Ný tíðindi - 29.07.1852, Qupperneq 3

71
nrs með þeim hrnða, scm er 1,482 fefc, eða 247 faðmar,
á sekúndunni; en þar Grímstunga er svo miklu nær
heimsskauti, að breiddin þar er 65 gráður 20 mínútur,
þá er það hjer um bil 103 faðmar, sem hún hleypur á
sekúndunni til austurs, og þess vegna skyldi vígahnött-
urinn hlaupa á sekúndunni 103 faðma til vesturs, ef ekk-
ert skildi milli hans ogjarðar annað en snúningur jarðar j
cinsamall. Nú eru 12 mílur úr Eyjafjarðarsýslunni vestur
yfir Vatnsdal; og ef hnötturinn fer 103 faðma á einni j
sekúndu, þá fer hann 12 mílur á 466 sekúndum, eða á j
7 mínútum og 46 sekúndum. En ineð svo seinni ferð
hefði hann aldrei komizt vestur í Húnavatnssýsluna,
heldur hefði orðið að detta fjarska langt í jörð niður
vegna, þyngdarinnar, þó hann hefði verið hæst uppi í
gufuhvolfinu. Vjer megum því ætla honum langt uin
meiri ferð til vesturs heldur en þá, sem einungis leíðir
af snúningi jarðarinnar til austurs. Vjer megum til að
gæta að því, að jörðin ekki einungis snýst í austur dags-
veltu sína, heldur og þar að auki hleypur til austurs-
boga af árshring sínum. það hjálpar nefnilega ekki að
láta vígahnöttinn verða samferða jörðunni nokkra stund,
heldur verður að ímynda sjer, að hann haíi hlaupið í
norður þegar jörðin hljóp í austur undir eins. þess
vegna hefur vígahnötturinn sýnst norðar í Húnavatns-
sýslunni, en í Eyjafjarðarsýslunni. Nú er ferð jarðar-
innar til austurs 4^ mílu á sekúndu hverri, eða hjer
um bil 16,480 faðmar og þar við bætastþeir 103 faðmar
sem jörðin snýst á meðan, þá verður það samtals 16,583
faðmar, sem Grímstunga hleypur í austur meðan víga-
hnötturinn sýndist fara sama veg í vestur. Með þessuni
ílýti gat vígahnötturinn í loptleysu koinist vestur í Húna-
vatnssýslu hjer um bil á 3 sekúndum; en vegna mótstöðu
loptsins hefur staðið svo mikið í hann, að það hefur
seinkað honum nærfelt um 5 sekúndur, og á meðan hef-
ur hann orðið að falla á þeini 8sekúndum svo sem hálft
annað hundrað faðma. Af þessu verður aptur skiljan-
legt, hvers vegna vigahnötturinn sýndi sig bjartari fyrir
llúnvetningum en Eyíirðingum. þar hann kom seinna
í Húnavatnssýsluna, þá hefur hann fyrir jarðarinnar að-
dráttarafl verið sokkinn dýpra ofan í lopthaf jarðarinn-
ar, og þar loptið þjettist eptir því sem neðar kemur,
þá hefur hnötturinn haft meira II t (oxygenium) í því
neðra lopti, er hann var síginn ofan í, hefur þess vcgna
logað betur á honum, því hjer uin bil £ af gufu-
lopti jarðar er Oxygenium, sem er uppruni alls elds og
bruna, eða brunavaldinn sjálfur; Iíka hcfur hnötturinn
hitnað því meira, sem hann var lengur búinn að núast
við loptið og kljúfa það, og það því meira sem það
var þjettara. þegar nú hnötturinn’ hefur haldið á fram
lengra, gjöri jeg ráð fyrir hann hafi sprungið af hitan-
um, annaðhvort uppi yfir Strandaflóanum, Strandasýsl-
unni, eða hafinu þar fyrir norðan; hefur þá komið gló-
andi steinregn, eins og stundum hefur orðið vart við.
Um stærð eða þunga þessa vígahnattar verður ekkert
víst ákvarðað, því þó sagt sje að hann hafi verið fyrir-
ferðar sem tunglið, (eins og líka annar vígahnötturinn, sem
Eggert Olafsson sá), þá niá setja það sjálfsagt niður til
helminga eða meir, vegna Ioganna, sem utan á honum
voru. Menn vita ekkert um fjarlægðina, en það er
venjulegt að loptsteinar sjeu 3| sinnum svo þungir, sem
jafnstærð þeirra af vatni. þá ætti. hnöttur, sem ekki
væri holur, en jafnþjettur alstaðar, og að þvermáli
1 faðmur, að vega 78 skippund. Væri hann 2 faðmar,
þá 8 sinnum þyngri, ef 3 faðmar þá 27 sinnum þyngri,
o. s. frv.; því talan á að teningast (cuberast) það er
þrískrifast og síðan margfaldasl saman; t. d. 2. 2. 2=8,
og 3. 3. 3=27.
B. G.
Skipreikar: 3. maím. seinastl. um morguninn
kom galíasin: De tvende Brödre, sem skips-
foringi Hansen var fyrir, og lagðist við akkeri á Pat-
riksfirði. Vindurinn var á sunnan landsunnan (S. S.
O.) og biljóttur mjög. Um hádegisbil fór skipið að
reka, og lenti á jagt, er einnig hjet De tvende
Brödre, og rak hana með. Brandurinn (Sprydet)
á jagtinni llæktist í reiðanum á galíasinni, og áður en
llækjan yrði greidd stóð jagtin á grunni á bakborða.
Stjórborði jágtarinnar snjeri að galíasinni, svo að
Röstbolterne á henni gengu í gegn um borðiö
á jagtinni, og áður en skipverjar gálu borgið eigum sín-
um fylltist jagtin af sjó, og af því öldurnar gengu þá
og yfir hana alla, fóru þeir hurtu af henni. Uin flóðið
setti galíasin segl upp til þess að komast hærra upp
í fjöruna, eða á grunn, til að aflermast; náðist og farm-
urinti inest allur þur úr hennj. Bæði skipin voru
síðan seld við uppboð, hinn 24. s. m. og fóru þau með
rá og reiða fyrir lítið, nema vara sú, er kaupmað. á
I’atriksfirði T h o m s e n átti, sem gekk ineð hjer um
hil fullu verði. Kaupmaður Johnsen á Bíldudal
fjekk llOrbdd. fyrir það, að flytja skipverja viðstöðu-
laust til Ileykjavíkur, og komii þeir þangað, 9 skip-
brotsmenn, snemma í júnímámiði, og erti 3 þeirra enn
hjer í Reykjavík.
þess ber hjer að geta, að £!ÍI1<IP prentari
f»órðarson er nú af stjórninni skipaðpr for-
stöðumaður prentsmiðjunnar, og eiga menn að leita til
hans um prentun bóka og hvað annað, sem þar að lít-
ur. Um nýár í vetur á og Eiuari að seljast í hendur
bókasa'a prentsmiðjunnar.