Þjóðólfur - 18.10.1919, Blaðsíða 1

66. árgangnr.
Selfossi, 18. októlter 1919.
6. tölalblað.
Nýjar kosningar.
lÍYað YÍÍja Árnesingar ?
Það er ákveðið, að nýjar óhiut-
bundnar alþingiskosningar farl fram
laugardag 15. nóvember n. k. —
Undirbúningstíminn er svo naumur,
að framboðsfrestur er liðinn og
alt komið í eindaga áður en mann
varir. Hór er hvorki ráðrúm nó
blaðrúm til þess að ræða uin
kosningahorfur víðsvegar um land-
ið. Ei Pjóðólfl enn ókunnugt um
frambjóðendur í mörgum kjördæm-
um. enda er flokkaskipun nú mjög
á reiki og iildðiiupóiitíkina í Reykja-
vik vill blaðið ieiða hjá sér. Teijum
við því þnnn kost vænstan, að
minnast nokkrum orðum á kosn-
ingarnar hér í Ásnettsýslu, þar sem
Þjóðólfur gamli á nú heimilisfang,
þótt hann vanti kosningarrött, eu
láta aðra hlutiausa að þessu sinni.
Innanhóraðskritur og samtaka-
leysi hefir valdið því, að kosningar
í Árhessýslu hafa nú á síðari árum
lent 1 handaskolum hvað eftir
annað. Misjafnir aðkomumenn hafa
náð kosningu, en hinir ágeetustu
menn innan héraðs fallið, hver
eftir ánnan. Við nefnum ekki nöfn.
Hver kjósandi getur gert þann
reikning upp við sjálfan sig.
Siðan j'þessar kosningar fóru að
nálgast hefir mörgum góðum Ár-
nesingum loikið- hugur á að .fá
Þessu breytt, reyna nú að koma,
sér saman um einhverja sæmiiega
innanhéraðsmenn, en lofa Reykvílc-
ingunum að hvila sig frá fulltrúa-
Magiálafiidir
í Árnessýslu verða haidnir:
á Stokkseyri,
á Eyrarbakka,
við Ölvesárbrú,
á Minniborg,
á Vátnsleysu,
þriðjudaginn 21. okt. kl. 12 á hád.
sama dag 21. — — 6 e. hád.
fimtudaginn 23. — — 12 á hád.
föstudaginn 24. — — 12 á hád.
laugardaginn 25. — — 12 á hád.
og á Húsatóftum, mánudaginn 27. --- — 12 á hád.
störfum fyrir okkur hér eystra.
Reynslan búin að sanna, að þessum
Reykjavíkur - þingmörmum Árnes-
inga hefir verið annað betur lagið
en að koma áhugamálum kjósenda
sinna í framkvæmd. Ofætlun er
að ætla, að þossi samtakavilji sé
nú þegar búinn að ná þeim tökum
á almenningi hór í sýslunni, að
allir séu á eitt sáttir um þessa
breytingaviðleitni, og því síður að
öllum sýnist það sama urn hverj-
um tefla skuli fram úr héraðinu
til þingmenskú. Ýmsir þeirra, sem
margir kjósenda kynnu einna helst
að hafa aðhylst, vilja ekki gefa
kost á sér eða hyka þegar á skal
herða, en að blða ákvörðunarlaust
frarn á síðustu stund og láta til-
Yiljunina þá ráða því hveijir fást,
er ekki sigurvænlegt. En þrátt
fyrir þetta hefir þessi samvinnu-
viðleitni um innanhóraðsþingmenn
nú leitt til þess, að tveir Árnes
ingar evu komnir fram á sviðið
og gefa kost á sér í von um
samvihnu með kjósendum á þeim
grundvelli er minst hefir verið á.
