Þjóðólfur - 20.04.1918, Blaðsíða 3

ÞJÓÐÓLFUR
19
Frumburðarréttur og flatbaunir.
Á nýaístöðnum sýsluíundi í Ár-
nessýslu hefir sýslunefnd hent það
slys, að samþykt hefir verið með
8 atkv. móti 5, að Ólafsvellir með
hjáleigum væru óhæfir til skóla-
seturs eða sundurskiftingar í smá-
býli. Að vísu hefir sama sýslu-
nefnd eða sömu sýslunefndarmenn
marglýst yfir því gagnstæða, en
tímarnir breytast og mennirnir
með. Vitanlega er umsögn síð-
asta sýslufundar helber ósannindi,
því að hér er um höfuðból að ræða,
sem liggur á Skeiða-áveitusvæðinu |
og eru þar nú sem stendur 5—6
búendur, en sá, sem kaupa æskir
(sr. Br. J.), er búlaus, nema hvað
hann er talinn fyrir jörðinni.
Ef nokkur jörð í Árnessýslu er
kjörin til að vera skólasetur, þá
er það þetta höfuðból, en þeir for-
sjálu menn, sem lýsa yfir því gagn-
stæða, segja ósatt. Þeir hafa eigi
hugsað svo langt, að slíkt gæti
átt sér stað í tíð niðja þeirra, ef
nokkrir eru, en umhyggja fyrir
öðrum landsins sonum er senni-
lega takmörkuð hjá þeim. Hr.
Böðvar Magnússon að Laugarvatni
var einu sinni þeirrar skoðunar,
að smábýla-búskapur ætti vel við
hér á landi, en sennilega hafa
breyttar ástæður nú valdið hug-
hvarfi hans.
Hve mikils virði eign sú er,
sem um ræðir hér, má sjá af
þeirri skoðun sr. Stefáns Stephen-
sens, fyrrum prests að Ólafsvöllum,
að hann telur hana eins og hún er
nú, áður en áveitan kemur, 60.000
— sextíu þús. — kr. virði. Sr. St.
St. var fyrirmyndar-búhöldur á
sinni tíð, og eru ummæli hans
mikils verð i þessu máli.
Gefst nú forsætisráðherra gott
tækifæri að velja milli fósturjarð-
arinnar og mága sinna, og vænt-
anlega lætur alþingi ekki standa
á stuðningi sínum, ef umsögn þess
gilti nokkuð fyrir ráðherrann.
Þess skal getið, að þeir, sem
greiddu atkvæði móti sölubeiðni
Ólafsvallaprestsins, föður núverandi
oddvita sýslunefndarinnar, voru
prestarnir: sr. Ólafurí Hraungerði,
sr. ÓJ. Y. Briem, Stóra-Núpi, sr.
Ólafur í Arnarbæli, sr. Gísli Skúla-
son og Ágúst bóndi Helgason í
Birtingaholti. Þökk sé þeim! En
— ennþá hefir frumburðarréttur-
inn lotið í lægra haldi fyrir flat-
baununum.
Arnesingur.
Þjóðólfur var beðinn að fiytja
undanfarandi grein í síðasta tölu-
blaði, en hún gat þá ekki komizt að
sökum rúmleysis.
Mál þetta hefir vakið almenna
athygli austan fjalls. Einhver
merkasti bóndinn þar eystra, hr.
varaþingmaður Agúst Helgason í
Birtingaholti, hefir skrifað um mál-
ið þingmönnum Arnesinga bréf
það, er birtist hér á eftir:
p. t. Reykjavík 15. apríl 1918.
Síðastliðin ár hefir presturinn á
Ólafsvöllum haft í huga að ná
kaupum á prestsetrinu Ólafsvöllum,
ásamt 5 hjáleigum. Eru allar
þessar jarðir nú í ábúð annara
en hans.
Árið 1916 lagði hann fyrir sýslu-
nefnd Árnesinga fyrirspurn um
það, hvort hún teldi Ólafsvelli til
þeirra jarða, sem ræðir unl i 2.
gr. kirkjujarðasölulaganna frá 16.
nóv. 1907. Svaraði nefndin því
játandi með 13 atkv. móti 1 og
lagði á móti því, að jörðinni yrði
fargað úr opinberri eign. Var
þannig komið í veg fyrir í það
sinn að Ólafsvellir yrðu seldir.
Nú hefir presturinn risið upp
I aftur og lagt á ný hina sömu
| spurningu fyrir sýslunefndina við-
víkjandi Ólafsvöllum, og sýslunefnd-
in hefir á nýafstöðnum fundi neit-
að með 8 atkv. móti 5 því, sem
hún fyrir 2 árum hafði játað nær
í einu hljóði, að Ólafsvellir teld-
ust til þeirra jarða, sem ræðir um
í 2. gr. kirkjujarðasölulaganna.
