Lanztíðindi - 15.06.1850, Blaðsíða 6

og gott eptirdæmi í þessu. Eins er jeg lionum öld-
úngis samdóma uin j)á grundvallarreglu, sem J>ar var
höfð við jarðamalið, „að finna sanngjarnt afgjald jarð-
anna og af afgjaldinu verð hverrar jarðar“ og hefi jeg
aldrej getað skílið í, af hvaða áslæðum framsögumað-
urinn í nefnd þeirri, sem á alþíngi 1847 hafði |>etta
inál undir höndum, dróg }>að að kallaj j>að „illlaeran
krók á jreirri leið, sem annars mætti vera bein“ að
linna fyrst afgjaldið eins og aniiai' jringmaður fór fram
á, j>vi mjer sýnist J>að koma niður í sama stað, hvort
fyrst er fundið afgjaldið og af j>ví höfuðstóllinn, eða
liöfuðstóllinn fyrr og af honum afgjaidið og injer j>yk-
ir óliklegt, að jarðamatsinenn hati nokkru sinni lilið
svo til annars, að þeir liali ekki með fram haft lilið-
sjón af hinu; til verðhæðarinnar urðu allir að líta, en
at hinu sanngjarna eptirgjaldi sjázt hezt — eins og
jarðamalsmaður Borgarhrepps sýndi fram á — virki-
leg gjæði hverrar jarðar, þvi að sjerstakir kostir og
Jilunnindi jarðanna fatla fyrir göllunum og ókostunum
eptir meiri eða minni tiltölu, en afgjaldið byggist þá
á þvi, sem hlunnindin eða kostirnir nema meiru. En
mikil áhryf getur það hal’t á verð jarðannn, í hverju af-
gjaldið er áskilið. Að taka 4 rbd. fyrir 60 áln. í af-
gjald af eign sinni — einsog jarðamatsmaður Borg-
arhrepps liefur gjört —get jeg naumast kallað viðun-
andi að þyggja, þó það hafi verið svo tii forna og
gæti þá mætst eptir þá gildandi verðlagi á peníng-
um og landaurum, eu n ú er allt öðru máli að gegna,
með því tandeigandi kemur ekki spesíunni meir en
12 eða mest 13 áln. í nokkurt gjald.
jþá- reiknar hanu afgjald af 4. kúgildum á 14 rbd.
j>að er sannfæring mín, að kúgildin eða afgjald af
þeim liefði aldrei átt að nefna við jarðamatið, því að
sú aðferð gjörir hið mesta trull í öllu malinii, hæði af
þvi, að þeirri reglu liefur hvorgi nærri alslaðar verið
fylgt og sökum þess að kúgildin eru svo misjöfn á
jafn dirum jörðimi, að þar af verður eingin áreiðanleg
regla dreigin. jþað er því einkuin þella atryði, sem
gjörir það hvað nauðsynlegast, að skírslur kjæmu frá
öllum hrepputn lanzins um aðaigriindvöll jarðamalsins
og hvort kúgitdin væru með matin eða ekki, þvi að
það er auðsjáatilegiir ójöfnuður, ef jafn inargir dalir
væru lagðir i livert hundrað þar sem þau væru með
matin eins og þar hvar þeirra ekki er gætl. Jeg
drap á það hjer að framan' að injer þækli landskiild-
in of lágt matin hjá áður nefndiini jarðamatsiuanni,
eptir því sem nú er áslatt, og ófært að byggja haua
á úreltri venju; fyrir því vil jeg sýna, hvernig mjer
hefur dottið í hug að reikna mætti landskuldina ájörð
þeirri, sem inenn vildu á kjósa, að yrði 20 hundr. að
dýrleika, að af loknu jarðamatinu og get þess jaln-
framt, að jeg heli hvorki verið jarðamatsmaður nje
laudeigandi. Ef landskuldin hálf borgaðist'í fríðu, ept-
ir uppástúngu jarðamatsmannsins í Borgarhr., verða
það eptir hans reikningi....................... lOrbd.
hálf í öðrum gildum gjaldgeingum munuin,
svo sem ullu, tólg, smjöri, fiski, peningum,
o. fl., og gjöri jeg það einnig.............10 —
landsk. öll 20 rbd.
