Norðri - 20.02.1859, Blaðsíða 2

10
J>u£ pr margt, sem áfcllib í Iiaust gctur minnt
ekkur d, fremur en ílest önmi|v er vib þurfmn
ab iagfæra í búnatariiáttum ókkar, svo vib sje-
um betur viö slíku búnir, aí> vi& liljútum ekkiaf
stórskaba. Vil jeg ab eins mfnnast bjér á tvennt,
kaupstabarferbiinar og fjársöfnin. Við sáum nú
Lezt hversu liollt það er fyrir menn og skepnur,
að eiga mikið unclir abflutningnm á haustin, eða
þurfa þá ab flytja vöru sfna í kaupstab. Höfum
vib opt ábur orbib fyrir illum hrakningum meb
hesta okkar í slíkum ferbum og stundum legib
nsérri vib misstum lííib sjálfir. þ>ó kastabi tólf-
unuin í liaust, nema hvab þá var skárra, ab hver
varb ab sitja k> rr þar sem hann var kominn vegna
ófærbar þangab til birtijupp. Ættu slíkar hremm-
ingar ab hvetja okkur ásamt mörgu öbru til ab
reyna ab koma svo ár okkar fyrir borb, ab
vib þyrftum aldrei ab fara í kaupstab á haustum
ncma þá lausir meb fáeinar kindur fyrst meban
vib eruin ab kljúfa fram úr skuldunum ef ekki
er annars kostur.
þ>á eru nú fjársöfnin á haustin, sem ríbur
svo mjng á ab gangi meb beztu reglu í öllum
sveitum, ab fje deyi sem færst úti á afrjettum
þegar áfelli dynja á. þ>ó fje fenmi miklu fleira
í li'yggb en á fjöllum, þá má samt fullyrba, ab
miirg hundrub dóu á afrjettum, vífa fyrir óreglu
á fjársöfnum og rekstrum sveita í milli. Jeg
þekki eigi glöggt hvernig fjáisöfn ganga vestan
Lagaröjóts, þó er injer sagt þau fari þar meb all-
góbri reglu, og tiefi jeg helzt heyrt tekib til þessa
í Fljótsdal. Eu þab vfcit jeg, ab austan megin
Lagaifljóts er víba svo ínikil óregla á fjallgöng-
um og fjárskilum sveita í milli, ab margur hlýt-
nr mein af því, og fjöldi fjár týnist fyrir þab hib
sama, þar eru afrjettar Ltlar, ekki nema fjöllin
milli Hjerabsins og fjaríanna, og samgÖDgur fjár-
ins alstabar. Á þessar litiu afrjettar er gengib
stundum nærri sinn daginn úr hverri sveitinni og
rennur svo fjeb á mis. Fjeb sem ein sveitin á
f annari, er stundum ekki sent eba sótt fyrr en
cptir abra eba þribju göngu, því opt vita menn
ckki lieldur hve nær gengib er í næstu sveit.
Öpt eru og sendir ráblitlir unglingar í vandgengn-
ar fjárleitar ellegar yiir fjöll ab sækja fje í næstu
sveit, og getur þab orbib ab miklu tjóni. Fyrir
þab misstu til ab'mynda Valinamenn í haust 3
til 400 fjár, sem ráblitlir unglingar lögbu meb á
fjall í snjó og illu vebri eba fskyggilegu, og yfir-
gáfu síban á inibri leib til ab bjarga lífi sínn.
En ypbriii ráku fjei^ hröktu og drápu alia vega.
j>ab synist r.ú auívelt ab rába bót á niest-
ailri þessari áreglu á fjár.söfnuniim, ciukum þar
j sem sveitir'eru svo'nálægar. Fn margir balda
svo fast vib fornar venjur, þó vondar sjeu, ab
þeir eru tregir ab leggja þær nibur, og jafnan
finna menn eitthvab til, seni mæli meb þeim sitt
í hverjum stab. Nú verba þó allir ab játa, a?r
mikill skabi hlýzt opt af óreglu í fjársöfnum og
fjárskilum því væri þab mikib þarfaverk ef ali-
ir hreppstjórar austan megin Lágarfljóts í Hjer-
abi og fjörbum kæmi sjer saman um ab setja á-
kvebna löggöngudaga hina sömu í öllum sveit-
um, sem aldrei inætti út af bregba þegar vebur
leyfbi, og semdi svo meb sveitarbændum sam-
þykktir hver í sinni sveit, eptir því sem þar hag-
; ar, um göngnr, hversu þeim skyldi hátta, og unr
' fjársóknir og rekstra sveita í milli og innsveitis,
en lcggja vlb sektir til fátækra ef út af væri
brugbib. VirMst mjer líklegt, ab amtmabur nvundi
stabfesta slíkar samþykktir, svo þær yrbi ab nokk-
urs konar sveitalögum:
Skrifab á Austnrlandi 30. desemborm. ÍSSS.
Eptirmæli árttius l§5ð,
Arib 1858 er nú uin earb gengii, og þó ab
engar stórsóttir hafi gengib á því, og engin af-
laks harbindi verib, þá mcgum vjer Islendingar
eílaust telja þab meb hinum lakari árum ab mörgu
lcyti, og þab hefur orbib alþýfu manna og mörg-
um öbrnm ærib þungt og notalflib. Veturinn frá
nýári var reyndar í betra iagi, en vorib hib versia
og grimmasta, er vjer og margir abrir munum
alit fram yfir mibju júnímánabar. Umskiptin sem
þá urbu og staldegt biíbvibri í þrjár vikur gjörbu
nú samt þab ab verkum ab grasvöxtur varb nóg-
ur og enda sem í betri árum vfbast bvar. En
þá varb líka heyskapartíminn svo afleitlega bág-
ur sökum óþurrka, ab töbur nábust suinstabar
ekki fyr en í lok ágústmánabar og víbast hvar
svo hraktar, ab þær voru lítill og Ijeiegur
vetrarforbi, og sumstabar brunnu þær til stór-
skemmda. Eins gekk útheyisskapurinn, ab hey-
ib hraktist til skemmda og iá víba undir snjó
þegar haustáfellib byrjabi. þetta áfelli, sem var
jafneinstakt í sinni röb, eins og vorharbindin og
suinaróþurrkarnir, byrjabi um mánabamótin sept->
I