Að fenginni þessari yfirlýsingu
sýslunefndar mun presturinn nú
leita til Stjórnarráðsins eftir kaup-
um á jörðinni.
í allmörg ár hefir það verið ríkt
í hugum manna á Suðurlandi, að
hin mesta nauðsyn væri að koma
þar upp góðum alþýðuskóla, og á
nýafstöðnum sýslunefndarfundi í
Árnessýslu var skorað á lands-
stjórnina að undirbúa og leggja
fyrir næsta reglulegt Alþingi frum-
varp til Iaga um stofnun bænda-
skóla á Suðurlandi, austan fjalls.
Þegar litast hefir verið um eftir
hentugri skólajörð, hefir valið helst
lent á tveimur, Skálholti og Ólafs-
völlum.
Engum kunnugum mun þó
blandast hugur um, að Ólafsvellir
eru hentugri skólajörð, þó að sögu-
legar endurmÍDningar mæli frem-
ur með Skálholti, en það er nú í
eign einstaks manns og mun ekki
liggja á lausu.
Þegar áveitan úr Þjórsá yfir
Skeiðin, sem nú er tekið að vinna
að, kemur í framkvæmd, fá Ólafs-
vellir (með hjáleigunum) undir
áveitu framt að 1000 teigum, eða
nærri x/á af öllu áveitusvæðinu,
og er mikið af því landi véltækt.
Þá hefir jörðin einnig mikið þur-
lendi og óþrjótandi t.únefni. Get-
ur því engum dulist, að hér er
um mikla framtíðarjörð að ræða.
Presturinn, sem sækir um kaup
á jörðinni, er aldraður maður og
.hættur búskap fyrir mörgum ár-
um. Er því bert, að hann ætlar
ekki jörðina handa sjálfum sér til
ábúðar,
Með þvi að eg er einn þeirra
manna, sem einlæglega óska þess,
að góður alþýðuskóli rísi upp á
Suðurlandsundirlendinu, get eg
ekki hugsað til þess, að Olafsvellir
yrðu nú seldir úr þjóðareign og
þeim máske þar með komið í hend-
ur bröskurum, sem gera þá óbyggi-
lega, leyfi eg mér að snúa mér
til yðar, háttvirtu alþingismenn,
og biðja yður að flytja nú hið
fyrsta á alþingi tillögu um að
banna sölu á Olafsvöllum.
Af þvi að eg býst við, að ef til
vill verði hraðað að leitast eftir
kaupum á Olafsvöllum, hefi eg
ekki rábrúm til að fá fleiri menn
í lið með mér með þessi tilmæli
til yðar, en eg vænti, að ekki líði
á löngu, þar til fleiri koma
fram með mótmæli gegn sölu á
umræddri þjóðeign.
Bréfi þessu læt eg fylgja út-
drátt úr fundargerðum Árnessýslu
1916 og 1918, sem sýnir, hvernig
sýslunefndin lítur á þetta mál.
Af sérstökum ástæðum, sem ekki
koma þessu máli við, hafa sumir
nefndarmennirnir skift um skoðun
frá fyrri fundinum.
Virðingarfylst,
Agúst Helgason (frá Birtingaholti).
Til alþingismanna Arnesinga,
herra Sigurðar Sigurðssonar og
Einars Arnórssonar.
Útdráttur úr fundargerðum sýslu-
nefndar Arnessýslu, er hr. Á. H.
minnist á í bréíi sínu, er prent-
aður hér á eftir lesendum blaðs-
ins til ekki ómerkilegs fróðleiks
og þóknanlegrar umhugsunar.
Hann. er gott sýnishorn þess, að
skoðana-hjól snýst ótt í héraðs-
málum, ekki síður en í landsmál-
um, eins og við er að búast.
Útdráttur
úr fundargerðum sýslunefndar Ár-
nessýslu á aðalfundi hennar 27.
marz til 3. apríl 1916.
---------64. „Nefndin í kirkju-
jarðasölumálinux) (tölul. 49 og 50)
lagði fram álit sitt á þá leið, að
jarðir þessar. yrðu að teljast til
jarða þeirra, er ræðir um í 2. gr.
kirkjujarðasölulaganna 16. nóv.
1907, og því varhugavert að farga
þeim úr opinberri eign.
Eftir nokkrar umræður um mál-
ið, var tillaga nefndarinnar um
Ólafsvelli borin undir atkvæði og
samþykt með 13 atkv. gegn 1.
