Þjóðólfur - 09.11.1917, Blaðsíða 2

112
Þjoðolfur
h|f Eimskipaíélag Islands.
Hlutafé.
Með því að hlutafé það sem boðið var
út 16. desember 1916 er nú nærfelt feng-
ið, og með því að ekki er unt sem stend-
ur að hækka skipastól félagsins, höfum
vér ákveðið að taka eigi að syo stöddu
Yið áskriftum að nýju hlutafé og innborg-
unum lengur en til
i. desember 1917.
cTdlagssíjórnin.
í rigningum sumar og haust, svo
hest.ar liggja á kviði; holklaki á
vordag og hörsl á vetrardag, þeg-
ar ekki er snjór til mýkinda, og
yfirleitt verður vegurinn ófær miklu
lengri tíma á árinu en hann.er
fær. Yiðgerðin ekki annað, en að
fyila upp göt á veginum og síðan
að moka ieðju ofan í ieðju, og
kémur sú aðgerð fyrir lítið.
Fað segir sig sjálít, að við svo
bnið rná ekki standa. Mismunur-
inn á jarðaverði á undanförnum
á’rum, eftir því hvort jörðin liggi
ur vei eða illa við samgöngum,
er bersýnilegasta sönnunargagnið
fyrir því, hvert tjón er að vega-
leysinu. Og nú er því svo varið
á Suðurlandsundirlendinu, að ein-
rnit't þær jarðir, sem mest fram>
leiðsluskilyrðin hafa, liggja illa við
vegum. Og afleiðingin er vir.an-
lega sú, að þessar jarðir framfleyca
litlu einu af þvi, sem þær gætu
gert og myndu gera, ef samgöngu-
skilyrðip væru betri. Menn tala
um járnbrautarlagningu, með það
fýrir augum ekki sízt, að margi
falda framleiðslumagnið. Skal það
mál ekki rætt í þessu sambandi,
en hitt hlýtur að liggja í augum
uppí, að hvórt sem járnbrautar
svo verður lengra eða skemra að
bíða, þá er nauðsynin á akfærum
vagnvegum altaf hin sama, Hun
er knýjandi eins og er, og verður
þí^ð ekki síður þó járnbraut komi.
Er það því meira en furða, að
ýpusir. þeirra manna, sem helst
hafa þarist fyrir járnbraut, skuli
hafa taiið það nauðsynlegan und-
irbúning þess^máls, að gera hér1
uðunum ókleift að hafa sæmilega
vegi og auka þá eftir þörfum.
Til þess að héruðunum verði
unt að leggja sæmilega vegi og
hálda þeim vel við, verða þeir
ekki aðeins að vera e i n s v e 1
gejpii í upphafi eins og landssjóðs-
vegirnir er.u nú, heldur m i k 1 u
b e t u r . Menn eru nú farnir að
fipna til þess, að engin eign er í
þeim vegum, sem ekki eru púkk’
aðir, en 'fyrir hinu er þegar fengin
sorgleg reynsla, að púkkið í lands-
sjóðsyegunum hrekkur skamt;
þessi þunna grjóthúð gengur upp
undan vagnhjólunum, svo að laut-
ir myndast í veginn, nærri því
samstundis og farið er að nota
haim, og ekki iíður á, löngu, áður
en þessar lautir eru orðnar ófæri
ar. Hánn er ekki beisinn að von
inu í, þessu eíni, Flóayegurinn
mijli brúnna. Að vísu er miklu
meiri umferð a þessum vegUm,
en Vmöta má á öðrum innanhér-
aðs^yegum, en þótt umferðin sé
minni, ber engu að síður nauðsyn
til ,að vegirnir séu góðir, syo við-r
haldið verði þeim mun minna.
En slíka vegi mun vart unt að
byggja nema með góðum verkfær-
umv vélum, sem mola grjótið í
púkk og salla til ofaníburðar. Það
mu’ti.nú standa til, að l'andssjóðup
eighist slík verkfæri, og var þar
sannarlega mál til. komið. En
þetVt,. er ekki nóg; hvert það hér-
að, sem nokkra vegi hefir, verður
iika að eignast þau til sinna
vega, þá fyrst er þess að vænta,
Sðkuin þess að pappir hefir
yantað, en ekki ycrið hœgt
að fá flutning á honum, hefir
útkoma þcssa hlaðs dregist,
------
að héruðin íái kraft til þess, að
annast lagningu og viðhald þeirra
vega, sem eru lífsskilyrði fyrir þau,
fyrir menningu þeirra og efnalega
framför. Minsfu kröfurnar, sem
héruðin í vegamálinu geta gert tib
landssjóðs, eru þær, að viðhald
aðalveganna verði lótt.af þeim og
það strax, og að landssjóður ieggi
hérúðunum til þau verkfæri og
vólar, sem nauðsynlegar eru til
þess að gera góða vegi. Myndi
og kostnaðurinn við þetta ekki
nema meiru en þyí, sem ranglega
heflr verið af hóruðunum haft, til
þeim óviðkomandi vegaviðhalds, í
allmörg undanfarin ár.