Væru þessir 20rbd. gjörðir að rentu, yrði höfuðstóll-
inn eða jörðin, þegar 4 eru ef 100, 500 rbd. og sýnist
mjer það ekki fjærri, þvi að þá yrði hvert hundrað
i jörðinni samgildi enna beztu lausafjárhundi'aða eptir
aigeingu sölulagi eins og var til forna. Að siðustu
vil jeg óska þess, að þessar fáu liiiHr verði ný hvöt
til þess, að menn láli ekki lijer við lenda. heldur haldi
áfram að gefa bendingar og upplýsíngar um þettá á-
riðandi mál.
í april mán. 1850.
A. B. sveitabóndi.
---------H+----------
U m pjóð fu n d i n n.
Með skipi til Vesturiandsins er komið út konúng-
legt opið brjef dags. 16. f. m. sem kallar jijóðfimdinu
saman 4. dag júlí uiáu.j að sumri. f>ó fundardagur-
íiiii væri enn óliltekinn, var það þó ahnennt liald
nianna, að fundurinn mundi verða haldinn í sumar; en
þó vjer ekki vitum, livað stjórninni hefur geingið til
að fresta fundintim árlángt, ef það þó ugglaust, að
hún helur haft fullgyldar ástæður til þess, og, inætt-
um vjer nokkurs til geta um þær, þækti oss það senni-
legast, að þær væru sprottnar af stríði því, sem yfir
stendur uin samband Danmerkur og Sljesvíkur. Stjórn-
in er nú sumsje að semja um þetta samband og vill
ekki þoka til í vissitin greinum. Nú er ástandi Islands
öðruvisi varið en Sljekvíkur og Island þarf því, ef
samband |V s við Danmörku á að verða eptir þörfum
þess, að liafa aðrar ákvarðanir en Sljesvík um, hvað
vera skuli almenn eða saineiginleg mál og hvað eigi
að vera eigin mál. Hefði nú stjórnin lagt frumvarp
þannig lagað fyrir þjóðfiind hjer í sumar, þá mundu
Sljesvíkurmenn Iiafa krafist þess, að þeir feingju að
ininnsta kosti eins mikla eigin lögsetníng og Island í
suinum aðalgreinum. En úr því stjóruin vildi ekkí veita
Sljesvíkurniönniiin þetta, sýnist ekki hafa verið nema
tvennt til, annaðhvort að laga Islands friunvarp eptir
Sljesvikur frumvarpinu, eða skjóta þjóðfundinum á
frest til þess að suniri og hefur þá stjórnin valið það,
sem íslandi var haganlegra. J>að hefur og flogið fyv-
ir, að stjórnin ætlaði að setja nefnd manna til að semja
fruutvarp uni sauieiginleg mál Islands og Danmei'kiir
og hafa í henni bæði Islendínga og nokkra frjálslnnd-
aða danska ríkisfuiidarmenn, og með þeim hætti koma
í veg fyrir, að ríkisfnndurinn síðar heimtaði, að þessi
inál væru borin undir liann. En hvernig sem þessu er
varið, þá liggurþaðí augum uppi, aðþessi dráttur áþjóð-
fundinuin getur orðið landinu til mikils góðs, þareð full-
trúarnir fá nú æskilegan undirbúníngstíma uudir þíng-
setuna og geta á ýmsan hátt aukið þekkíngu sína á
stjórnarmálefniim, og orðið færari um að leysa vel af
hendi verkefni það, sem þeim cr trúað fyrir.
K j ö r þ i n g.
Auk þeirra manna, sem seinast var getið í „Lanz-
tíð.“ eru þcssir menn valdir á þjóðfundinn: