Lanztíðindi - 01.11.1850, Blaðsíða 1

LAIVZTÍÐmDI.
18 5 0»
2. Ár 1. Hoveinber. 89. og 30.
( A ð s e n t.)
Um, neitunarvald konungs.
Jijóftóliur liefur nú látið yður í ljósi Islend-
ingar! álit sitt á Höfundi ritgjörðar |>eirrar,
um neitunarvald konungs, sem prentuð er í
Undirbúningsblaðinu til þjóðíundarinsaðsumri.
Álit Jjóð. á Höf. er þetta: „Mjer finnst í
skoðun Höf. (sumsje á neitunarvaldinu) ein-
liver óveruleg hæverska, sem vill láta nafnið
ráða meir en nytsemina og einhver ófrjálsleg
hollusta við einveldið gamla, sem ekki vill
vinna það til að rýra konungstignina, þó það
sje til þess að efla þjóðheillina*. Jótt Höf.
þyki nú dómur þessi um sig bæði ófagur á-
litum og í sjálfum sjer ólögmætur, aí því
liann er einungis sagður en ekki sannaður,
þá finnur hann enga ástæðu til, hvorki að af-
saka sig fyrir áburði þessum við yður, nje
yrðastút af honum við 3?jóð.; því hann ætlar
að sjer eða yður ríði það á engu, hvort Jjóð.
kallar Höf. ófrjálslyndan konungsþræl eða
frjálslyndan föðurlandsvin. En llöf er svo
mikill ættjarðarvinur, að hann álítur það skyldu
sína, að vara bæði yður og 5jóð. við ófrelsi
því, sem hætt er við að 3>jóð., leiddur af
blindri tilfinningu og sannarlega þvert á móti
vilja sínum, leiði »yfir Islendinga, með ástæð-
um sínum fyrir skoðun sinni á neitunarvald-
inu.
Álit íjóð. á neitunarvaldinu er í fámorð-
um þetta: »Jað er hættulaust þó konungur
hafi algjört neitunarvald í Danmörku, því
hann þorir ekki að neita neinu því, semlvík-
isfundurinn samþykkir. Að Höf. sje núþjóð.
samdóma í þessu, hefur hann áður sýnt í
Undirhúningsblaðinu, þarsem hann leiddi rök
að þvi, að hverjum þeim konungi, sem áann-
að borð hefði takmarkað vald sitt, yrði ó-
mögulegt að stjórna þjóðinni, nemahanngæti
sannfært hana um að stjórn hans væri skyn-
söm og góð. En það er líka álit 3?jóð., að
það sje nauðsynlegt fyrir ísland að konungur
liafi hjer að eins frestandi neitunarvald. Á-
stæðurnar fyrir þessu áliti hans 3>jóð., eru
svona: „Jað mundi hæglega geta komið fyrir,
að fyrst að konungur stjórnarbæði yfir Dan-
mörku og Islandi, að hann þá í þeim málefn-
um, þar sem hagsmunum beggja þjóðanna
lendir saman, freistaðist til að líta fremur á
það, sem sú þjóðin vill, er hann situr ávalt
hjá, heldur en hitt hvað hollast er Islandi,
sem er i 300 mílna fjærlægð“. Jótt Island
væri nú ekki nema 3 mílur frá konungshöll-
inni, þá niundi Höf. vera^jóð. öldungis sam-
dóma í því, að það væru öll líkindi til, að
konungur Ijéti aö óskum Dana, en neitaði
óskum Islendinga, þegar óskir þeirra væru
svo gagnstæöar, að umtalsverðan hag eða ó-
hag annarahvorra væri að tefla, og er Höf.
þessu því fremur samdóma, sem liann er áður
orðinn sáttur við jþjóð. um það, að það sje í
ranninni ómögulegt fyrir konung að neita því,
sem Ríkisfundurinn í Danmörku vill, eða játa
því, er hann vill ekki; og hefur Höf. einmitt
bent á þetta í Undirbúningsblaðinu; því þó
hann segi þar: „að það sje bæði órjettvístog
ósaniigjarnt, að ranglátri og ósanngjarnri
kröfu Dana verði framgengt Islandi í óhag“,
þá er það enganvegin af því, að hann ætli
að konungur geti með neitunarvaldi sínuneitt
Dani til að sýna Islendingum rjettvisi og sann-
girni í þeim málum, sein þeir eiga annars
samvinnu og samneyti í á annað borð, held-
ur eru þessi líkindi einungis byggð á þeirri
mannúðlegu tilgátu Höf., að Danir láti sann-
færast af skynsömum og sanngjörnum ástæð-
uin bæði konungs, íslendinga sjálfra og hinna
skynsömuog sanngjörnu manna meðal sjálfra