Þessir menn eru þeir Eiríkur Ein-
arsson frá Hæ.li og Porleifur Guð-
mundsson í Þorlákshöfn. Hinn fyr
nefndi, Eiríkur Einarssön, er kom-
inn fram sem sjálíboðaliði ofan úr
sveitum og nýtur hann við framboð
sitt tilstyrks margra mætrá manna
víðsvegar úr sýalunni. Eftir að
framboð E. E. var ákveðjð, var
enn nokkur óvissa um það, hvaða
innansýslumaður skyldi bjóða sig
fram með honum, — því að tveir
urðu þeir að vera, annars var
gamli glundroðinn fyrir dyrum í
þetta sinn, eins og við hinar fyrri
kosningar. Yoru lcomin fram til-
mæli frá áhugasömum forgöngu-
rnönnum á Eyrarbakká og Stokks-
eyri um að þeir vildu rótta fram
höndina til þessarar samvinnu,
með því að tilriefua annað sam-
vinnuþingmarmsefnið og styrktu
svo hvorir aðra, sveitamenn og
kauptúna. V»rð niður^taðan sú,
að forgöngumenn kosningasamtak-
anúa í kauptúnunurw bentu á í’or

leif Guðmundsson. Þessir tveir
menn eru þannig hin fyist.u þing-
mannasfni, sem ganga saraan til
kosninga í Árnessýslu á samvinnu-
grundvelli um innanhóraðsmenn,
Nái þeir kosningu nú, verður
hægra um vik síðar, að halda
þessu í horfinu, svo að gott skipu-
lag fáist um fulltrúa í þingsæti
Árnesinga. fjóðólfur leggur angan
dóm á kosti þessara mauna til
þingmonsku, til þess er hann of
nákominn öðrum þeirra. Pað eru
aðeins samtök sjávarmanna og
vill brýna fyrir kjósendum.
Er nú eftir að vita hvern fram-
gang þessi viðleitni um kosninga-
samvinnu með innanhéraðsmenn
hefir, fyrst hvort þingmannaefni
þeirra ná kosningu og svo hvernig
þau muni gefast, ef til þingsetu
kemur. Úr því verður reyuslan að
skera. En þess verða héraðshollir
menn vel að gá, að með því að
vinna á móti þessum samtökum
og beita sér gegn þeim Þoileifi og
Eiríki við kosnihgar þessar, lítils-
virða þeir virðingarverða tilraun
meðkjósenda sinna til þess að glæða
; metnaðarhug þeirra Árnesinga, er
! vilja gera hóraðið að óðalssetrum
þeirra sem enn una þar bólfestu.
En staðfestu í þeim efnum sýna
rnenn með því, að senda fulltrúa
sína heiman að, í stað þess að
nota léða Reykjavíkurbúa til þeirra
trúnaðarstarfa. Ef þessir innanhér-
aðsmerm bregðast vonum kjósenda
er til þings kemur, er best að
senda aðra næst, aðra innanhóraðs-
Landnámabók.
Erindi á iifaskciði 17. ág. 1919.
E f t i r
séra Magnús Helgason sMlastjöra.
—— (Frh.)
Skapferli landnámsmanna kemur
víða í ]jós í Landnámu, og ber
einna mest á stórmensku þ®irra
og motnaði, eins og nærri má geta,
slíkir höfðingjar sem þeir vom. !
Flest munuð þið kannast við ;
Geirmund Heljarskínn, sem fór
inilli búa sinna með 80 manna
og gaf þræli sínum heilt bu fyrir
það, að hann hafði lag á að slá
hjá honum á metnaðarstrenginn.
Þá er og Unnur aikunn, ■er hafnaði
heimboði bróður síns, af því að
hann hafði ekki voriö :nógu stór-
lyndur til þess að bjóða ’ öllum
skipverjum hennar með henni til
veturvistar. Þá kvéður að gestrisni
þeirra Langholts-Þóru og Geirríðar
i Borgardal, sem settu. skála sína
um þjóðbraut þvera og létu jafnan
vera mat á borðum handa þeim,
sem um veginn fóru.. En stundum
fór kappið og metnaðurinn heldur
0n ekki í gönur. Dæmi þess er
sagau um Örn og Þóri Dúfurref.