Að sjálfsögðu má vænta þess,
að ef héruðin tækju upp eins fulb
komna vegagerð og hér er farið
fram á, þá myndi vegalagning
þess sækjast fremur seint. En
ekki dugir að horfa í slíkt, Káki
ið ■ verður altaf dýrast, og betra
er að komast minna áfram og gera
betur það sem gert er, svo vel,
að tjl frambúðar sé, og áriegur
eða nærri áriegur viðhaldskostm
aður, verði ekki eips mikill og
stofnkostnaður,. eins og nú stapp-
ar nærri. f*að sem hór ríður á,
er að gera svo góða. vegi, að þeir
ekki altaf krefjist sifeldra endur-
bóta, og séu þó nærrj ófærir meiri
hluta ársins. Yegamálið má ekki
vera rekið með, jafn viðbjóðslegu
sleiíarlagi hér eftir eins og hingað
til, enda myndi það nú þegar
komið í betra hprf, ef löggjöfin
hion siðasta áratug hefði ekki leg-
ið eíns og mara ofan á öilum
framk-væmdum. Hvenær betra
horí kemst á, , er fyrst og íremst
komið undir löggjafarvaldinu,. og.
er ekki að sjá, að alþingisfénaður-
inn, sem nú er uppi, taki fyrin
rennurum sínum fram að þessu
leyti fremur en öðru. En svo
mikið er víst, að dráttur á um-
bótum gerir alla aðstöðu margfalt
erfiðari, og svo getur farið, að
umbæturnar ekkl fáist fyr en um
seinan, þegar menn eru flúnir úr
sveitunum og bestu jarðirnar
standa auðar, og væri þá ekki til
einskis beðið.
Vegamálið er alment, viðurkent
eitt af stórmálum þjóðfélagsins.
Verður og seint, tekið ofdjúpt í
árinni, ef útmála skal þýðingu
þess. Og hjá því verður ekki
komist, að kröfurnar til vega fari
sjvaxandi, ef hér á nokkur fram-
tið að vera.. Þess vegna má ekki
seinna vera, að menn fari að gera
sér ijósar þær kröfur til vega, sem
rnenn. hljóta að gera, og.eins hverj-
ar leiðii'i eru hugsanlegar til þess,
að koma. þeim kröfum í framx
kvæmd. Mun síðar vikið nái.ar
að því máli hér í blaðinu.
Y erzlunarráð íslands
er stofnað var á fundi 17. sept.
síðastliðinn, heflr nú sent út lög
sín. Virðist tiigangur verzlunar'
ráðsins vera sá, að vera sams-
konar stofnun fyrir verzlunarstétt-
ina eins og Búnaðarfélagið og
Fiskiveiðafélagið eru fyrir landbún'
að og sjávarútveg. Er það gleði-
efni, að kaupmannastétin skuli
hefjast handa til þess að sameina
krafta sj'na og fylgjast sem best
með tímanum, því að vissulega
hefir sú stétt betri tök en margir
aðrir á því .að berjast fyrir ýms>
um þeim framkvæmdum, sem til
framfara og viðreisnar getur horft
fyrir land og lýð. Og hér á ís-
landi er, óplægður akur, ekki síður
í verzlunarmálunum en annars-
staðar.
Sú var tiðin, að kaupmanna-
stéttin var ilia séð hér á landi,
þótti bæði harðdræg og sórdræg,
og eimir enn eftir af slíkum skoði
unum. En nú etu menn þó al-
ment farnir að skilja, að hún á
líka rétt á ' sér í mannfélagmu,
eins og hver önnur stétt, og get-
ur gert stórmikið gagn. Væri þá
vel farið, ef hið nýstoínaða verzl-
unarráð fylgdist sem best með
kröfum tímans — sem ekki má
blanda saman við kröfur „Tímans"
— og ynni sem kappsamlegast,
að sjálfstæði og viðgangi íslenzkr-
ar verzlunar, svo að hún geti orð
ið sem hollust bæði fyrir verzlan-
ir og skiftavini, því að vafalaust
er það illri meðferð að kenna, ef
hagsmunir þeirra þurfa að rekast
á.
Vonandi verður það hlutverk
verzlunarráðsins að reka sem best
á eftir samgöngumálunum, bæði
til lands og sjávar, svo það leggi
i
sem minstar hömlur á verzlunina.
Væri þá óskandi, að forgöngumenn
þess, bæði í, því máli og öðrum(
gætu hafið sig frá altof einhliða
Reykjavíkursjónarmiði, enda er
verzlunarráðið stofnað fyrir landið
alt.
Verzlurrarráðið er skipað 7 mönm
um kosnum til þriggja ára, og
heldur það fundi 1. og þriðja þriðjm
dag hvers mánaðar. Helsta lagai
greinin er 7. greinin, er hljóðar
svo:
Verksvið ráðsins er:
a) Að svara fyrirspurnum frá
Alþingi, stjórnarvöldum og öðrum
um verelunar-, vátryggingar-, toll-
og samgöngumál og annað það,
er varðar atvinnugreinir þær, sem
ráðið er fulltrúi fyrir. Ráðið skal
einnig af sjálfsdáðum, ef þörf þyk-
ir, gera tillögur eða láta í ljósi
álit sitt í þessum efnum.
b) Að vinna að því, að koma
á festu og samræmi í viðskifta-
venjum.
c) Að koma á fót gerðadórm
um í málum, er varðar þær at*
vinnugreinir er hér um ræðir.
d) Að safna, vinna úr ogbirta
skýrslur um ástand þessara at-
vinnugreina, eftir því sem föng
eru á.
e) Að fylgjast með breyting*
um á erlendri löggjöf og öðrum
atburðum, er kunna að hafa áhrif
á atvinnuvegi landsins.
f) Að gefa. út blað þegar fært
þykir, er skýri frá því markverð-
asta í viðskiftamálum innanlands
og utan. í blaðinu skulu einnig
birt lög og stjórnarfyrirskipanir er
snerta atvinnumál.
Á hverju ári skal gefin út greini-
leg skýrsla um atgerðir ráðsius
og reikningur um fjárhag þess
undanfarið ár*