Bóndi - 19.04.1851, Blaðsíða 14

78
krossreist, f>á verftur sperrukjnlkinn á 6 álna lönguni bita aft
vera, eins og sagt. er lijer aft framan, þar sem vísaÖ er til
töflunnar, 4 áln. 5 jmml. og 10 1., eða 4 áln. og tæpir 6 jmml.
í töflunni lijer á eptir er alltaf gjört ráð fyrir að bitinri sje 6
áln., en þar er sýnt, livað mikið sperrukjálkinn og dvergurinn
lengist eptir jiví sem risið verðnr brattara og sperrukverkin í
mæniuum krappari. Dvergur er j>ar kölluð stöng sú, er menn
ímynda sjer reista lóðrjetta aí miðjum bita upp undir sperru-
kverkina.
Jegar húsiö er rjett krossreist, jiá er dvergurinn jafnlang-
nr bálfum bitanum, en fiá er sperru kjálkinn J>eim mun lengri
en bálfur bitinn, sem 41 er nteira en 29, svo ef að hálfur bitinn
væri 29 þuml., j)á væri sperrukjálkinn 41 þund. Af fyrsta
dæmi töflunnar sjá menn, aö þegar bálfur bitinn er 72 þuml.,
þá verður sperran í krossreistu húsi 101,8 þurnl. ( = 101 heill
og Ýxf þumlungs), þeir 8, sem lijer eru fyrir aptan kommuna,
eru tugabrot, og því sama sent en sjeu tugabrotsstafirnir
tveir, t. a. m. 22, þá er nefnarinn 100 = Vilji menn nú
gjöra þessa úr þuml. að línum, þarf ekki arinað en marg-
falda línufjöldan í einunr þumlungi, sumsje 12, með teljaran-
um 8, og verður það = 96, og deila síöan þessum 96 með
nefnaranum 10 og koma þá næstum því 10 eöa 9 heilir og
blutir úr línu í hlut.
;þegar menn bafa nú lengri bita, en gjört er ráð fyrir í
töflunni, þá verður bæði dvergurinn og sperran lengri undir
sama mænishorni, en þá geta menn ætíð af dæmunum í töfl-
unni, undir liverju borni fyrir sig, fundið með rjettri firíliðu
bvað sperra og dvergur eiga að vera löng, leiti menn t. a. m.
eptir sperrulengd undir rjettu horni, þá setja menn þríliðu dæm-
ið upp þannig: að menn taka hálfa bita lengdina, sem ráð fyr-
ir er gjört í töflunni, sem er 72 þuml. og hafa liana í fram lið
(þessir 72 verða alltaf fremsti liður hvernig sem hornið er)
síðan taka menn sperrulengdina úr töflunni, sem er nú undir
rjettu horni 101,8 þumk, og hafa hana í miölið, og seinast
taka menn hálfa lengd þess bita, sem menn ætla að brúka í
það skipti, og hafa hana í apturlið; síðan margfalda menn mið-
lið með apturlið og deila svo því, sem þá kemur út með fremsta
lið, og þá verður hlutatalan, sem út kemur, rjett lengd hinnar
nýju sperru. (Framhaldið síðar).