En áður en til atkvæöa kæmi um
Gaulverjabæ, tók umsækjandi,
Skúli Thorarensen, beiðni sína
aftur“.
Gjörðabók lesin og samþykt.
Fundislitið 3. apr. 1916, kl. b^/zsíðd.
Eiríkur Einarsson.
Ólafur Magnússon. Böðvar Magnús-
son. Árni Pálsson. Kolbeinn
Guðmundsson. Gunnl. Þorsteins-
son. Bjöm Bjarnason. Guðm.
Þorvarðarson. Eiríkur Sigurðsson.
Júníus Pálsson, G. Sigurðsson.
Ól. Y. Briem. Dagur Brynjólfsson.
Ágúst Helgason. Ól. Sæmundsson.
Guðm. Lýðsson.
Réttan útdrátt vottar:
p. t. Tryggvaskála 13. apríl 1918.
Ólafur Magnússon.
‘) í þesaari nefnd sátu: * Dagur
Brynjólfsson, Guðm. Lýðsson og Ólafur
V. Briem.
Ó. M.
Útdráttur
úr fundargerðum sýslunefndar Ár-
nessýslu á aðalfundi hennar 8.—
13. apríl 1918.
— — — 52. Búnaðarmála-
nefndin lagði fram álit sitt í mál-
inu um sölu kirkjujarða.---------
— — — 2. Um það, hvort
Yogsósar heyri undir jarðir þær,
sem getur um 2. gr., 1. og 2. lið
kirkjujarðasölulaganna, fór fram
atkvæðagreiðsla, að viðhöfðu nafna-
kalli, þannig, að þeir sem vildu
leyfa söluna sögðu já, en hinir nei.
— — — 4. Um sölu Ólafs-
valla fór fram samskonar atkvæða-
greiðsla.
Já sögðu:
Úolbeinn Guðmundsson
Sigmundur Sveinsson
Gunnl. "Þorsteinsson
Björn Bjarnason
Árni Pálsson
Guðm. Þorvarðarson
Júníus Páisson
Böðvar Magnússon
Nei sögðu:
Ólafur Magnússon
Ágúst Helgason
Ólafur Briem
Olafur Sæmundsson
Gísli Skúlason
Guðm. Lýðsson, Dagur Brynjólfs-
son og oddviti greiddu ekki atkv.
Með 8 atkv. gegn 5 var samþykt,
að jörðin Ólafsvellir með hjáleig-
um heyri ekki undir 2. gr. kirkju-
jarðasölulaganna.
Réttan útdrátt vottar:
p. t. Tryggvaskála 13. apríl 1918.
Ólafur Magnússon,
skrifari nefndarinnar.
Það kann Þjóðólfur seinast af
máli þessu að segja, að þingmenn
Arnesinga hafa tekið til greina
málaleitun hr. Agústs Helgasonar
og borið upp tillögu til þingsálykt-
unar um, að alþingi skori á stjórn-
ina að selja ekki Olafsvelli, og
Sigurður Sigurðsson hefir komið
fram með tillöguum, að Gaulverja-
bær verði ekki heldur seldur.
Verða tillögur þessar vonandi sam-
þyktar. Er þá vonandi fulltrygt,
að ein hin mesta framtíðareign
meðal þjóðjarða vorra, verði ekki
sama sem bröskurum gefin, eins
og hætta virðist á, að því er ráða
má af bréfi Agústs Helgasonar.
En væri ekki ráðlegt, að þingið
athugaði nú, hvaða jarðir eru lík-
legar til mikillar verðhækkunar í
framtíðinni, eða virðast geta .orð-
ið hentug skólasetur, og bannað
sölu slíkra jarða, því að lítils virð-
ist að vænta af fyrirhyggju og
framsýni sýslunefnda í þessu efni?
StjórnarfrumYörp.
Þar ber fyrst að telja frumvarp
til laga um almenna dýrtíðarhjálp.
Aðalefni þess felst í 1. gr., er
svo hljóðax:
„Á tímabilinu frá l.sept. 1918
til 1. sept. 1919 veitist sveitar-
og bæjarfélögum heimild til að
verja úr sveitar- eða bæjarsjóði,
auk venjulegra útgjalda, upphæð,
er þó ekki nemi meiru en 15 kr.
á hvern mann í sveitarfélaginu,
til þess að afstýra verulegri neyð,
að dómi sveitarstjórnar, af dýrtíð
og fnatvælaskorti. Fé þessu má
verja til kaupa á matvælum, elds-
neyti og öðrum nauðsynjavörum,
eða til niðurfærslu á verði á þess-
um vörum“.