Þjóðólfur - 12.10.1917, Blaðsíða 2

PJOÐOLFUR
100
n a f n . Það er ósköp hægt að
hafa sörau aðferðina við ailar slík-
ar fjárveitingar, eins og gert er
við skáldastyrkinn, að setja nefnd
manna til að úthluta þeim, og
alveg sömu aðferðina mætti 'hafa
að því er kemur til eilistyrks og
eftirlauna. Auk þess, sem megn
óhollusta hyrfi með þessu móti,
myndi þinginu sparast mikill tími
og mörg — vægast talað — óþörf
orð, sem befur væru ótöluð.
Sama máli gegnir með trúnað-
arstörf, sem þingið kýs til; þau
væru , vissulega betur komin með
þvi að sérstakt ráð tilnefndi þar
menn, sem vit hefðu á málunum..
Þá myndi hin afarleiða bitlinga-
eftirsókn einstakra manna á þingi
stöðvast af sjálfu sér, og þá væri
mesta atvinnuhliðin tekin af þing>
menskunni.
En eitt er alveg áreiðanlegt,
það sem sé, að þingið gerir það
ekki með góðp, að láta taka af
sér þetta vald, og gerir það ekki,
nema bak við kröfurnar standi
eindreginn vilji kjósendanna. Til
þessa þyrftu menn að hugsa við
næstu kosningar, sem æskilegt
væri allra hiuta vegna, að ekki
yrði langt eftir að bíða.
S va r
til hr. Jóns Þorbergssonar.
í 20. tbl. Pjóðólf9, skrifar Jón
Þorbergsson svargrein til mín, út
af aðfinsium mínum pg athuga;
semdum um skrit hans um ull
ög ullarverkun í 6. og 7. tbL. Þjóð-
ólfs.
Pó að efni greinar hans sé lítið
annað. yn samsetningur um mig
persónulega, þá vil eg svara nokkr-
um atriðum, til þess ennþá að leið-
rétta. skrif hans, sem bera þati>
ljóslega með sér? að maðurinn
heflr ekki vit á ull eða ullarverk-
un, eins og eg hefi tekið áður fram.
J. P. virðist flnna ástæðu til að
telja flokkunarreglurnar frá 25.
febrúar 1916, Balóhæfar“, og vill
þar með slá því föstu, að hann
sé fær um að dæijta uin slíkt.
Mikil eru mannalætin.
Hann flnnur flokkunarreglunurn
það til foráttu, að í þeim stendur,
að illa þur ull skuli takast í kaup-
staðinn.
Pær ástæður liggja til þess, að
eg setti þessi orð inn í reglurnar,
að eg sá í huganum bændur koma
með ullarlestir sinar i kaupstað'
inn, og hafa fengið regn eða ullin
vöknað í ám eða lækjum á ieið-
inni, og ef til vill, fyrst í stað,
að margir athuguðu ekki, að
áhersla yrði lögð á þvott og þurk-
un ulfarinnar. (Þetta tilkynti eg
öilum yflrullarrnatsrnönnum og
þeim ullarmatsmönnum sem eg
náði tali af, en J. P. mun hafa
vanrækt að gera mönnum grein
fyrir þyíj.
Pegaf bændur kæmu svo með
ull sina i kaupstaðinn, og væru j
gerðir aftui reka, vegna þess að
ullin væri ekki vel þur, þá gat.
það orðíð allbagalegt fyrir þá, ef
ullarkaupandinn tæki ekki af þeim
ulltna, ineð hæfllegri yflrvigt, og
léti þurka ha.ná, svo að hún gæti
talist. forsvaranleg yara til útflutn-
ings.
Eg hefi kynt mér þetta ullar-
verkunarmál, með það fyrir augi
um, að bæudur gætu haft sem
allra best fjárhagslegt gagn af því
sem eg legði til í málinu, og eg
hefi viljað tryggja þeim, sem kynnu
að verða fyrir því óhappi, að ull
þeirra vöknaði á leiðinni til kaup-
staðarins að þeir yrðu ekki gerðir
afturreka með hana, og þyrftu
ekki að láta hesta sína standa
svanga á mölinni eða í hagleysu,
lerigur en nauðsynlegt er.
Aftur á móti, get.ur hver maður
séð, sem les það sem eg hefi skrif.
að um ullarverkunarmálíð, að eg
befi lagt áheizlu á þvott og
þ u r k u,n ullarinnar til útflutnings.
Eun kemur greinilega í Ijós
þekking.arleysi J. P., þar sem hann
álítuv, tað með órðinu „blæfalleg"
«11, sé aðeins át.t við t r a f h v í t a
u 11.
Hann veit það ekki, að ull sem
er hvít og lýtalaus, er talin blæ-
falleg, og að ull með gulu t.ogi en
hvítu þeli, skuli látast í I. flokk,
og þá ull nefna Eaglendingar einn-
ig blæfallega.
Þegar verkun ullarinnar er koni'
in í viðunanlegt horf, fer sáralít-
ill hluti ullartnnar í annan flokk;
sendin ull og flóka-ull hverfur að
mestu, en eftir verður í II. flokki
algui ull, mýrarull og ull með
mosa eða heysáldi, sem ekki er
hægt aö tína úr,
Pá reynir J. P. að fóðra flónsku
sýna og framkomu við bændur
1916, nreð þvi að halda því frarn,
að óánægja se á Austurlandi útaf
ullarmatinu, en eftir samtali við
yfirullarmatsmanninn þar, er þetta
hreinasta fjarstæða; álíka fjarstæða
og þegar J. P. bar þá Gróusögu
út, að sauðfé húsfreyjunnar á
Riwðaborgi væri illa meðfarið (sbr.
Pjóðólf 1,6. tbl.).
Þá kemur J. P. að því sem
bonum sviður sárast, sem er hans
eiginn bjór — og hrópar hátt til
stjórnenda Búrraðarfélagsins, fyr
og nú, að hann voni að þeir hafl
ekki borið það út, að hann hafi
álitið umbætur á ullarverkun óþarfi
ar, áður en hann taldi sér hagrn
aðarvon að því að vera á annari
skoðun, hvað sem þekkingunni
leið.j
En svo vildi til, að hinn mæti
maður Þórhallur Bjarnarson biskup
sá enga ástæðu til að þegja yfir
fjarstæðum J. Þ.; hann sagði mér
þær í óspuiðum fréttum. Eg ef-
ast ekki ura, að P. B. hafi sagt
mér rétt frá þessu, en þar sern
hann er nú dáinn, getur J. P.
rnargendurtekið fyrir rnér, að þátt.a
sé rangi..
Par iæst kem eg að eirum
naglasknp J. P. í áminstri gi ein
hans, þar sem h.mn segir, að þeg-
ar eg hafl komið á Reyðarfjörð,
hafi oriið að „sækja“ rnig, til
þess að líta á ullaraðgreininguna,
og að eg hafi haldið því fram, „að
ef bændur notuðu Tynedale baðlyf1
ið yrði ull þeina i fyrsta flokki".
Petta. hvorttveggja er bara heila.
spuni.
Pogar eg kom á Reyðarfjörð,
fór eg beint upp til Kaupfélags
Héraðsbúa, og stóð þar yfir að-
greiningu ullarinnar góðan tíma,
en vegna þess að von var á yfir-
uliai matsmanninum þangað næsta
dag, geiði eg engar athugasomdir
við ullarmatsmennina út af að-
greiningunni, en skrifaði yfirullar’
matsmannirmm allýtarlega þvi við,
víkjandi, og hefi eg í höndum svör
háns við aðfinslum mínum.
Viðvíkjandi ummælum J. P. um
Tynedale baðlyfiö, þá skal eg upp-
lýsa það, að eg hefi altaf haldið
því fram, að með þvi að nota
Tynedale baðlyfið til sauðfjáibað
ana, mnndi ullin batna sfórkostr
lega. 'Aiinar ítnynda eg mér, að
einhver gámansármrr náungi hafi
sagt J. P. þessa sögu, ril þess að
draga dár að honuin, þegar hann
hefir verið að rnæla íneð li tðlyfiuu
„hans' Jóns“, en éhginn viljað
„bíta á krókinn".
Nú skuluð þér, Jón Porbergsson,
fá yfirlýsingu þéma rnanna, sem
sögðu yður'þessar sögur um fram
1 komu mína á Reyðárfitði, og birta
þær' i Pjóðólfi; ánnars skoða eg
þær uppspuna frá', yður sjálfum.
Svo minnist J. P. á það i grein
' Sinni, að forstöðumenn „Fredericia
Tæppefabrik“ í Danmörkú, ha.fi
frætf, "sig á því, að íslenzk uli
væri tekin i Verksmiðjur eins og
kemur frá ullarframleiðeridum, en
segir svo í næsíú málsgrein, að
„S. E." virðist og talsvert tvíbent
ur í þessu, þar setn hann segir að
ullin sé altaf þvegin ejrlendis til
þess að ná úr henhi sauðfitunni,
en kveðst þó hafa séð her heima
þvegna ull, þar sem fit.an hafi ver-
ið soðin úr henni“.
Lítil ullarverksmiðja, eins og F.
T., getur tæplega haft merin með
fullkominni þekkingu á ulj, en trú-
legra þætti mér, að J. p. hafi
misskilið d ö n s k u n a . Eg skal
gera J. Þ. það til geðs, að endur-
taka það, að ulliri er ekki einu
s i n n i þvegin, heldur f j ó r u m
og f i m m s i ri n u m ; þegar
ullin hefir farið þannig keri úr
keri, og undir hina þungu valsa,
sem eru á milli keranna, þá fyrst
er hún hreinþvogin, pem Ameríku-
maðurinn kallar „scourd“. Pað
er farið eins með aíla þá ull, sem
þvegirt er hér heirria, og þó að
soðin hafi verið úr henni sauð-
fitan,
Annars skal mér vera kær.t, að
svara vottorðum frá F. T., ef J.
P. getur fengið nokkur slík, sem
eg efast um.
Anrmð í skrifum J. P. get eg
ekki verið að eirast við, þvi að
‘það -er eifltt að fá þvottasápu nú
á tímum, svo ekki er vert að
óhroinka sig að óþörfu.
Stgurgeir Eiuarssoti.
Út af athúgasemd frá hr. fyrv.
verzlunarstjóra P. Nielsen 1 22.
tbl. Pjóðólfs, sem hann nefnir
„Ullarmatið", vil eg npplýsa, að
sú ull sem nú telst til I. flokks,
er ekki e i n g ö n g u sú ullar*-
tegund sem Lefoliis verzlun verð-
launaði áður.
Eins og eg hefi tekið fram í
hlaðagreinum sem eg hefi skrifað
um uil og ullarverkun, og haft til
hliðsjónar uppiýsingar frá hotend-
um ullarinnar í Ameríku, þá hefi
eg iagt áherzlu á þvott, og þurk-
un ullarinnar til útflutnings, og
öll lýtalaus hvít vorull vel verkuð,
væri höfð í I. fiokki, og sömuleið-
is ull með gulu togi ef þelið er
hvítt.
S. E.
Kolaúthlutunin.
Undarleg stjórnarráðstöfun,
Á siðastliðnu sumri var að til-
hlutun stjórnariouar grenslast, eft>
ir því, hvað mikið þyrfti af t.il-
teknum nauðsynjavörum, þar á
meðal kolum, i hverja sýslu iandsi
ins. Mál þetta lá fyrir sýslunefnd
Árnessýslu á aukafundi hennar,
31. júlí siðastliðinn, og var þá
spurt um hvað af kolum
hugsanlegt væri, að
rnenn kæmust af með
m i n s.t.. Pessari fyrirspurn svaia
aði sýslunefndin, og netridi vitan-
lega þá eina kolaþörf, sem hún
taldi vist að myndi verða hér í
sýslunni án tillits til verðs, með
öðrunr orðum,: sýslunefndin túk-
aði við að tejja.fram aðra kola-
þörf en þá, er væri svo brýn, að
þessi kolafotði myndi keyptur í
sýsluna hvað sem hann svo kost>
aði. Pessi skilningur var og sjálf-
sagður eftir þvr sem fyrirspurn
Stjórnarráðsins var orðuð. En
þegar svo kenrur til úthlutunar-
innar, þá er engirm munnr gerður
á því, hvort gefin er upp í hinum
mismunandi sýslum venjuleg
kolaþörfeða brýnasta kolaþörf,
Sýnist þó ekki þurfa nema ineðal-
mantrs vit t.il að sjá það, að þarfir
kauptúnanna eru svipaðar i þessu
efni, og stjó.rninni eða matvæla-
nefndinni — sem einnig mun fjalla
um kolaúthlutunina. — hlaut að
vera innan handar að fá að vita,
að hér um slóðir er enginn sá
eldiviðarkostur, sem ekki sé t. d.
í Reykjavik. Pvert á móti er það
vitanlegt, að til Reykjavíkur heflr
verið flutt mikið af íslenzkum kol-
um, sem ekki eða sama sem ekki
hafa verið flutt hingað, og þau
ættu þó að gera eitthvert gagn.
Til Eytarbakka er úthlutað 15
tons af kolum handa meira en
900 manns, en handa Reykjavík
hvað veraákveðið 1200 t.ons handa
um Í4 þúsundum. Pað mun ekki á
færi annara en stjórnarinnar eða
matvælamsfndaririnar að útskýra
þennan mismun. Hér er auðsjái
anlega um herfiieg vitmubrögð að
ræða: tölur glayptar alveg ómelt-
ar, sem gefnar eru upp í sýslunx