Lanztíðindi - 01.11.1850, Blaðsíða 3

119
og einurð til að fara f>essu á fiot; f)á erhann
of mikill frelsisvinur til að gjöra það.
Jað annað, sem Höf. gæti ímyndað sjer
uin fiessa samvinnu Dana og Islendinga, í
þeim málum, sem yrðu sameiginleg hvorjum-
tveggja, erþað: að Ríkisfundurinn tæki mál-
efnið til skoðunar út af fyrir sig, og þá ekki
eingöngu eins og málefni Danmerkur einnar,
heldur eins og Qelagsmál Danmerkur og Is-
lands, og söinuleiðis að Alþíngi á Islandi tæki
málið til skoðunar á sama hátt og í saina
skyni, yrði nú álit þinganna á málefninu hjer
um bil eins, eða þau gætu sánnfært hvort
annað um þau atriði, er þau kynnu að hafa
skoðað á sinn veg hvort, þá færi nú vel; en
ef ályktanir þeirra yrðu nú svo gagnstæðar,
að þau gætu ómögulega komið sjer saman,
þá eru ekki nema tveir vegir til að skera úr
þessum ágreiningi þinganna; annar er sá að
konuwgur skeri úr, og þykist nú bæði Höf.
og !Þjóð. sjá hjer um bil fram á livernig það
mundi fara, það er að skilja, að konungur
mundi neita Islendingum en játa Dönum;
hinn vegurinn er það, að nefnd manna væri
valin af báðum þingunum til að ráða hinu
sameiginlega máiefni til lykta. Og hvernig
haldið þjer Islendingar að þá muiidi rætast
atkvæöagreiðslan? Haldið þjer ekki að þá
mundi koma upp hlutfalliö 1 á móti 30 eða
annað þvílíkt í atkvæða^reiðslunni, ef að liagn,-
aðarvonin og eigingirnin rjeði þar svo miklu,
að engin miðlan eða sanngirni væri viðliöfð?
Höf. þorir að fullyrða, að skynsemi 3>jóð.
segir honum það sama, hvað svo sem tilfinn-
in;/ hans lætur hann gruna. $að er annars
ekki svo liægt aðgetasjer til, hvað þaðinuni
vera, sem villir svo sjónir fyrir íjóð., að
hann getur haldið, að hið frestandi neitunar-
vald konungs á Islandi mundi geta komizt
að í þeim málum, sein svo væru saineiginleg
Danmörku og Islandi, aö hagsmunir beggja
kæmust í bága hverjir við aðra, og þó er
þessi tilfinning hans, því Ijós sannfæring er
það víst ekki, svo ráðrík við hann, að hún
lætur hann byggja einmitt á þessu atriði þá
nauðsyn, sem lionum viröist vera á því, að
konungur hafi hjer að eins frestandi neitun-
arvald.
En má nú ekki Höf. spyrja 3>jóð., hver
eru þessi málefni, þar sem hann iieldur að
hagsmunum Islands og Danmerkur lendi sam-
an^ þar sein hann ætlar að nota hið frestandi
neitunarvald á Islandi, svo ísland verði ekki
fyrir hallanum? En jþjóð. mun svara Höf.
„Einstakt lit~ ekki í Sunnanpóstinn, „held-
ur í 48. blað jþjóðólfs mun sýna þjer þetta“,
það eru sumsje þjóðstofnanir þær, sem jijóð.
telur þar upp, og allir munu vera honum
samdóma í, að velfarnan lands og líðs varði
miklu; hann telurþessar: læknaskipunina og
spítalana, prentsmiðjuna, póstgöngurnar og
verzlanina. Með þessu þykist nú 5jóð. víst
ekki hafa talið allt það, er hann álítur landi
voru mikils varðandi, heldur mun liann að
eins taka þessar stofnanir til dæmis, svo
menn sjái enn glöggara, hversu nauðsynlegt
það sje að konungur hafi hjer einungis frest-
andi neituharvald, sjálfsagt af því, aðíþess-
um málefnum muni hagsmunum íslands og
Danmerkur lenda saman. En hvernig skyldi
nú 3?jóð. ímynda sjerað hagsmunuin Islands
og Danmerkur mundi lenda saman, þegar
gjöra væri um tilhögun á læknaskipuninni,
spítölunum, prentsmiðjunni og póstgöngunum
á íslandi. 5eSar rætt er u,n þessar stofnan-
ir og tilhögun þeirra, þá getur hagur Islands
og Danmerkur ekki komizt í nokkurn bága,
nema því að eins, að Island hefði fje það
saineiginlegt með Danmörku, sem verja ætti
til þessara stofnana; því ef vjer hefðum þessi
málefni út af fyrir oss og ættum að kosta
þau alveg sjálfir, þá mundi Dönum iivorki
verða það skaði eða ábati hvernig vjer hög-
uðum þeim, eðahvortvjer kostuðum til þeirra
miklu eða litlu. En hvað er nú ÍÞjóð. að
sanna með því, þegar liann er að leiða mönn-
um fyrir sjónir, hversu Dönum hafi farizt ó-
hönduglega að stjórna stofnunum þessum?
Hann ætlar að sanna og sýna liversu það sje
nauðsynlegt að konungur hafi hjer að eins
frestandi neitunarvald. Höf. er nú 3>jóð. sain-
dóma í því að Dönum hafi farizt stjórnþessi
óhönduglega; en þó getur höf. ekki sjeð að
þessi sannleikur sje nein sönnun fyrir nauð-
syninni á hinu frestandi neitunarvaldi; því
það getur einungis átt sjer stað í ótakmörk-
uðu einvaldsríki að tilhögun og stjórn al-
mennra stofnana sje eingöngu á konungsvaldi.
íþar sem er ótakmörkuð einvaldsstjórn, þar
eruallar almennar stofnanir ekki álitnar þjóð-