Skip kom af hafi í Steagafirði hlaðið j
kvikfé. Ungt mertryppi týndist frá
þeim í skóg. Þórir keypti i því
vonina. Skagflrðingar snernma
gefnir fyrir tryppin. Tryppið fanst
og var ailra hosta fljótast og kölluð
Fluga. Þórir kendi bæ sinn við
hana og kallaði Flugumýii. Örn
hét maður, landshornamaður. Hann
átti hest góðan; hélt að enginn
færi íram úr honum. Einu sinni
reið fórir suður Kjöl og var á
Flugu. Þá «at Örn fyrir honum og
bauð honum að reyna Flugu við
bestinn sinn hirin góða. Peir yeð-
juðu hundraði silíurs. Síðan ríða
þeir suður af Kili. Hefir okki verið
góður skeiðvöllur á Kjalhrauni þá
fremur en nú. Fegar þeii-koma á
góðan veg, taka, þeir sprettinn, og
va.rð Fluga þeim mun fljótari, að
Þónr kom á móti Emi aftur á
mvðju skeiði. Erni varð svo mikið
urci, að hann reið upp undir Arn
avfoll og drap sig þar. Þórir
skildi Fiugu eftir. IIún var svo
móð eftir sprettinn; en þegar hana
fór noi ður aftur, tök hann Flugu
með sér. f'á. var hjá henni grár
hestur fðxóttur. Með honum eign-
aðist Fluga son, sem var nefndur
ISiðfaxi. Hann var fluttur til
Dtorvogs og varð þar sjö manna
bani á einum degí, enda iót þar
sjálfur Hfið. Fluga týndist í feni í
Flögnmýri. Ef jafnvsl hefði verið
haldið uppi ættartðlum hrossa sem
manna hér á landi, er ekki ólíklegt,
að rekja mætti kyn einhverra
skagfirskra gæðinga - til Flugu og
Faxa. — Það- er nógu skrítið, að
saga þessi geiist í Sícagafirði. Feir
hafa þar fljótt oiðið hestamenn.
Einhver skagfirskur merakongiir
hefir sagt Ara fróða sögu þessa og
skal hafa þökk fyrir, því að hún
er skemtileg. Skagfirðingurinn hafði
heldur en ekki betur, og mér er
sem ég hoyri sögumanninn reka
upp hiossahlátur, þegar hann sagði
frá æfilokum, Arnar.
Annars voru rnenn ekki vanir
í þa daga. að fyrirfara sér, þó að
eitthvað gengi í móti. Önnur saga
er um það 1 Landnámu, miklu
vanalugri. Bæ ndur tveír komu sér
satnan uin ;vð skifta á jörðum,
búurn og ko®um. önnur konan
vildi ukki sldftin og hengdi sig í
hofinu. Fað var á Hofsstöðum í
Reykholtsdal. — Konan hét Sig-
ríður. í- túninu á Hofsstöðum er
enn, ©ða var til skamms tíma,
þúfa ein. sem kölluð or Sigguleiði.
Sig/Kt'ður Yiglússon fornfraeðlngur
gróf það upp og segir, að það hafi
reynst öskuhaugur. En mér hefir
veríð sagt af kunnugum manni,
að neðarlega í öskunni hafi fund
ist moldarlag á stærð við manns
líkama; en Sigurður hafi ekki
viljað geta urn það, því að það
væri fomöldinni til skammar að
hafa fliygt líki Sigríðar húrfreyju
í öskuhaug. En ef þetta er satt,
þá dettur msnni í hug, að bóndinn,
sem fluttist að Hofsstöðum og
Signður hafnaði, hafi ekki gert
útfðr hennar virðulegri en þetta í
hefndar skyni.
Iunan um alla bókina er svona
stiáð sögum eins og kryddi, orð
fáum en oft efnismiklum, sem
sýna skaplyndi manna, háttu,
hugmyndir og þjóðtrú, rausn og
höfðingskap, harðfengi og inetnað.
Þeirra gætir ekki mikið, ef bókin
er lesin fljótlega og hugsunavlítið,
því að þær eru stundum ekki nema
örfá orð, Eo sóu þær lesnar með
eftirtekt, eygir hugurinn oft heila
$pgu bak við þessi fáu oið og
hyldjúpar logheitftr tilfinnignar
undir þessari köldu lólegu frásögu.
Það væri hægt fyrir skáld að fá
sét yrkisefni í margai átakanlegar
skáldsögur og sorgarleiki i Land-