeyta hið minsta um laga-
setning þeirra og rjettarvenjur?
Getur nú nokkrum manni bland-
ast hugur um, hver meiningin hef-
ur verið með öllu þessu fleipri og
fimbulfambi? Engum mun þó
koma til hugar, að mennirnir hafi
haldið þessum fáránlegú fjarstæð-
um fram i fullri alvöru. Nei, hitt
var, að þeir vissu að þjóðinni er
fánamálið hjartfólgið mál, og að
hún mundi fyr eða síðar heimta
fána sinn af þeim mönnum, sem
höfðu gint hana til þess að hafna
honum, þegar henni var boðinn
hann. Að útvega þjóðinni fána,
það vissu þeir að þeir voru ekki
menn til. Og því varð þetta fanga-
ráðið, —•* að sletta rekunni á fjós-
hauginn og fraista svo, hvort ekki
mætti takast að telja almenniugi
trú nm, að enn á ný hefðu »Sjált-
stæðismenn stigið stórt og þýðing-
armikið spor i frelsisbaráttu þjóð-
arinnar. Þeir höfðu brallað annað
eins áður með helst til góðum á-
rangri! —
Annar höfuðtalsmaður fánafrum-
varpsins af hendi »Sjálfstæðis«-
manna var Bjarni Jónsson frá
Vogi. Hann hóf ræðu sína á þessa
leið:
»Skáldið lætur Sverri konung
segja þessi orð í banalegunni:
Breidd skal Sigurflugu sængin
svo til hinsta flugs ei vænginn
skorti gamlan Birkibein.
En hvað mun ljetta þeim flugið,
sem engan eiga fánann?«!! Þing-
maðurinn heldur svo áfram i sama
stíl og flytur langt erindi á fornu
máli. Hann játar að visu, að frest-
ur kunni á því að verða, að fán-
inn fái viðurkenningu, og nú er
hann þeim mun vitrari en 1908,
að hann skilur, að viðurkenníng á
fánarjetti er sama sem viðurkenn-
ing á ríkisrjetti. Honum mun hafa
verið ókunnugt um þetta, þegar
hann prjedikaði sem geystast móti
frumvarpi millilandanefndarinnar
sem innlimunarfrumvarpi! En
þangað til fáninn fær viðurkenn-
ingu á hann að tákna vilja vorn
og kröfur og vonir! Með öðrum
orðum: í stað löghelgaðs þjóðfána
frumvarpsins eigum vjer að fá
vonarfána »Sjálfstæðis«manna!
Er það kyn, þótt mörgum tnanni
finnist að sem möru sje ljett af
þjóðinni, eftir að hún hefur losað
sig undan forustu slikra leiðtoga?